Λεονίντ Ιλίτς Μπρέζνιεφ

Φαινόταν πως θα κρατούσε για πάντα ...! Απεβίωσε ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ το 1982. Μαζί του, απεβίωσε μια ολόκληρη εποχή, που έμεινε στην ιστορία ως η «εποχή της στασιμότητας». Γενικός Γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης από το 1964 μέχρι το 1982 και Πρόεδρος του Προεδρείου του Ανωτάτου Σοβιέτ της ΕΣΣΔ από το 1977 ως το 1982. Τιμήθηκε τέσσερις φορές με τον τίτλο Ήρωας της Σοβιετικής Ένωσης και του είχε απονεμηθεί ο τίτλος του Στρατάρχη της Σοβιετικής Ένωσης.

Ο Λεονίντ Ιλίτς Μπρέζνιεφ (ρωσ. Леонид Ильич Брежнев, προφορά σύμφωνα με το ΔΦΑ [lʲɪɐˈnʲit ɪlʲˈjitɕ ˈbrʲeʐnʲɪf] ουκρ. Леонід Ілліч Брежнєв, Καμίνσκογιε, σήμερα Ντνιπροντσερσίνσκ της Ουκρανίας, 19 Δεκεμβρίου 1906 - Μόσχα,10 Νοεμβρίου 1982), ήταν Γενικός Γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης από το 1964 μέχρι το 1982 και Πρόεδρος του Προεδρείου του Ανωτάτου Σοβιέτ της ΕΣΣΔ από το 1977 ως το 1982. Τιμήθηκε τέσσερις φορές με τον τίτλο Ήρωας της Σοβιετικής Ένωσης και του είχε απονεμηθεί ο τίτλος του Στρατάρχη της Σοβιετικής Ένωσης.

Πρόκειται για την εποχή κατά την οποία η Σοβιετική Ένωση είχε φτάσει στο αποκορύφωμα της ισχύος της ως υπερδύναμη, κατορθώνοντας να ισοσκελίσει την πυρηνική ισχύ των ΗΠΑ και να οικοδομήσει ένα -εναλλακτικό προς το Δυτικό- σοσιαλιστικό μοντέλο πολιτικής και οικονομικής ανάπτυξης. Η ΕΣΣΔ βρέθηκε να διανύει την πολυαναμενόμενη περίοδο σχετικής ειρήνης μέσα σε συνθήκες του Ψυχρού πολέμου. Οικοδομούνταν νέοι οικισμοί και πόλεις, φτιάχνονταν νέοι δρόμοι και αναπτύσσονταν νέες περιοχές. Ο κόσμος λάμβανε δωρεάν εκπαίδευση ποιότητας, εγγυημένη εργασία και κατ’ επέκταση μισθό, ο οποίος εξασφάλιζε μια σίγουρα σεμνή, αλλά χωρίς στερήσεις, διαβίωση, επιτρέποντάς του να ατενίζει αισιόδοξα το μέλλον και να κάνει παιδιά.

Ο σοβιετικός πολίτης ύστερα από ένα βράδυ διασκέδασης με φίλους, το οποίο τράβηξε πολύ, ρίσκαρε μονάχα να βρεθεί στους ειδικούς χώρους διανυκτέρευσης, όπου η Αστυνομία οδηγούσε με φροντίδα του μεθυσμένους συμπολίτες. Οι πόρτες των διαμερισμάτων και των αυτοκινήτων συχνά δεν κλειδώνονταν, τα παιδιά μετά το σχολείο έπαιζαν όλη την υπόλοιπη μέρα στις αυλές, συμμετείχαν σε κύκλους αθλητικών και καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων, ενώ περνούσαν ολόκληρες τις καλοκαιρινές διακοπές τους στις προσκοπικές κατασκηνώσεις στη Μαύρη Θάλασσα. Με έξοδα του κράτους εννοείται.

Παρ' ότι χαρακτηρίστηκαν χρόνια της στασιμότητας, ήταν μια περίοδος υπερηφάνειας στην διεθνή σκηνή, και όχι μόνο από στρατιωτική άποψη. Όλος ο κόσμος μάθαινε για τις σοβιετικές επιτυχίες στο διάστημα, στις επιστήμες, στο μπαλέτο, στο χόκεϊ, στη ρυθμική γυμναστική κλπ. Γυρίστηκαν ταινίες και γράφτηκαν μουσικές συνθέσεις, που αποτέλεσαν μια χρυσή κληρονομιά για τον πολιτισμό της χώρας κατά τον 20ο αιώνα. Έπαυσαν και οι διώξεις σε βάρος της Εκκλησίας, καθώς λέγεται ότι ο ίδιος ο γενικός γραμματέας ήταν βαθιά μέσα του πιστός Χριστιανός.

Όλοι καταλάβαιναν, πως μαζί με τον Μπρέζνιεφ είχε πεθάνει και μια ολόκληρη εποχή. Κανείς όμως δεν μπορούσε ούτε καν να διανοηθεί πως ύστερα από αυτόν, μέσα σε λίγα χρόνια θα εκλείψουν ο διεθνής σοσιαλισμός και η ίδια η φαινομενικά ανίκητη και αιώνια

Παραλληλισμοί με το σήμερα 

Βασικό χαρακτηριστικό της εποχής εκείνης, ήταν η «σταθερότητα». Γι’ αυτό και τον τελευταίο καιρό γίνονται συχνά παραλληλισμοί με την «σταθερότητα» ως σημαντικότερο επίτευγμα της εποχής του Πούτιν, τόσο με τη θετική, όσο και την αρνητική έννοια. Δεν είναι τυχαίο ότι τον περσινό Οκτώβριο ο γραμματέας Τύπου του Βλαντίμιρ Πούτιν αποκάλεσε τη διακυβέρνηση του Μπρέζνιεφ ως «τεράστιο πλεονέκτημα για τη χώρα» και «επιτυχημένη» περίοδο που έθεσε ένα γερό θεμέλιο για την κατοπινή ανάπτυξη, τους καρπούς οποίας γευόμαστε έως τώρα. Η δήλωση αυτή προκάλεσε πολλές δημόσιες συζητήσεις.

Προς το τέλος της Μπρεζνιεφικής εποχής, η οικονομία εξαντλούταν, η έλλειψη ορισμένων βασικών καταναλωτικών αγαθών είχε γίνει κανόνας, βάθαινε το χάσμα με τη Δύση όσον αφορά το βιοτικό επίπεδο. Ο οικονομικός μηχανισμός είχε αρχίσει να «σκουριάζει» με ταχύ ρυθμό, προσφέροντας στους σοβιετικούς πολίτες ξεπερασμένα και χαμηλής ποιότητας είδη καθημερινής χρήσης, τρόφιμα και άλλα αγαθά. Την ίδια στιγμή, η σοβιετική κομματική ελίτ βυθιζόταν όλο και περισσότερο στη διαφθορά.

Εκτός των άλλων, ήταν την εποχή του Μπρέζνιεφ που κατέστη προφανές ότι το τεράστιο βάρος που δόθηκε στον τομέα της Αμυντικής Βιομηχανίας, δεν θα οδηγούσε σε θετικά αποτελέσματα. Η οικονομία εξαντλούταν, η έλλειψη ορισμένων βασικών καταναλωτικών αγαθών είχε γίνει κανόνας, βάθαινε το χάσμα με τη Δύση όσον αφορά το βιοτικό επίπεδο του πληθυσμού. Ο οικονομικός μηχανισμός που είχε σχεδιαστεί, είχε αρχίσει να «σκουριάζει» με ταχύ ρυθμό, προσφέροντας στους σοβιετικούς πολίτες ξεπερασμένα και χαμηλής ποιότητας είδη καθημερινής χρήσης, τρόφιμα και άλλα αγαθά.

Η σοβιετική κομματική ελίτ βυθιζόταν όλο και περισσότερο στη διαφθορά πλουτίζοντας η ίδια, ενώ αντιμετώπιζε πλέον με περιφρόνηση το σοβιετικό οικοδόμημα και τα «φωτεινά ιδανικά» του κομμουνισμού, και γοητευόταν όλο και πιο πολύ από την «κομψή» και «ελεύθερη» Δύση. Βλέποντας την αυξανόμενη απόκλιση ανάμεσα στην αρρωστημένα αισιόδοξη προπαγάνδα και την μίζερη πραγματικότητα, οι άνθρωποι έχαναν την πίστη τους στην ταχεία οικοδόμηση του κομμουνιστικού μέλλοντος, και ευρείες «μάζες εργαζομένων» βυθίζονταν σε υπαρξιακή ανία και απάθεια. Ένα ακόμη θανατηφόρο πλήγμα κατάφερε το ίδιο το σύστημα στον εαυτό του το 1979, όταν τα σοβιετικά στρατεύματα εισήλθαν στο Αφγανιστάν με το πρόσχημα της «εκπλήρωσης του διεθνιστικού καθήκοντος προς τον αδελφό αφγανικό λαό».

Βυζαντινά παιχνίδια

Σύμβολο των αρνητικών αυτών αλλαγών την περίοδο της διακυβέρνησης του Μπρέζνιεφ, έγινε λοιπόν ο ίδιος ο Λεονίντ Ιλίτς. Στην αρχή, ο πρόσχαρος και δραστήριος άνδρας με τα πυκνά φρύδια, το θεληματικό πρόσωπο και την χαρακτηριστική ουκρανική προφορά, ήρωας του Μεγάλου Πατριωτικού πολέμου και με ενεργό ρόλο στην ανοικοδόμηση της χώρας τα μεταπολεμικά έτη, κατέστη μια φιγούρα ιδανική για συμβιβασμούς, η οποία βόλευε τις αντιμαχόμενες φατρίες εντός του Κρεμλίνου.

Του άρεσε να κάνει διακοπές στα πολυάριθμα εξοχικά του και να πηγαίνει για κυνήγι, αγαπούσε τα ακριβά αυτοκίνητα, τα βαριά σοβιετικά τσιγάρα, τις συναντήσεις με τους συναδέλφους του πολιτικούς (χαρακτηριστικά ήταν τα γεμάτα πάθος φιλιά κατά τις συναντήσεις μαζί τους). Ιδιαίτερο όμως ήταν το πάθος του για τα παράσημα, τα μετάλλια και τους τίτλους. Γενικά, σαν άνθρωπος ήταν καλός. Και το κόμμα, και ο λαός τον αποκαλούσαν «ο αγαπητός μας Λεονίντ Ιλίτς».

Καρικατούρα ηγέτη

Καθώς περνούσαν τα χρόνια, εκεί, γύρω στα τέλη της δεκαετίας του ΄70, ο Μπρέζνιεφ μετατρεπόταν σε μια παρωδία του ίδιου του εαυτού του. Γερνούσε και αρρώσταινε, δυσκολευόταν να περπατήσει, να μιλήσει και να διαβάσει, στις διαπραγματεύσεις και τις εμφανίσεις του έμοιαζε με ανόητο και αξιολύπητο γεροντάκι που προκαλούσε αίσθημα ντροπής, και είχε καταστεί ο πιο δημοφιλής ήρωας στα ανέκδοτα της εποχής. Συνειδητοποιώντας και ο ίδιος την αδυναμία του να εκτελέσει τα καθήκοντα γενικού γραμματέα, ο Μπρέζνιεφ τρεις φορές ζήτησε να παραιτηθεί. Ωστόσο, οι συνεργάτες του στο κόμμα δεν τολμούσαν να διαταράξουν την ισορροπία δυνάμεων και να αρχίσουν τον αγώνα για την εξουσία, επιταχύνοντας κατ’ αυτό τον τρόπο το τέλος του.

Με το πέρασμα των χρόνων, ο Μπρέζνιεφ μετατρεπόταν σε μια παρωδία του ίδιου του εαυτού του. Γερνούσε, αρρώσταινε, δυσκολευόταν να περπατήσει, να μιλήσει και να διαβάσει, και στις διαπραγματεύσεις και τις εμφανίσεις του έμοιαζε με ανόητο και αξιολύπητο γεροντάκι Συνειδητοποιώντας και ο ίδιος την κατάστασή του, ο Μπρέζνιεφ τρεις φορές ζήτησε να παραιτηθεί. Ωστόσο, οι συνεργάτες του δεν τολμούσαν να διαταράξουν την ισορροπία δυνάμεων στο κόμμα και να αρχίσουν τον αγώνα για την εξουσία, επιταχύνοντας κατ’ αυτό τον τρόπο το τέλος του.

Με το πέρασμα των χρόνων, ο Μπρέζνιεφ μετατρεπόταν σε μια παρωδία του ίδιου του εαυτού του. Γερνούσε, αρρώσταινε, δυσκολευόταν να περπατήσει, να μιλήσει και να διαβάσει, και στις διαπραγματεύσεις και τις εμφανίσεις του έμοιαζε με ανόητο και αξιολύπητο γεροντάκι Συνειδητοποιώντας και ο ίδιος την κατάστασή του, ο Μπρέζνιεφ τρεις φορές ζήτησε να παραιτηθεί. Ωστόσο, οι συνεργάτες του δεν τολμούσαν να διαταράξουν την ισορροπία δυνάμεων στο κόμμα και να αρχίσουν τον αγώνα για την εξουσία, επιταχύνοντας κατ’ αυτό τον τρόπο το τέλος του.

Στις 10 Νοεμβρίου ο Μπρέζνιεφ πέθανε από καρδιακή ανεπάρκεια. Και παρά το γεγονός ότι χιλιάδες Μοσχοβίτες προσήλθαν για να τον αποχαιρετήσουν στην Κόκκινη Πλατεία, δεν υπήρχαν δάκρυα στα μάτια, όπως και στην κηδεία του Στάλιν. Ο κόσμος καλοκάγαθα είχε πάρει στο ψιλό τους «γέροντες του Κρεμλίνου» από το Πολιτικό Γραφείο, οι οποίοι με δυσκολία μετέφεραν το φέρετρο, όπως και τον λόχο των συνταγματαρχών που κουβαλούσε τα 150 παράσημα του Λεονίντ Ιλίτς. Ενώ κατά τη διάρκεια του τιμητικού κανονιοβολισμού που πραγματοποιήθηκε πολύ πριν από την ώρα που έπρεπε, τη στιγμή της άφεσης του φέρετρου στον τάφο, φάνηκε από τον θόρυβο σαν να το απόθεσαν άτσαλα στον τάφο πετώντας το σχεδόν μέσα σε αυτόν.

Πιθανότατα όλοι ένιωθαν μια ευπρόσδεκτη ανακούφιση και μια αγωνιώδη αναμονή. Καταλάβαιναν, πως μαζί με τον Μπρέζνιεφ είχε πεθάνει και μια ολόκληρη εποχή. Κανείς όμως δεν μπορούσε ούτε καν να διανοηθεί πως ύστερα από αυτόν, μέσα σε λίγα χρόνια, σαν ένας καρκινοπαθής σε βαριά κατάσταση, θα εκλείψουν ο διεθνής σοσιαλισμός και η ίδια η φαινομενικά ανίκητη και αιώνια Σοβιετική Ένωση...

ΠΗΓΗ: 
http://gr.rbth.com/