«Σαούλ Σαούλ, τί με διώκεις;»
Σταύρωσις εἷλε κήρυκα Χριστοῦ Πέτρον,
Τομὴ δὲ Παῦλον, τὸν τεμόντα τὴν πλάνην.
Τλῆ ἐνάτῃ Σταυρὸν Πέτρος εἰκάδ' ἄορ δέ γε Παῦλος.
Γράφει η Ελένη Δραμπάλα
ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΜΑΣ
Ομοφροσύνη, Ομόνοια, Ταπείνωση, Αγάπη. Ο καθένας θέλει να φανεί ανώτερος από τον άλλο, να του επιβληθεί, δίνοντας διέξοδο στις υποσυνείδητες κυριαρχικές τάσεις του. Ο "μεταπτωτικός" άνθρωπος και η σύγχρονη διαμόρφωσή του με την εκφορά της συμπεριφοράς του, έχει τη δυνατότητα ΜΕΤΑΣΤΡΟΦΗΣ. Η επιδίωξη αυτή δεν αφορά μόνον επιμέρους άτομα αλλά και Έθνη. Είναι η τέλεια μεταμόρφωση και ανάπλαση της ανθρωπότητας, ώστε ο καθένας να είναι πρόθυμος να προσφέρει τις υπηρεσίες του στον αδελφό του κατά το πρότυπο του Χριστού, μέσα σ' ένα κόσμο που κυριαρχούν η αγωνία, η απόγνωση, η απελπισία και το παράλογο, απαλλάσσοντας τον άνθρωπο από ανασχετικές δεσμεύσεις συνδεόμενες με κάποιο δυσάρεστο παρελθόν και δίνοντάς του φτερά να ατενίζει συνεχώς προς το μέλλον.
__________________________________________
ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ Ο ΠΕΤΡΟΣ
Για το βίο και τη δράση του αποστόλου Πέτρου αντλούμε πληροφορίες από τα Ευαγγέλια, το βιβλίο των Πράξεων Αποστόλων, των επιστολών του Παύλου Α΄ προς Κορινθίους και προς Γαλάτας και, τέλος, από τις επιστολές του ίδιου του Πέτρου Α΄ και Β΄.
Το αρχικό του όνομα ήταν Συμεών ή Σίμων. Το πρώτο είναι εβραϊκό όνομα και χρησιμοποιείτο από τους Ιουδαίους, ενώ το δεύτερο είναι ελληνικό και χρησιμοποιείται από τα Ευαγγέλια, όμως λόγω της παλαιστινής-ιουδαϊκής καταγωγής του θα μπορούσαμε να πούμε ότι το καθ’ αυτό αρχικό του όνομα ήταν το Συμεών. Δεν αποκλείεται, όμως, να είχε εξ αρχής και τα δύο ονόματα, διότι η περιοχή της Βηθσαϊδά από την οποία κατήγετο, ευρίσκετο υπό ελληνική επίδραση, ενώ ελληνικά ονόματα έφεραν και ο αδελφός του Ανδρέας, αλλά και ο Φίλιππος που κατήγετο επίσης από την ίδια περιοχή. Παράλληλα με τα παραπάνω ονόματα χρησιμοποιείται και το «Κηφᾶς»· η λέξη είναι αραμαϊκής προέλευσης και σημαίνει «λίθος» ή «πέτρα», ενώ δεν είναι κύριο όνομα αλλά ουσιαστικό κοινής χρήσης· επομένως, το «κηφᾶς» αποτελεί τίτλο. Η προσθήκη στην κατάληξη του τελικού «ς» προέρχεται από την υιοθέτηση και τον εξελληνισμό ξενόγλωσσων λέξεων. Η λέξη «πέτρα» γένους θηλυκού στους αρχαίους σημαίνει ογκώδες τεμάχιο βράχου, βραχώδη κορυφή ή ράχη, ουδέποτε όμως «λίθος» (Όμηρος: Οδύσσεια, Ιλιάδα, Θεογονία Ησίοδου, Μήδεια Ευριπίδου, Προμηθέας Αισχύλου, Οιδίππους Τύραννος Σοφοκλέους, Αντιγόνη, Ξενοφώντος Ανάβασις κ.λπ.). Η αντικατάσταση της κατάληξης «α» από αρσενικού γένους «ος» στη Κ.Δ. , οφείλεται στο ότι ο χαρακτηρισμός «πέτρα» δόθηκε σε πρόσωπο αρσενικού γένους, τον Σίμωνα, ο οποίος ονομάσθηκε «Πέτρος». Και δόθηκε από τον ίδιο τον Χριστό («... σύ κληθήσῃ Κηφᾶς ...») σύμφωνα με το κατά Ιωάννην, το οποίο εναρμονίζεται πλήρως προς την ιουδαϊκή συνήθεια εκλογής ως τίτλων λέξεων, οι οποίες εκφράζουν ανάληψη συγκεκριμένων υποχρεώσεων, καθηκόντων ή αποστολής. Αυτό αναφέρεται στην Π.Δ. (Γένεσις, Ησαϊας) και στη ραββινική γραμματεία.
Απ’ όλα τα παραπάνω συμπεραίνουμε ότι ο Πέτρος γνώριζε την Ελληνική γλώσσα, την οποία και τελειοποίησε κατά τις ιεραποστολικές του περιοδείες εκτός Παλαιστίνης μεταξύ των ιουδαίων της διασποράς. Το ότι στις Πράξεις αναφέρεται ο χαρακτηρισμός ως «ἀνθρώπων ἀγραμμάτων καί ἰδιωτῶν», κατανοείται υπό την έννοια ότι δεν είχαν την βαθειά ελληνική και ραββινική – θεολογική κατάρτιση του Παύλου, αλλά ναι μεν απαίδευτοι και επαγγελματίες μαθητές του Χριστού, μετεβλήθησαν δε σε σοφούς διδασκάλους και ρήτορες διά της επενέργειας της επιφοίτησης του αγίου Πνεύματος.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες των Ευαγγελίων, η κοινωνική θέση του Πέτρου και του αδελφού του Ανδρέα στη Γαλιλαία δεν περιορίζετο απλώς στον χαρακτηρισμό του αλιέως, αλλά ήτο διευρυμένη διότι διατηρούσαν μία πολύ αξιόλογη αλιευτική επιχείρηση για την εποχή εκείνη, αφού είχαν στην ιδιοκτησία τους πλοιάρια και δίχτυα στα οποία είχαν αφιερώσει σημαντικά κεφάλαια και παράλληλα συνεργάζονταν με μισθωτούς και συνεταίρους, ενώ η αλιεία στη λίμνη της Γαλιλαίας αποτελούσε μία από τις κυριώτερες δραστηριότητες της Παλαιστίνης, διότι από εκεί διοχετεύοντο στα Ιεροσόλυμα οι ποσότητες των ψαριών, τα οποία εμπορεύοντο και εκτός ορίων πόλεως. Μία, λοιπόν, από τις εξέχουσες οικογένειες της Βηθσαϊδά (οἶκος ἁλιέως) κατείχε υψηλή μόρφωση και αποδεικνύει ότι την Ελληνική γλώσσα ομιλούσαν όχι μόνον οι κάτοικοι της περιοχής της Γαλιλαίας, αλλά και ολόκληρη η Παλαιστίνη (Γαλιλαία των Εθνών).
Από τις επιστολές του – οι οποίες δεν αποτελούν θεολογικές πραγματείες, αλλά εγράφησαν εξ αφορμής θεμάτων και προβλημάτων των κατά τόπους εκκλησιών – το λεκτικό και το ύφος, μπορούμε να διακρίνουμε ότι ο απόστολος είχε αξιόλογη γνώση της ελληνικής γλώσσας, αφού πλέον της 20ετιας συνηλλάσσετο με τους Έλληνες, από την ακρίβεια της διατύπωσης, τη λεπτότητα της αντίληψης για τη ρυθμική ταξιθέτηση των λέξεων, τη διακόσμηση με ρητορικά σχήματα, την απουσία σημιτισμών κ.λπ.
Μετά την Ανάληψη, δίδαξε το Ευαγγέλιο στην Ιουδαία, στην Αντιόχεια, στον Πόντο, στην Γαλατία, στην Καππαδοκία, στην Ασία και τη Βιθυνία. Κατά την παράδοση (δεν είναι απόλυτα ιστορικά διασταυρωμένο) έφτασε μέχρι την Ρώμη, όπου επί Νέρωνος (54-68μ.Χ.) υπέστη μαρτυρικό θάνατο, βασανίστηκε, αφού τον σταύρωσαν χιαστί, με το κεφάλι προς τα κάτω περί το έτος 64 μ.Χ.
Ο Πέτρος δικαίως από την συνοπτική παράδοση προβάλλεται ως κατέχων ηγετική θέση μέσα στον κύκλο των Δώδεκα.
Οι πληροφορίες για τον απόστολο προέρχονται από τις επιστολές του και από τις Πράξεις Αποστόλων. Στην Αποστολική Εκκλησία δεν υπήρχαν ιστοριογράφοι όπως ο Πλούταρχος, οπότε όσα εγράφησαν κατά την αποστολική και μεταποστολική εποχή είχαν έντονη θρησκευτική αξία για τους συγγραφείς τους, οι οποίοι δεν ενδιαφέροντο να δώσουν απαντήσεις σε ερωτήσεις μεταγενεστέρων και μάλιστα ορθολογιστών των τριών τελευταίων αιώνων.
Γεννήθηκε στην Ταρσό της Κιλικίας (άγνωστο έτος γεννήσεως, κατά προσέγγιση ίσως το 5 -10 μ.Χ.), η οποία, κατά τον Στράβωνα, αποτελούσε ακμαίο πολιτιστικό κέντρο, ακόμη και από αυτά των Αθηνών και της Αλεξανδρείας. Κατήγετο από τη φυλή Βενιαμίν και κατείχε τη ρωμαϊκή υπηκοότητα πατρόθεν. Το όνομα Παύλος είναι μεταγενέστερο, παράλληλο προς το αρχικό του όνομα Σαούλ ή Σαύλος, αφού η συνήθεια των ιουδαίων ήταν να λαμβάνουν δύο ονόματα. Έλαβε αρίστη εκπαίδευση, ενώ από τις επιστολές του συμπεραίνουμε ότι γνώριζε άριστα την ελληνική γλώσσα και τη ρητορική, καθώς επίσης γνώριζε σε βάθος την Π.Δ. από τη μετάφραση των Ο΄ και τα Δευτεροκανονικά, τα οποία εγράφησαν πρωτοτύπως στην ελληνική. Την τέχνη του σκηνοποιού διδάχθηκε σύμφωνα με τη συνήθεια των ραββίνων και των Φαρισαίων, την οποία ασκούσε για την αυτοσυντήρησή του στις μετέπειτα αποστολικές περιοδείες για να μην επιβαρύνει τους πιστούς των υπ’ αυτού ιδρυθεισών εκκλησιών.
Η γέννηση, η ανατροφή και η παιδεία του στην ελληνιστική διασπορά και μάλιστα στη Ταρσό, ένα τόσο μεγάλλο ελληνιστικό πολιτικό κέντρο, επηρέασε τον χαρακτήρα του, γνωρίζοντας τη θρησκευτικότητα και τη θρησκεία των ειδωλολατρών, αφού έζησε μαζί τους και ήλθε σ’ επαφή με τη Μυθολογία των Ελλήνων και τις εορτές του ελληνο-ρωμαϊκού κόσμου. Ίσως, για τους λόγους αυτούς, διατείνονται υποθετικά ότι ο ίδιος υιοθέτησε πολλές από τις ιδέες των Μυστηριακών θρησκειών, όμως το πιθανότερο είναι ότι χρησιμοποιούσε κάποιες γλωσσικές εκφράσεις όταν ερχόταν σε αντιπαράθεση με τον κόσμο των εθνικών, αφού η ηθική διδασκαλία των Στωικών, των Κυνικών και των Επικουρείων συμπεριελαμβάνετο στην όλη παιδεία του, μάλιστα γνώριζε άριστα και την εβραϊκή και την αραμαϊκή. Η μετέπειτα σταδιοδρομία του ως αποστόλου του Χριστού και κήρυκα του Ευαγγελίου είχε ως πολύτιμο εφόδιο τις γνώσεις που ο Παύλος απέκτησε από την καθημερινή ζωή των εθνικών.
Η ιουδαϊκή του παιδεία αποκτήθηκε από τη βαθειά γνώση των Γραφών της Π.Δ. και του Ιουδαϊσμού από τον ραββίνο Γαμαλιήλ Α΄ τον πρεσβύτερο. Υπήρξε μέγας διώκτης ακόμη και των ομοεθνών του χριστιανών. Το μίσος του πήγαζε από τον φανατισμό του για την πατρώα θρησκεία, αλλά και από την ακραία αγάπη του στο ιουδαϊκό έθνος. Ο νεαρός τότε Παύλος είχε στενώτατες σχέσεις με την ανώτατη θρησκευτική ηγεσία και μάλιστα τον αρχιερέα – πρόεδρο του Μεγάλου Ιουδαϊκού Συνεδρίου και έτσι ζήτησε την άδεια να μεταβεί στη Δαμασκό για συλλήψεις και να μεταφέρει τους συλληφθέντες στα Ιεροσόλυμα να δικαστούν. Κι αυτό διότι, σύμφωνα με τη ρωμαϊκή νομοθεσία, το Μεγάλο Συνέδριο δεν είχε δικαστική δικαιοδοσία εκτός των ορίων της Ιουδαίας.
«Σαούλ Σαούλ, τί με διώκεις;»
Τα λόγια που κατέλυσαν τον φανατισμό και το μίσος και μετέστρεψαν τον διώκτη Παύλο σε χριστιανό βαπτισθέντα από τον Ανανία περί το 34 μ.Χ.
Ο ΠΡΩΤΟΣ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΕΝΑ και ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ.
Οι Φίλιπποι είναι η πρώτη ευρωπαϊκή πόλη όπου διαδίδεται το Ευαγγέλιο από τον Παύλο και τους συνεργάτες του, ιδρυθείσα από τον Φίλιππο τον πατέρα του Μ.Αλεξάνδρου το 365 π.Χ., στο σημείο που βρίσκονταν οι αρχαίες Κρηνίδες. Η πόλη είχε μεγάλη σημασία, διότι ήταν η πρώτη πόλη που συναντούσε κάποιος ερχόμενος από την Ασία και γι’ αυτό είχε μεγάλη κίνηση, εμπόριο κ.λπ. Ο απόστολος διάλεγε σημαντικές πόλεις της αυτοκρατορίας για να διακηρύξει το χριστιανικό μήνυμα, ενώ εκεί ιδρύεται η πρώτη χριστιανική εκκλησία επί ευρωπαϊκού εδάφους.
Ο Παύλος θανατώθηκε δι’ αποκεφαλισμού περί το 65 ή 66 μ.Χ., ενώ δεν βασανίστηκε επειδή ήταν ρωμαίος πολίτης και αυτό ήταν απαγορευμένο διά νόμου.
Ελένη Δραμπάλα
Απολυτίκιο
Οἱ τῶν Ἀποστόλων πρωτόθρονοι, καὶ τῆς Οἰκουμένης διδάσκαλοι, τῷ Δεσπότῃ τῶν ὅλων πρεσβεύσατε, εἰρήνην τῆ οἰκουμένῃ δωρήσασθαι, καὶ ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν τὸ μέγα ἔλεος.
Κοντάκιο
Τοὺς ἀσφαλεῖς καὶ θεοφθόγγους κήρυκας, τὴν κορυφὴν τῶν Μαθητῶν σου Κύριε, προσελάβου εἰς ἀπόλαυσιν, τῶν ἀγαθῶν σου καὶ ἀνάπαυσιν, τοὺς πόνους γὰρ ἐκείνων καὶ τὸν θάνατον, ἐδέξω ὑπὲρ πᾶσαν ὁλοκάρπωσιν, ὁ μόνος γινώσκων τὰ ἐγκάρδια.
