Στρατόπεδα Συγκέντρωσης του Άουσβιτς

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΘΥΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΝΑΖΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΩΝ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΑΟΥΣΒΙΤΣ

Μεταξύ της 17 και 23 Ιανουαρίου 1945 το στρατόπεδο εκκενώθηκε και περίπου 60.000 κρατούμενοι οδηγήθηκαν σε πορείες θανάτου προς τη δύση. Στα στρατόπεδα του Άουσβιτς παρέμειναν συνολικά κοντά στους 7.500 φυλακισμένους, οι οποίοι λόγω ασθένειας και αδυναμίας ήταν αδύνατο να ακολουθήσουν την πορεία. Περισσότεροι από 300 τουφεκίστηκαν άμεσα, ενώ η προγραμματισμένη εξόντωση των υπόλοιπων αποτράπηκε μονάχα λόγω της ταχείας προέλασης του ερυθρού στρατού στην ανατολή.

Η πύλη του θανάτου: Άουσβιτς ΙΙ Μπιρκενάου

Το στρατόπεδο συγκέντρωσης Άουσβιτς (γερμ. Konzentrationslager Auschwitz-Birkenau) ήταν ένα από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης της Ναζιστικής Γερμανίας. Τα ερείπια του στρατοπέδου βρίσκονται περίπου 60 km δυτικά της Κρακοβίας, κοντά στην κωμόπολη Όσβιετσιμ (γερμ. Auschwitz). Από το 1979 ανήκει στα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.

Ι. Στρατόπεδα του Άουσβιτς

Λόγω της τοποθεσίας κοντά στη βιομηχανική περιοχή της Σιλεσίας, ο Χάινριχ Χίμλερ (Βλ. Χάινριχ Χίμλερ ΕΔΩ) διέταξε τον Ιούνιο του 1940 να χτιστεί στο Άουσβιτς το μεγαλύτερο συγκρότημα στρατοπέδων της εθνικοσοσιαλιστικής Γερμανίας. Η συνολική του έκταση ανερχόταν στα 40 km². Αποτελούνταν από τρία κύρια και 39 δευτερεύοντα στρατόπεδα. Τα τρία κύρια στρατόπεδα ήταν:

• Άουσβιτς Ι, το αρχικό στρατόπεδο συγκέντρωσης και το διοικητικό κέντρο ολόκληρου του συγκροτήματος. Εδώ δολοφονήθηκαν περίπου 70.000 άνθρωποι, κυρίως πολωνοί διανοούμενοι και σοβιετικοί αιχμάλωτοι.
• Άουσβιτς ΙΙ Μπίρκεναου, στρατόπεδο εξόντωσης, όπου δολοφονήθηκαν περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι, κυρίως Εβραίοι, Σίντι και Ρομά.
• Άουσβιτς ΙΙΙ (Μόνοβιτς), στρατόπεδο εργασίας.

Συνολικά εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς περισσότεροι από 1,3 εκατομμύρια άνθρωποι, από τους οποίους τουλάχιστον 1,1 εκατομμύρια εξοντώθηκαν. Περίπου 900.000 πέθαναν μετά την επιλογή που έγινε άμεσα κατά την άφιξή τους. Άλλοι 200.000 άνθρωποι πέθαναν από ασθένειες, υποσιτισμό, βαρύτατη κακοποίηση, συνέπειες ιατρικών πειραμάτων ή δολοφονήθηκαν. Οι συνηθέστεροι τρόποι εκτέλεσης ήταν: Δηλητηρίαση με το αέριο Κυκλώνας Β (Βλ. Κυκλώνας Β ΕΔΩ) σε ειδικούς θαλάμους (θάλαμοι αερίων), πυρά πυροβόλου όπλου, θανατηφόρα ένεση, απαγχονισμός, θάνατος από ασιτία.

Ως μεγαλύτερο στρατόπεδο εξόντωσης του Τρίτου Ράιχ, το Άουσβιτς έγινε σύμβολο για τις μαζικές δολοφονίες των εθνικοσοσιαλιστών και του Ολοκαυτώματος, θύματα του οποίου υπήρξαν περίπου 6 εκατομμύρια άνθρωποι. Αρνητές του ολοκαυτώματος προσπαθούν να εξαπατήσουν τους αναγνώστες τους επισημαίνοντας την εκδοχή των τεσσάρων εκατομμυρίων, που εμφανιζόταν παλαιότερα κυρίως σε ανατολικοευρωπαίους ιστορικούς, και, υπονοώντας ότι οι αριθμοί, αφού αλλάζουν συνεχώς, είναι προϊόν προπαγάνδας.

ΙΙ. Άουσβιτς ΙΙ Μπίρκεναου

Το Άουσβιτς ΙΙ Μπίρκεναου είναι το στρατόπεδο εξόντωσης, το οποίο οι περισσότεροι άνθρωποι συνδέουν με το όνομα "Άουσβιτς". Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι κρατήθηκαν φυλακισμένοι εδώ σε άθλιες συνθήκες και περισσότεροι από 1,1 (έως 1,5 περίπου) εκατομμύρια δολοφονήθηκαν.

Στις 26 Σεπτεμβρίου 1941 ο διοικητής του Άουσβιτς Ι Ρούντολφ Ες (Rudolf Höß) (Βλ. Ρούντολφ Ες ΕΔΩ), ο οποίος συχνά ταυτίζεται λαθεμένα με τον πολιτικό Ρούντολφ Ες (Rudolf Heß), δέχτηκε τη διαταγή να χτίσει στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας για 100.000 σοβιετικούς αιχμάλωτους στην περιοχή του Άουσβιτς. Το κατοπινό στρατόπεδο εξόντωσης Άουσβιτς ΙΙ Μπίρκεναου, δημιουργήθηκε κοντά στο πολωνικό χωριό Μπρζεζίνκα (γερμ. Birkenau), σε απόσταση 1.200 μέτρων από το στρατόπεδο συγκέντρωσης Άουσβιτς Ι. Κατά την οικοδόμηση του Άουσβιτς ΙΙ οι ναζιστές ανάγκασαν τους κατοίκους της Μπρζεζίνκα να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, ενώ οι αιχμάλωτοι του Άουσβιτς Ι τα γκρέμισαν για να χρησιμοποιήσουν τα οικοδομικά υλικά στο νέο στρατόπεδο.

Το Άουσβιτς ΙΙ είχε διαστάσεις 2 επί 2,5 χμ και ήταν διαιρεμένο σε διάφορα τμήματα, τα οποία επίσης χωρίζονταν σε τομείς. Οι τομείς αυτοί, όπως και ολόκληρο το στρατόπεδο, περιφράχτηκαν με ηλεκτροφόρο συρματόπλεγμα.

Ενώ αρχικά προοριζόταν να γίνει στρατόπεδο εργασίας για αιχμαλώτους πολέμου και φυλακισμένους των SS, το Άουσβιτς ΙΙ άλλαξε λειτουργία μετά από λίγους μόνο μήνες. Την άνοιξη του 1942 δολοφονήθηκαν σοβιετικοί πολιτικοί κομισάριοι (στελέχη του Κομμουνιστικού Κόμματος αποσπασμένα στον Κόκκινο Στρατό), όπως και ανίκανοι για εργασία φυλακισμένοι με το αέριο Κυκλώνας Β. Οι μητέρες και τα παιδιά τους, που κατά την κρίση των γιατρών του στρατοπέδου δεν μπορούσαν να εργαστούν, δολοφονούνταν επίσης με αέριο αμέσως μετά την άφιξή τους στο στρατόπεδο. Από τον Απρίλιο ή τον Ιούλιο του 1942 και μετά (ο ακριβής χρόνος συζητείται) η πλειονότητα των Εβραίων που έφταναν στο στρατόπεδο θανατώνονταν αμέσως. Η ικανότητά τους για εργασία δεν είχε πλέον ιδιαίτερη σημασία, αφού το Άουσβιτς ΙΙ Μπίρκεναου είχε μετατραπεί από στρατόπεδο εργασίας σε στρατόπεδο εξόντωσης.

Βαγόνια μεταφοράς ζώων που μετέφεραν τα θύματα

Τα περισσότερα θύματα έφθαναν με τραίνο, συχνά μετά από πολυήμερα ταξίδια σε βαγόνια μεταφοράς ζώων. Το μεγαλύτερο σε διάρκεια καταγεγραμμένο ταξίδι αφορούσε τη μεταφορά αιχμαλώτων από τη Ρόδο και είχε συνολική διάρκεια 17 ημερών. Αφού έφταναν στον σταθμό της πόλης Άουσβιτς, στρατιώτες των SS (Βλ. SS ΕΔΩ) τους οδηγούσαν στο στρατόπεδο. Το 1944 τοποθετήθηκαν ράγες που οδηγούσαν κατευθείαν στο εσωτερικό του στρατοπέδου (βλ. φωτογραφία). 

Συχνά οι εκτοπισμένοι μεταφέρονταν κατευθείαν στους θαλάμους αερίων, ενώ άλλες φορές γινόταν προηγουμένως διαλογή από του γιατρούς του στρατοπέδου, βάσει της οποίας χωρίζονταν οι αδύναμοι, γέροι και ασθενείς από τους ικανούς για εργασία. Συνήθως ο περιβόητος Δρ. Γιόζεφ Μένγκελε (Dr. Josef Mengele) (Βλ. Μένγκελε ΕΔΩ) ήταν ο υπεύθυνος στις διαλογές αυτές.

Στην πύλη του στρατοπέδου Ι παραμένει αναρτημένη η επιγραφή "ARBEIT MACHT FREI", δηλαδή "Η εργασία απελευθερώνει".

Οι κρατούμενοι που επιβίωναν της διαλογής εργάζονταν έπειτα στις βιομηχανικές εγκαταστάσεις που συνόρευαν με το στρατόπεδο ή σε παραρτήματα του Στρατοπέδου. Χρησιμοποιούνταν κυρίως για την παραγωγή συνθετικής βενζίνης ή συνθετικού ελαστικού (αποκαλούμενου Buna) για την εταιρεία IG Farben. Άλλες γερμανικές εταιρίες, όπως η Krupp, διατηρούσαν επίσης βιομηχανικές εγκαταστάσεις κοντά στο στρατόπεδο. Ο τρόπος αυτός της καταναγκαστικής εργασίας αποτελούσε για τα SS μια καλή ευκαιρία να αποκομίσει κέρδη σε βάρος των φυλακισμένων. Παράλληλα, στρατιώτες της SS, αλλά και υπάλληλοι των γερμανικών επιχειρήσεων, κακομεταχειρίζονταν αυθαίρετα τους εργαζόμενους, πολλοί από τους οποίους τελικά πέθαιναν εξαντλημένοι από την εργασία.

Κρεβάτια κρατούμενων στο Άουσβιτς-Μπίρκεναου, 2001

Ένα μέρος του στρατοπέδου ήταν ξεχωριστό στρατόπεδο γυναικών. Σε άλλο μέρος (με την ονομασία "Kanada") γινόταν η ταξινόμηση και συλλογή της περιουσίας των δολοφονημένων φυλακισμένων, για να παραδοθεί κατόπιν στην γερμανική κυβέρνηση. Πολλοί γερμανοί αξιωματικοί και στρατιώτες της SS, ωστόσο, έκλεβαν και κατακρατούσαν αντικείμενα από την αποθήκη.

ΟΙ ΑΠΟΤΕΦΡΩΤΗΡΕΣ ΣΤΑ ΚΡΕΜΑΤΟΡΙΑ

Στο Άουσβιτς ΙΙ Μπίρκεναου υπήρχαν σε έξι κτίρια - θάλαμοι αερίων, οι οποίοι δεν λειτουργούσαν όλοι συγχρόνως. Μέχρι το καλοκαίρι του 1943 χτίστηκαν και ενεργοποιήθηκαν τέσσερα κρεματόρια, τα οποία διέθεταν θαλάμους αερίων έκτασης 100 τ.μ. και άνω. Τέσσερις εταιρίες είχαν αναλάβει την οικοδόμηση των κρεματορίων. Οι αποτεφρωτήρες σχεδιάστηκαν και κατασκευάστηκαν από την εταιρία J. A. Topf und Söhne, η οποία φρόντιζε και την συντήρησή τους.

Μετά την εισβολή της Βέρμαχτ στην Ουγγαρία τον Μάρτιο 1944 εκτοπίστηκαν μεταξύ Μάιου και Ιουλίου του ίδιου έτους 440.000 Ούγγροι Εβραίοι στο Άουσβιτς ΙΙ Μπίρκεναου. Οι ικανοί για εργασία μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας, ενώ περίπου 250.000 δολοφονήθηκαν. Παρόλο που τα κρεματόρια δούλευαν αδιάκοπα, ήταν αδύνατο να αποτεφρωθούν τόσα πτώματα σε σύντομο χρόνο. Για τον λόγο αυτό, τα πτώματα των θυμάτων καίγονταν και σε ανοιχτό χώρο.

Στις 7 Οκτωβρίου 1944 οι κρατούμενοι του Ειδικού Αποσπάσματος (Sonderkommando, Εβραίοι κρατούμενοι που δούλευαν τα κρεματόρια και κρατούνταν χωρισμένοι από τους υπόλοιπους) επαναστάτησαν. Γυναίκες κρατούμενες κατάφεραν να μεταφέρουν κρυφά εκρηκτική ύλη από τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις στο στρατόπεδο, με την οποία ανατίναξαν ένα μέρος του Κρεματορίου 4. Στη συνέχεια οι φυλακισμένοι επιχείρησαν μαζική διαφυγή, αλλά οι 250 δραπέτες τελικά συνελήφθησαν και εκτελέστηκαν.

ΙΙΙ. Γνώσεις των Συμμάχων

Εναέρια φωτογραφία της RAF, όπου φαίνονται ακόμη και οι φωτιές των σωρών
πτωμάτων, 1944.

Οι Σύμμαχοι που πολεμούσαν κατά της Γερμανίας απέκτησαν στις 31 Μαΐου 1944 λεπτομερείς αεροφωτογραφίες όλων των στρατοπέδων του Άουσβιτς. Το 2003 η Royal Air Force δημοσίευσε για πρώτη φορά αεροφωτογραφίες, όπου φαίνονται ακόμη και οι φωτιές των σωρών πτωμάτων, που καίγονταν σε ανοικτό χώρο αφού τα κρεματόρια δεν διέθεταν την απαιτούμενη χωρητικότητα για τους χιλιάδες νεκρούς. Εκτός αυτού, δυο κρατούμενοι που είχαν καταφέρει να δραπετεύσουν (Ρούντολφ Βρμπα και Άλφρεντ Βέτσλερ) σχεδίασαν λεπτομερείς χάρτες με ακριβείς πληροφορίες για το Άουσβιτς, τα οποία παρέδωσαν στους Συμμάχους το καλοκαίρι του 1944, ενώ ο Βίτολντ Πιλέτσκι (Witold Pilecki), ο οποίος ως μοναδικός άνθρωπος φυλακίστηκε εθελοντικά στο Άουσβιτς, τους έστελνε τακτικά κρυφές αναφορές από το εσωτερικό του στρατοπέδου. Αμερικανικά βομβαρδιστικά προκάλεσαν στις 13 Σεπτεμβρίου 1944 φοβερές ζημιές στις κοντινές βιομηχανικές εγκαταστάσεις. Η ερώτηση, εάν οι συμμαχικές αεροπορικές δυνάμεις θα έπρεπε να είχαν βομβαρδίσει το στρατόπεδο ή έστω τις ράγες που οδηγούσαν εκεί, συζητείται αμφιλεγόμενα μέχρι σήμερα.

IV. Απόπειρες απόδρασης

Συνολικά περίπου 700 φυλακισμένοι προσπάθησαν να δραπετεύσουν από το Άουσβιτς και περίπου 300 τα κατάφεραν. Όσοι δραπέτες συλλαμβάνονταν από την SS αφήνονταν, συνήθως, να πεθάνουν από την πείνα. Άλλες φορές τιμωρούνταν συγγενείς ή και άλλοι, επιλεγμένοι στην τύχη, κρατούμενοι στη θέση τους.

V. Πορείες θανάτου και απελευθέρωση

Εν μέρει τα κρεματόρια και οι θάλαμοι αερίων γκρεμίστηκαν ήδη τον Νοέμβριο του 1944. Οι αποτεφρωτήρες αποσυναρμολογήθηκαν και, βάσει νεότερων μελετών, προορίζονταν να εγκατασταθούν στο Στρατόπεδο συγκέντρωσης Μαουτχάουζεν-Γκούζεν, το οποίο οι εθνικοσοσιαλιστές τότε ακόμη πίστευαν ότι δεν θα πέσει στα χέρια των Συμμάχων. Το τελευταίο κρεματόριο του Άουσβιτς το ανατίναξαν λίγο πριν από την απελευθέρωση του στρατοπέδου, τον Ιανουάριο του 1945, για να κρύψουν τα ίχνη των πράξεων τους από τους Σοβιετικούς.

Μεταξύ της 17 και 23 Ιανουαρίου το στρατόπεδο εκκενώθηκε και περίπου 60.000 κρατούμενοι οδηγήθηκαν σε πορείες θανάτου προς τη δύση. Στα στρατόπεδα του Άουσβιτς παρέμειναν συνολικά κοντά στους 7.500 φυλακισμένους, οι οποίοι λόγω ασθένειας και αδυναμίας ήταν αδύνατο να ακολουθήσουν την πορεία. Περισσότεροι από 300 τουφεκίστηκαν άμεσα, ενώ η προγραμματισμένη εξόντωση των υπόλοιπων αποτράπηκε μονάχα λόγω της ταχείας προέλασης του ερυθρού στρατού στην ανατολή.

Ως πρώτο των κυρίων στρατοπέδων απελευθερώθηκε το Άουσβιτς Ι Μόνοβιτς το μεσημέρι της 27 Ιανουαρίου 1945, από την 60ή Στρατιά, επικεφαλής της οποίας ήταν ο συνταγματάρχης Πάβελ Κουρότσκιν. Στις επόμενες μέρες πέθαναν περίπου 200 από τους επιζώντες του Άουσβιτς από τις συνέπειες της κακομεταχείρισής τους από τους εθνικοσοσιαλιστές, παρόλο που υπήρξε ιατρική βοήθεια από πλευράς των Συμμάχων.

VI. Θύματα

Αριστερά: Άδεια δοχεία του θανατηφόρου 

αερίου Zyklon B. 

Δεξιά: Το μαλλί των θυμάτων, το οποίο 

προοριζόταν για την περαιτέρω βιομηχανική 

επεξεργασία.

ΚΛΙΚ ΓΙΑ ΜΕΓΕΘΥΝΣΗ

1. Αριθμός θυμάτων

Στην επίσημη ιστοσελίδα του Μουσείου του Στρατοπέδου καταγράφονται το πλήθος και οι κατηγορίες των εξής καταγεγραμμένων θυμάτων αυτού του στρατοπέδου, με τα αντίστοιχα διακριτικά σήματα με τα οποία τους χαρακτήριζαν οι Ναζιστές:

• Εβραίοι (δύο τρίγωνα που σχηματίζουν εξάκτινο αστέρι, σε συνδυασμό με την κατηγορία του κρατουμένου): Από το 1943 και έπειτα αποτελούσαν την πιο πολυάριθμη ομάδα κρατουμένων. Συνολικά 1.100.000 Εβραίοι εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς μεταξύ των ετών 1940-1945. Περίπου 960.000 θανατώθηκαν εκεί (από τους οποίους 865.000 σε θαλάμους αερίων αμέσως κατά την άφιξή τους και περίπου 95.000 από τις 200.000 Εβραίων που ήταν καταγεγραμμένοι ως κρατούμενοι). Υπολογίζεται ότι περίπου 55.000 Έλληνες Εβραίοι εκτοπίστηκαν με προορισμό αυτό το στρατόπεδο. Ο διοικητής του Άουσβιτς, Ρούντολφ Ες, ομολόγησε ότι δολοφόνησε περίπου 40.000 Ουγγρο-εβραίους κατά τη διάρκεια του Καλοκαιριού του 1944.
• Πολιτικοί κρατούμενοι (κόκκινο τρίγωνο): Στην πλειονότητά τους ήταν Πολωνοί που είχαν συλληφθεί κατά τη διάρκεια ενεργειών καταστολής ή λόγω της συμμετοχής τους σε αντιστασιακά κινήματα. Ο αριθμός τους ανέρχεται στους 160.000 περίπου.
• Πολωνοί ("P" πάνω σε κόκκινο τρίγωνο): Ήταν η πολυπληθέστερη ομάδα μη Εβραίων κρατουμένων. Περίπου 140-150.000 Πολωνοί εκτοπίστηκαν σε αυτό το στρατόπεδο. Οι μισοί από αυτούς, περίπου 70-75.000 άτομα, εξοντώθηκαν είτε με εκτελέσεις είτε πέθαναν από την πείνα ή τις ασθένειες.
• Αθίγγανοι και κοινωνικά απροσάρμοστοι (μαύρο τρίγωνο): Περίπου 23.000 Αθίγγανοι βρήκαν το θάνατο εκεί, η πλειονότητά τους μέσω αποτέφρωσης. Επίσης, υπήρχε ένας μικρός αριθμός πορνών.
• Αιχμάλωτοι πολέμου: Αφορά κυρίως σοβιετικούς αιχμαλώτους πολέμου. Περίπου 15.000 άτομα εκτοπίστηκαν εκεί και όλοι τους σχεδόν εξοντώθηκαν.
• Άλλες εθνικές ομάδες: Υπολογίζεται ότι πάνω από 10.000 κρατούμενοι προέρχονταν από διάφορες άλλες εθνικές ομάδες, Τσέχοι, Γάλλοι, Γερμανοί, Σλοβένοι, κ.α.
• Σωφρονιστικοί κρατούμενοι (σημάδι "EH" (Erziehungshäftling)): Υπολογίζεται ότι υπήρχαν περίπου 11.000 κρατούμενοι εξαιτίας διαφόρων παραπτωμάτων.
• Ποινικοί κρατούμενοι (πράσινο τρίγωνο): Αυτή η κατηγορία περιλάμβανε λίγες εκατοντάδες κρατουμένων.
• Μάρτυρες του Ιεχωβά (μωβ τρίγωνο): Φυλακίζονταν λόγω της συμπεριφοράς και της στάσης τους, που ήταν αποτέλεσμα των θρησκευτικών πεποιθήσεών τους. Υπήρχαν τουλάχιστον 138 καταγεγραμμένοι Μάρτυρες του Ιεχωβά. Υπήρχαν επίσης 249 κρατούμενοι που είχαν καταχωρηθεί σε άλλες κατηγορίες, αν και ήταν γνωστό ότι ήταν Μάρτυρες του Ιεχωβά.
• Ομοφυλόφιλοι (ροζ τρίγωνο): Τουλάχιστον μερικές δεκάδες ομοφυλόφιλων φυλακίστηκαν και καταγράφηκαν σε αυτή την κατηγορία.

Ο Franciszek Piper αναφέρεται στη μελέτη του Die Zahl der Opfer von Auschwitz (ελλ. Ο αριθμός των θυμάτων του Άουσβιτς) βάσει έρευνας και πηγών που συγκεντρώθηκαν στο διάστημα 1945-1990 σε 1.100.000 νεκρούς στο στρατόπεδο εξόντωσης Άουσβιτς ΙΙ Μπίρκεναου.

Ο Jean-Claude Pressac αναφέρεται στο βιβλίο του Les Crématoires d' Auschwitz (ελλ. Τα κρεματόρια του Άουσβιτς) στην δολοφονία μέχρι και 711.000 ανθρώπων. Συνυπολογίζει εδώ τους 470.000-550.000 Εβραίους, οι οποίοι εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς, όπου χάθηκαν τα ίχνη τους, 126.000 κρατούμενους οι οποίοι υπάρχουν καταγεγραμμένοι στα αρχεία, 15.000 σοβιετικούς αιχμαλώτους πολέμου όπως και 20.000 νεκρούς διάφορων μειονοτήτων (όπως π.χ. "Τσιγγάνοι"). Ο Pressac τονίζει ότι οι αριθμοί αυτοί βασίζονται στην σύγχρονη έρευνα (1995) και ίσως θα πρέπει, βάσει κατοπινής έρευνας, να διορθωθούν. Πράγματι, ο αριθμός των Ούγγρων Εβραίων που εκτοπίστηκαν το 1944 ήταν μεγαλύτερος από ότι ανέφερε ο Pressac και στο μεταξύ έχει διορθωθεί.

2. Γνωστοί κρατούμενοι και θύματα

• Σιμόν Βέιλ, πρώην Πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου, αρκετές φορές υπουργός της γαλλικής κυβέρνησης και επιζώσα του Άουσβιτς, απελευθερώθηκε μετά από 13 μήνες κράτησης ως Εβραία στο Στρατόπεδο συγκέντρωσης Μπέργκεν-Μπέλζεν και στο Άουσβιτς στις 27 Ιανουαρίου 1945.
• Κουρτ Γκέρρον, ηθοποιός ("Γαλάζιος Αγγελος", όπου πρωταγωνίστησε η Μάρλεν Ντίτριχ) και σκηνοθέτης, δολοφονήθηκε στο Άουσβιτς τον Οκτώβριο του 1944.
• Ίμρε Κέρτες, Ούγγρος συγγραφέας, επέζησε το Άουσβιτς και το Μπούχενβαλντ. Βραβεύτηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 2002.
• Γκέρντρουντ Κόλμαρ, Γερμανίδα συγγραφέας, δολοφονήθηκε στο Άουσβιτς στις αρχές Μαρτίου 1943.
• Χανς Κράσα, Τσεχογερμανός Εβραίος μουσικοσυνθέτης. Δολοφονήθηκε λόγω προχωρημένης ηλικίας σε θάλαμο αερίων του Άουσβιτς άμεσα μετά την άφιξή του.
• Βλαντισλάβ Μπαρτοτσέφσκι, κατοπινός Υπουργός Εξωτερικών της Πολωνίας.
• Βίλχελμ Μπράσε, Πολωνός φωτογράφος, επιζών του Άουσβιτς.
• Βίκτορ Ούλμαν, Αυστριακός Εβραίος μουσικοσυνθέτης. Αφού αρχικά κρατήθηκε στο Τερεζίενσταντ, δολοφονήθηκε σε θάλαμο αερίων του Άουσβιτς αμέσως μετά την άφιξή του.
• Έντιθ Στάιν, Γερμανίδα φιλόσοφος και ρωμαιοκαθολική μοναχή εβραϊκής καταγωγής. Δολοφονήθηκε σε θάλαμο αερίων του Άουσβιτς. Το 1998 κηρύχθηκε Άγια της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.
• Άννα Φρανκ, γνωστή για το ημερολόγιο της που το έγραψε από τις 12 Ιουνίου 1942 ως την 1 Αυγούστου 1944. Πέθανε στο Στρατόπεδο συγκέντρωσης Μπέργκεν-Μπέλζεν, αφού είχε κρατηθεί τον Σεπτέμβριο και Οκτώβριο 1944 στο Άουσβιτς.
• Έντιθ Φρανκ, μητέρα της Άννα Φρανκ. Ήταν κρατούμενη στο Άουσβιτς από το Σεπτέμβριο 1944 μέχρι τον Ιανουάριο 1945. Πέθανε από υποσιτισμό στις 6 Ιανουαρίου 1945.
• Βίκτωρ Φρανκλ, Εβραίος επιζών ψυχίατρος, φυλακίστηκε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης Τερέζιενσταντ, Άουσβιτς και Νταχάου, απ' όπου απελευθερώθηκε. Διατύπωσε την «ύστατη ανθρώπινη ελευθερία».
• Γιούλιους Χιρς, Γερμανός Εβραίος ποδοσφαιριστής της Καρλσρούης και της Εθνικής ομάδας του Γερμανικού Ράιχ, εκτοπίστηκε στις 1 Μαρτίου 1943 στο Άουσβιτς. Η ημερομηνία θανάτου είναι άγνωστη.
• Σελίν βαν ντερ Χοκ, επιζώσα Ολλανδή.

VII. Δράστες

1. Οι διοικητές

Τα στρατόπεδα του Άουσβιτς βρίσκονταν, όπως όλα τα άλλα στρατόπεδα συγκέντρωσης των εθνικοσοσιαλιστών, υπό τη διεύθυνση των SS του Χάινριχ Χίμλερ. Η μαζική δολοφονία οργανώθηκε κυρίως από τον Αδόλφο Άιχμαν. Το διοικητικό κέντρο του συγκροτήματος Άουσβιτς βρισκόταν στο αρχικό στρατόπεδο συγκέντρωσης Άουσβιτς Ι. Από το 1943 το στρατόπεδο εξόντωσης Άουσβιτς ΙΙ Μπίρκεναου απέκτησε μεγαλύτερη ανεξαρτησία και ξεχωριστούς διοικητές.

• Ρούντολφ Ες, (Μάιος 1940 - Νοέμβριος 1943), επέστρεψε για την εξόντωση των Ούγγρων Εβραίων στο Άουσβιτς για το διάστημα Μαΐου – Ιουλίου 1944.
• Φρίντριχ Χαρτγιενστάιν, (Νοέμβριος 1943 - 15 Μαΐου 1944)
• Γιόζεφ Κράμερ, (Μάιος 1944 - Δεκέμβριος 1944)
• Ρίχαρντ Μπαιρ, (από Μάιο 1944 του Άουσβιτς Ι, από Δεκέμβριο 1944 μέχρι Ιανουάριο 1945 και του Άουσβιτς ΙΙ Μπίρκεναου)

Ο Ρούντολφ Ες απαγχονίστηκε το 1947 μπροστά στην είσοδο του κρεματορίου του Άουσβιτς Ι. Ο Χαρτγιενστάιν καταδικάστηκε σε θάνατο. Πέθανε το 1954 φυλακισμένος στο Παρίσι. Ο Κράμερ εκτελέστηκε το 1945 στο Χάμελν. Ο Μπαιρ πέθανε σε φυλακή της Φρανκφούρτης το 1963, λίγο πριν την έναρξη της δίκης του.

2. Περαιτέρω λεπτομέρειες

• Ο Δρ Γιόζεφ Μένγκελε έκανε κυρίως μελέτες και ανορθόδοξα, απάνθρωπα πειράματα πάνω σε δίδυμους και νάνους. Για συγκριτικές αναλύσεις π.χ. των εσωτερικών οργάνων διδύμων τους σκότωνε με ενέσεις φαινόλης.
• Ο Καθηγητής Δρ Καρλ Κλάουμπεργκ πραγματοποίησε, αγνοώντας κάθε ανθρώπινη αξιοπρέπεια των θυμάτων του, πειράματα στείρωσης σε γυναίκες κρατούμενες του Άουσβιτς.
• Εκτός από τους 1000 και πλέον άντρες της SS που έδρασαν στο Άουσβιτς, υπήρξαν και 200 περίπου γυναίκες. Μεταξύ αυτών ήταν οι: Μαρία Μάντελ, Γιοχάνα Μπόρμαν, Μάργκοτ Ντρέχσελ, Ίρμα Γκρέζε, Χίλντεγκαρντ Λαίχερτ, Φρειδερίκη Σνάιντερ, Ελίζαμπετ Φόλκενρατ και Έμα Τσίμερ.
• Μετά τον πόλεμο υποβλήθηκε μήνυση κατά των ιδιοκτητών των εταιριών Deutsche Gesellschaft für Schädlingsbekämpfung m.b.H. (Degesch) και Tesch & Stabenow (Testa), οι οποίες προμήθευαν στο Άουσβιτς το εντομοκτόνο Κυκλώνας Β. Η πατέντα του "Κυκλώνα" ανήκε στη φίρμα I G Farben, στην οποία ανήκε και η μονάδα παραγωγής συνθετικού ελαστικού του στρατοπέδου, η οποία διαλύθηκε μετά το τέλος του Πολέμου. Το φάρμακο αυτό είχε χρησιμοποιηθεί στους θαλάμους αερίων για την δολοφονία εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων.

VIII. Μετά τον πόλεμο - Μνήμη των θυμάτων

Οι βιομηχανικές εγκαταστάσεις για παραγωγή συνθετικού ελαστικού (Buna-Werke) έγιναν ιδιοκτησία του πολωνικού κράτους και σημείωσαν την αρχή χημικής βιομηχανίας της περιοχής. Τα κοντινά στρατόπεδα συγκεντρώσεως εγκαταλείφθηκαν, μέχρι που η πολωνική κυβέρνηση αποφάσισε να ανοικοδομήσει το Άουσβιτς Ι και να το μετατρέψει σε μουσείο. Επίσης και το Άουσβιτς ΙΙ, με τους ανατιναγμένους θαλάμους αερίων υπάρχει μέχρι και σήμερα. Το στρατόπεδο συγκέντρωσης Άουσβιτς ανήκει σήμερα στις Τοποθεσίες Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.

Η νομική επεξεργασία από πλευράς της Γερμανίας πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια των δικών του Άουσβιτς την δεκαετία του 1960. Κατηγορήθηκαν μονάχα 800 από τους 8.000 ανθρώπους που υπηρέτησαν στο Άουσβιτς, και από αυτούς μόνον 40 βρέθηκαν τελικά υπόλογοι ενώπιον γερμανικών δικαστηρίων.

Από το 1988 πραγματοποιείται κάθε χρόνο στη μνήμη του Ολοκαυτώματος η "Πορεία των ζωντανών".

Το 1996 καθιερώθηκε στη Γερμανία επίσημα η 27 Ιανουαρίου, ημέρα απελευθέρωσης του Άουσβιτς, ως ημέρα μνήμης των Εβραίων θυμάτων του εθνικοσοσιαλισμού.

ΠΗΓΗ: https://el.wikipedia.org/