ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ: Ο Βίος και η Πολιτεία της Φρειδερίκης του Αννοβέρου

Πέθανε το 1981 στις 6 Φεβρουαρίου

Ήταν μέλος και αρχηγός ομάδας της Ναζιστικής νεολαίας ... ήταν μέλος στη χιτλερική νεολαία κορασίδων το 1936 ... Γενική Διοικήτρια κοριτσιών της Εθνικής Οργάνωσης Νεολαίας (ΕΟΝ) το 1936 ... παράνομες υιοθεσίες στις παιδουπόλεις ... εμπλοκή στη δολοφονία Λαμπράκη ...

 

Η Φρειδερίκη του Αννοβέρου (πλήρες όνομα: Friederike Luise Thyra Victoria Margarita Sophia Olga Cecilia Isabella Christa, Prinzessin von Hannover Herzogin zu Braunschweig-Lüneburg – Φρειδερίκη Λουίζα Θυρεσία Βικτωρία Μαργαρίτα Σοφία Όλγα Καικιλία Ελισάβετ Χριστίνα, Πριγκίπισσα του Αννοβέρου, της Μεγἀλης Βρετανίας και της Ιρλανδίας, Δούκισσα στο Μπράουνσβαϊκ-Λούνεμπουργκ), 18 Απριλίου 1917 - 6 Φεβρουαρίου 1981), ήταν η σύζυγος του Βασιλιά Παύλου Α΄ της Ελλάδας.

Μεγάλωσε στη Γερμανία ως πριγκίπισσα του Αννόβερου. Έζησε στην Ελλάδα ως πριγκίπισσα της Ελλάδας από το 1938 έως το 1941, οπότε έφυγε με τη βασιλική οικογένεια λόγω της κατοχής της Ελλάδας από τους Γερμανούς και έμεινε στην Κρήτη, μετά στην Αίγυπτο και στη Νότια Αφρική. Επέστρεψε το 1946 στην Ελλάδα. Είχε το ρόλο της βασίλισσας από το 1948 μέχρι το 1964, στο πλευρό του Παύλου Α΄. Από το 1964 έως το 1967 είχε το ρόλο της βασιλομήτορος. Μετά το 1967 έφυγε από την Ελλάδα λόγω της δικτατορίας μαζί με την βασιλική οικογένεια και έμεινε στην Ιταλία. Πέθανε στη Μαδρίτη στην Ισπανία το 1981 και ετάφη στην Ελλάδα, στο Βασιλικό Κοιμητήριο στο Τατόι.

Κύριο χαρακτηριστικό της ήταν ότι ως βασίλισσα και βασιλομήτωρ, από το 1948 έως το 1967, ήταν ιδιαίτερα ενεργή και είχε σημαντική επιρροή στα πολιτικά της Ελλάδας αν και κάτι τέτοιο δεν προβλεπόταν από το θεσμικό της ρόλο. Η Φρειδερίκη έμεινε στην ιστορία ακριβώς για αυτήν της την ενεργή συμμετοχή, όπως και για τη σχέση της με όλα τα ακροδεξιά στοιχεία του στρατού και τους παρακρατικούς της εποχής. Καμία βασίλισσα πριν ή μετά από αυτή, δεν συνδέθηκε τόσο έντονα με όλα τα αντιδημοκρατικά στοιχεία.

Πρώτα χρόνια

Γεννήθηκε στο Μπλάνκενμπουργκ της Γερμανίας στις 18 Απριλίου 1917 με τον τίτλο Πριγκίπισσα του Αννοβέρου, της Μεγάλης Βρετανίας και της Ιρλανδίας, Δούκισσα στο Μπράουνσβαϊκ-Λούνεμπουργκ. Κατά το προτεσταντικό δόγμα έφερε τα ακόλουθα ονόματα Φρειδερίκη, Λουίζα, Θηρεσία, Βικτωρία, Μαργαρίτα, Σοφία, Όλγα, Καικιλία, Ελισάβετ και Χριστίνα. Ήταν κόρη του Δούκα του Μπρούνσβικ, Ερνέστου - Αυγούστου και της Πριγκίπισσας Βικτώριας Λουίζας της Πρωσσίας, της μοναδικής κόρης του Γερμανού Αυτοκράτορα Γουλιέλμου Β΄. Η Φρειδερίκη μέσω του παππού της, Αυτοκράτορα Γουλιέλμου Β΄, ήταν τρισέγγονη της Βασίλισσας Βικτωρίας του Ηνωμένου Βασιλείου. Εγγονός της είναι ο Διάδοχος του Ισπανικού Θρόνου, δον Φελίππε, Πρίγκιπας της Αστούριας. Ανηψιός της είναι ο σημερινός Πρίγκιπας του Αννοβέρου, Ερνέστος Αύγουστος Ε΄ (παντρεμένος με την Πριγκίπισσα Καρολίνα του Μονακό).

Πριγκίπισσα Διαδόχου

Το 1936, κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων του Βερολίνου, ο Διάδοχος Πρίγκιπας Παύλος της Ελλάδας της έκανε πρόταση γάμου. Ο αρραβώνας τους ανακοινώθηκε επίσημα στις 28 Σεπτεμβρίου 1936. Στις 9 Ιανουαρίου 1938 έγινε ο γάμος της, στην Αθήνα, με τον Παύλο. (ο οποίος ήταν και θείος της, πρώτος ξάδελφος της μητέρας της). Ως Διάδοχοι κατοικούσαν στην έπαυλη του Παλαιού Ψυχικού.

Απέκτησαν τρία παιδιά:

τη Σοφία, μεταγενέστερα Βασίλισσα της Ισπανίας, το 1938, Παλαιό Ψυχικό

τον Κωνσταντίνο το 1940, Παλαιό Ψυχικό, τον ύστερα Κωνσταντίνο Β', Βασιλέα των Ελλήνων

την Πριγκίπισσα Ειρήνη της Ελλάδας το 1942, Κέιπ Τάουν

Τον Απρίλιο του 1941 οι γερμανικές ναζιστικές δυνάμεις εισέβαλαν στην Ελλάδα και η βασιλική οικογένεια έφυγε στην Κρήτη. Μετά τη Μάχη της Κρήτης κατέφυγαν στην Αίγυπτο. Για μεγαλύτερη ασφάλεια, το ζεύγος, εγκαταστάθηκε τελικώς στη Νότια Αφρική. Εκεί η Φρειδερίκη γέννησε το τρίτο παιδί της, την Ειρήνη, ανάδοχος της οποίας ήταν ο αρχηγός της Νοτιοαφρικανικής Ένωσης, στρατηγός Γιαν Σματς. Τον Φεβρουάριο του 1944, το ζεύγος γύρισε πάλι στην Αίγυπτο και τον Σεπτέμβριο του 1946 επέστρεψε οριστικά στην Ελλάδα, μετά από το Δημοψήφισμα του 1946.

Βασίλισσα των Ελλήνων

Την 1η Απριλίου 1947, μετά τον αιφνίδιο θάνατο του Βασιλιά Γεωργίου Β΄, ο Παύλος έγινε βασιλιάς και η Φρειδερίκη βασίλισσα. Το 1962, η κόρη της, Σοφία, παντρεύτηκε τον Πρίγκιπα Χουάν Κάρλος ντε Μπορμπόν, αργότερα Βασιλιά της Ισπανίας. Έτσι η Φρειδερίκη, απέκτησε απογόνους και στην ισπανική βασιλική οικογένεια.

Μετά τον θάνατο του συζύγου της, Βασιλιά Παύλου Α΄, στις 6 Μαρτίου 1964, η Φρειδερίκη πήρε τον τίτλο της Βασίλισσας Μητέρας (Βασιλομήτωρ).

Έφυγε από την Ελλάδα με την υπόλοιπη βασιλική οικογένεια, μετά το αποτυχημένο Αντικίνημα του Βασιλιά Κωνσταντίνουστις 13 Δεκεμβρίου του 1967, και εγκαταστάθηκε στην Ιταλία.

Δράση και κριτική

Ναζιστική νεολαία και στάση

Η Φρειδερίκη ήταν μέλος και αρχηγός ομάδας της Ναζιστικής νεολαίας. Στην εφημερίδα The New York Times αλλά και σε άλλες πηγές αναφέρεται ότι συμπαθούσε τις δυνάμεις του Άξονα και υπήρξε ένθερμη οπαδός. Η Φρειδερίκη ήταν μέλος πριν γίνει υποχρεωτική η κατάταξη στη χιτλερική νεολαία κορασίδων το 1936. Σε αναμνηστική καρτ-ποστάλ εικονίζεται με στολή της Jungmädelbund, της ναζιστικής οργάνωσης για κορίτσια ηλικίας 10 - 14 ετών μαζί με τους αδερφούς της Βελφ Χάινριχ και Κρίστιαν, οι οποίοι είχαν στρατευθεί στην Βέρμαχτ.

Η Isis Fahmy, η οποία γνώριζε τη Φρειδερίκη προσωπικά, αναφέρει ότι η ένταξή της στη Χιτλερική Νεολαία ήταν αναγκαστική. Ωστόσο, η ίδια η Φρειδερίκη έλεγε ότι, επειδή ήταν πολύ μοναχικό παιδί που έπαιζε μόνο με παιδιά υπηρετών, όταν είδε τα άλλα παιδιά με στολή, ζήτησε να έχει και αυτή και άρχισε να παρακολουθεί τις συγκεντρώσεις τους για 6 ή 8 μήνες.

Εθνική Οργάνωση Νεολαίας

Ο Ιωάννης Μεταξάς αναφέρει στο ημερολόγιό του ότι η Φρειδερίκη, ως Πριγκήπισσα του θρόνου της Ελλάδος και τιμητικά στη θέση της Γενικής Διοικήτριας των κοριτσιών της Εθνικής Οργάνωσης Νεολαίας (ΕΟΝ), το Δεκέμβριο του 1938 μοίραζε σημαίες της οργάνωσης σε παιδιά. Συμμετοχή και προσφορά στην ΕΟΝ είχαν επίσης και άλλα μέλη της Βασιλικής Οικογενείας..

Παιδουπόλεις

Κατά τη διάρκεια του Εμφύλιου Πόλεμου, το 1947, η Φρειδερίκη ίδρυσε τις "Παιδουπόλεις", ένα δίκτυο 53 ιδρυμάτων στην Ελλάδα. Σκοπός τους, σύμφωνα με την ίδια, ήταν "να σώσουμε τα παιδιά μας των βορείων επαρχιών από την απαγωγή πέρα από τα σύνορα και τη διαπαιδαγώγησή τους σε εχθρούς της πατρίδας". Στις παιδουπόλεις φιλοξενήθηκαν από 18.000 έως 30.000 παιδιά (ανάλογα με την πηγή αλλά και τον αναφερόμενο χρόνο). Η οργάνωση και η διοίκηση των Παιδουπόλεων έγινε από την Επιτροπή Εράνου «Πρόνοια Βορείων Επαρχιών της Ελλάδος», η οποία το 1955 μετεξελίχθηκε στο Βασιλικό Ίδρυμα Πρόνοιας («Υπό την υψηλή προστασία των Α.Α. Μ.Μ. των Βασιλέων») και το οποίο το 1970 πήρε το όνομα «Εθνικός Οργανισμός Πρόνοιας».

Σκοπός ίδρυσης των Παιδουπόλεων

Σύμφωνα με τη Φρειδερίκη, σκοπός των παιδουπόλεων ήταν "να σώσουμε τα παιδιά μας των βορείων επαρχιών από την απαγωγή πέρα από τα σύνορα και τη διαπαιδαγώγησή τους σε εχθρούς της πατρίδας". Ο όρος "παιδόπολη" χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο από το Βασιλικό Ίδρυμα Πρόνοιας για να χαρακτηρίσει τα ιδρύματα "φιλοξενίας και περίθαλψης απροστάτευτων και ορφανών παιδιών". Η πρώην βασιλική οικογένεια υποστηρίζει ότι εκεί φιλοξενούνταν ορφανά ή με άρρωστους γονείς παιδιά ή όσα το οικογενειακό τους περιβάλλον δεν μπορούσε να τους δώσει τα αναγκαία ηθικά εφόδια. Αναφέρεται ότι με εντολή της Βασίλισσας Φρειδερίκης συγκεντρώθηκαν πολλά αγόρια και κορίτσια, που έχασαν κατά τον εμφύλιο πόλεμο 1947 – 1949, τον ένα ή και τους δύο γονείς τους ή ήταν πολύ φτωχοί και δεν μπορούσαν να ανταπεξέλθουν στις αντίξοες και δύσκολες συνθήκες ζωής, που προέκυψαν από τον πόλεμο αυτό. Ωστόσο, εξετάζοντας αναδρομικά την υπόθεση, κύριος σκοπός της κυβέρνησης ήταν να σταματήσει ο ανεφοδιασμός των ανταρτών και να γίνει πιο δύσκολη η στρατολόγηση νέων από αυτούς, καθώς θα είχαν ενταχθεί από μικρή ηλικία στον αντίπαλο "ιδεολογικό" στρατό. Γινόταν εσκεμμένη παραπληροφόρηση των παιδιών με σκοπό την εκπαίδευση και ανατροφή με αντιλήψεις υπέρ του καθεστώτος. Επίσης όπως η Ελένη Παπαγεωργίου επισημαίνει στην Διδακτορική της Διατριβή, « Η κοινωνική δράση των ανακτόρων υπήρξε ένας τρόπος άσκησης πολιτικής και μια προσπάθεια κατοχύρωσης της θέσης του παλατιού αλλά και της ίδιας της Φρειδερίκης προσωπικά στην πολιτική αρένα».

Παράνομες υιοθεσίες

Η Φρειδερίκη περιγράφει στα απομνημονεύματά της τη συμμετοχή 72 γυναικών, τις "κυρίες της βασιλίσσης", σε καμπάνια για τη συγκέντρωση των παιδιών. Η πρακτική συγκέντρωσης των παιδιών στις παιδουπόλεις έχει χαρακτηριστεί ως απαγωγή. Επίσημα αρχεία για την τύχη των παιδιών ή δεν υπάρχουν, ιδιαίτερα μετά την πυρκαγιά του 1982 που κατέστρεψε μεγάλο μέρος τους, ή αποδεικνύονται αναξιόπιστα, ακόμη και χαλκευμένα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η υπόθεση «Άγιος Στυλιανός» Θεσσαλονίκης. Από το 1950 και μετά έγιναν αποκαλύψεις για πώληση χιλιάδων παιδιών από κυκλώματα υιοθεσίας, τα οποία βρέθηκαν υιοθετημένα κυρίως στις ΗΠΑ. Η πολιτική κρατούμενη Στάσα Κεφαλίδου περιγράφει την αρπαγή παιδιών που γινόταν στο στρατόπεδο της Χίου από τις εξόριστες και τον εγκλεισμό τους σε ορφανοτροφεία της Φρειδερίκης στο τετράδιό της. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι αυτή της Έφης Αργυριάδη, της οποίας οι αδερφές χάθηκαν όταν υιοθετήθηκαν κρυφά και παράνομα από έναν Ελληνοαμερικανό. Η ίδια πιστεύει ότι η υιοθεσία ήταν εσκεμμένη καθώς πατέρας της ήταν ο Ηλίας Αργυριάδης, ο οποίος εκτελέστηκε μαζί με το Νίκο Μπελογιάννη.

Υπόθεση Λαμπράκη

Τον Απρίλιο του 1963 η Φρειδερίκη βρισκόταν σε επίσημη επίσκεψη στο Λονδίνο. Η Μπέτυ Αμπατιέλου, σύζυγος του ναυτεργάτη και πολιτικού κρατουμένου Αντώνη Αμπατιέλου ζήτησε μέσω του Γρηγόρη Λαμπράκη ακρόαση για να υποβάλλει το αίτημα απελευθέρωσης του συζύγου της, αλλά και άλλων πολιτικών κρατουμένων. Ο Γρηγόρης Λαμπράκης ήταν ο μόνος που είχε δικαίωμα να υποβάλλει τέτοιο αίτημα, καθώς ανήκε στο ελληνικό Κοινοβούλιο. Η Φρειδερίκη αρνήθηκε την ακρόαση και τότε η Μπέτυ Αμπατιέλου την περίμενε έξω από το ξενοδοχείο της Φρειδερίκης. Ο γραμματέας των ανακτόρων Γεράσιμος Τσιγάντες, αποτύπωσε την οργή της Φρειδερίκης καταγράφοντας τη φράση "δεν θα με απαλλάξει κανείς από αυτόν τον άνθρωπο;" την οποία είπε φανερά ενοχλημένη με την εξέλιξη της υπόθεσης και την παρέμβαση Λαμπράκη, ιδιαίτερα μετά από το σκίσιμο του φορέματός της στον ώμο. Ο στρατηγός Βαρδουλάκης αργότερα εκμυστηρεύτηκε στον Ανδρέα Παπανδρέου, ότι "ο Λαμπράκης σκοτώθηκε κατά λάθος, είχε δοθεί απλώς η εντολή από τη βασίλισσα Φρειδερίκη να τον στραπατσάρουν...", γεγονός που εμπλέκει άμεσα τη Βασίλισσα Φρειδερίκη στη δολοφονία του Λαμπράκη που ακολούθησε. 

Άλλες Δραστηριότητες

Η παρασκηνιακή της παρέμβαση στην ελληνική πολιτική είναι αυτή που διαμόρφωσε την εικόνα της, είτε ως Βασίλισσας, είτε ως Βασίλισσας Μητέρας

Το 1953, ενώ η χώρα ήταν πάμφτωχη λίγο μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και μετά από έναν εμφύλιο, η Φρειδερίκη πραγματοποίησε κρουαζιέρες στο Αιγαίο, με προσκεκλημένους διεθνείς προσωπικότητες και μέλη βασιλικών οικογενειών. Χρησιμοποιήθηκε το νεότατο τότε πλοίο "Αγαμέμνων", το οποίο είχε ήδη χρησιμοποιηθεί και από τη κυβέρνηση για ένα περίπλου στις Κυκλάδες κατά την επίσκεψη του Καγκελάριου Κόνραντ Αντενάουερ της Δυτικής Γερμανίας. Η κρουαζιέρα των "γαλαζοαίματων", όπου συμμετείχαν νέοι γόνοι νύν και τέως βασιλικών οικογενειών, είχε πάρει μεγάλη δημοσιότητα στο εξωτερικό και πρόβαλε πάρα πολύ την Ελλάδα, ως τουριστικό προορισμό.

Η κηδεία

Πέθανε από έμφραγμα στην Ισπανία, στα ανάκτορα της Θαρθουέλα, στις 7 Φεβρουαρίου 1981. Η κηδεία έγινε στην Ελλάδα, στο βασιλικό κοιμητήριο στο Τατόι, ύστερα από ειδική άδεια που δόθηκε από την κυβέρνηση του Γεωργίου Ράλλη.

Στην αρχή ο Κωνσταντίνος πρότεινε στον Πρωθυπουργό να μεταφερθεί η σορός στις 11 Φεβρουαρίου στην Ελλάδα και την επόμενη μέρα να τελεστεί η κηδεία στη Μητρόπολη Αθηνών και η ταφή στο Τατόι. Ο Γεώργιος Ράλλης δήλωσε ότι όλα έπρεπε να γίνουν στο Τατόι την ίδια μέρα, γιατί στη Μητρόπολη ήταν πολύ πιθανό να γίνουν ταραχές. Σύμφωνα με την κυβέρνηση Ράλλη, το πρόβλημα δεν ήταν αν θα επιτρεπόταν η κηδεία, γιατί δεν υπήρχε ανάγκη τέτοιας άδειας. Θα έπρεπε να εκδοθεί απόφαση απαγορεύσεως της κηδείας. Αυτή η απαγόρευση θα εξέθετε τη χώρα στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Τέλος, μετά την αλλαγή του πολιτεύματος, το 1974, τα μέλη της πρώην βασιλικής οικογένειας διατηρούσαν την ελληνική ιθαγένεια και τυπικά μπορούσαν να έρθουν στην Ελλάδα χωρίς κανένα περιορισμό.

Ο Κωνσταντίνος πιεζόταν να κάνει δηλώσεις και στην αρχή αρνήθηκε. Την παραμονή της κηδείας το γραφείο του έδωσε στη δημοσιότητα δήλωσή του, με την οποία εξέφραζε τη λύπη του για την πολιτικοποίηση της κηδείας, ενώ ο ίδιος ερχόταν στην Ελλάδα, για να εκτελέσει ένα οδυνηρό προσωπικό καθήκον και ότι οι περιορισμοί που επεβλήθησαν στην απλή τελετή κηδείας της μητέρας του, προσδίδουν σ΄ αυτόν πικρία στην οδύνη. Τελικώς, την Πέμπτη 12 Φεβρουαρίου κηδεία και ταφή έγιναν αυθημερόν στο Τατόι.

Στο Τατόι, εκτός από μέλη βασιλικών οικογενειών της Ευρώπης (οι Βασιλείς της Ισπανίας, η πρώην Βασίλισσα Ιουλιάνα της Ολλανδίας, ο Πρίγκιπας Φίλιππος, Δούκας του Εδιμβούργου, κ.ά.), προσκλήθηκαν και 200 περίπου Αθηναίοι, που είχαν στενό σύνδεσμο με την Φρειδερίκη, και πήγαν περίπου 3-4 χιλιάδες λαού, που η χωροφυλακή δεν μπόρεσε να εμποδίσει. Την κυβέρνηση εκπροσώπησε ο μετέπειτα Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος.

ΠΗΓΗ: http://el.wikipedia.org/