ΝΑΥΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ: Το ναυάγιο του Βρεττανικού και η Ελληνίδα που το φωτογράφισε στα άδυτα

Καθελκύστηκε ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ το 1914.

Ένα από τα μεγαλύτερα υπερωκεάνια της γραμμής του Βορείου Ατλαντικού στις αρχές του 20ου αιώνα, θα μπορούσε να θεωρηθεί πολεμικό ναυάγιο, όμως τα γεγονότα, το ότι βυθίστηκε σε ελληνικά νερά και η σημασία της κατασκευής του, του δίνουν μια θέση μεταξύ των ιστορικά σημαντικών ναυαγίων.

Ο “Βρετανικός” ήταν το “μεγάλο αδελφάκι” του “Τιτανικού”, κατασκευασμένο και αυτό, σε ναυπηγείο του Μπέλφαστ, για την Γουάιτ Σταρ Λάινς, το 1914 -1915. Η εταιρία μάλλον σκόπευε να ονομάσει το πλοίο “Γιγαντικό” αλλά μετά την τραγωδία του “Τιτανικού” προτίμησε κάτι σεμνότερο. Ο “Βρετανικός” επρόκειτο να νηολογηθεί στη γραμμή Νέα Υόρκη – Σάουθάμπτον, αλλά τον πρόλαβε ο Α Παγκόσμιος Πόλεμος. Το πλοίο επιτάχθηκε από το βρετανικό ναυτικό και, από τις 13 Νοεμβρίου 1915 ανέλαβε καθήκοντα πλωτού νοσοκομείου.

Άρχισε τη δράση του στην περιοχή του ανατολικού Αιγαίου και της Μέσης Ανατολής, από όπου παραλάμβανε και μετέφερε ασθενείς στη Μεγάλη Βρετανία. Κατόρθωσε ασφαλώς πέντε ταξίδια, πριν το μοιραίο έκτο.

Ο “Βρετανικός” έφυγε από το Σάουθάμπτον για το μοιραίο έκτο ταξίδι στις 12 Νοεμβρίου του 1916, με προορισμό τη Λήμνο. Στις 17 του μηνός ανεφοδιάστηκε στη Νάπολη και κατόπιν, εκμεταλλευόμενο μια παύση της κακοκαιρίας, πέρασε σε ελληνικά νερά. Στις 21 Νοεμβρίου, περί την ογδόη πρωινή, στην περιοχή μεταξύ Σουνίου και Κέας, οι επιβαίνοντες αισθάνθηκαν το πλοίο να χτυπά κάπου – ακούστηκε ένας δυνατός θόρυβος αλλά θεώρησαν ότι μάλλον επρόκειτο για κάποια μικρή βάρκα.

Η αυτοψία έδειξε ότι τα πράγματα ήταν πολύ χειρότερα. Τα τέσσερα πρώτα στεγανά και το λεβητοστάσιο είχαν γεμίσει με νερό μέσα σε ελάχιστο χρόνο. Ενώ ο καπετάνιος έδινε εντολή να εγκαταλειφθεί το πλοίο, το νερό ανέβαινε ταχύτατα, βρίσκοντας ανοιχτό δρόμο, λόγω τυης μετασκευής του πλοίου και των αναγκών νενός νοσοκομειακού. Ο “Βρετανικός”, που μπορούσε να επιπλέει και με τα έξη στεγανά γεμάτα νερό, γρήγορα άρχισε να βουλιάζει, μόλις τρία μίλια ανοικτά της Κέας. Στις 8.35 δόθηκε η εντολή για την εκκένωση, αλλά ήδη κάποιοι είχαν βιαστεί να εγκαταλείψουν το πλοίο.

Η πρώτη δύναμη διάσωσης των περισσοτέρων των χιλίων ναυαγών, ήταν οι ψαράδες της Κέας, που έφτασαν επιτόπου με τα καϊκια τους και συνέλεξαν εκατοντάδες ανθρώπους από τα παγωμένα νερά. Το βρετανικό πολεμικό “Ηρωικός” μάζεψε περί τους 500 ενώ 150 κατόρθωσαν να κολυμπήσουν μέχρι την ακτή.

Τους τραυματίες ανέλαβαν οι γιατροί κι οι νοσοκόμες του πλοίου, μέχρι να μεταφερθούν στον Πειραιά. Διεσώθησαν 1.036 άνθρωποι. Χάθηκαν 30 ζωές. Τα νούμερα θα ήταν πολύ διαφορετικά αν το πλοίο δεν πήγαινε προς τη Λήμνο για να παραλάβει, αλλά επέστρεφε, γεμάτο τραυματίες.

Το “κουφάρι” του Βρετανικού ανακάλυψε κι εξερεύνησε η ομάδα του Ζακ Υβ Κουστώ το 1975. Από τον τρόπο που έχει ανοίξει το πλοίο, πιστεύεται ότι επλήγη από μία και μόνη γερμανική νάρκη.

ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ

Η Ελληνίδα που φωτογράφισε το ναυάγιο του Βρεττανικού

Μια αμιγώς ελληνική καταδυτική αποστολή, με την άδεια και υπό την εποπτεία της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων του υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων Πολιτισμού και Αθλητισμού και την υλικοτεχνική υποστήριξη του καταδυτικού κέντρου Planet Blue του Κώστα Θωκταρίδη έφερε από βάθος 120 σχεδόν μέτρων εικόνες από ένα μοναδικό ναυάγιο που αναπαύεται στην αγκαλιά του Αιγαίου εδώ και 100 σχεδόν χρόνια. Η «Ελληνίδα της Αβύσσου», Λένα Τσοπουροπούλου κατέγραψε με τη φωτογραφική της μηχανή εικόνες μοναδικής καθαρότητας και ευκρίνειας, οι οποίες απαθανατίζουν ένα θηριώδες πλοίο μήκους σχεδόν 260 μέτρων.

Το στενό ανάμεσα στη Μακρόνησο και την Κέα, λίγα μόλις ναυτικά μίλια από το Ναό του Ποσειδώνα στο νότιο άκρο της Αττικής, είναι ένα από τα πιο πολυσύχναστα θαλάσσια περάσματα εδώ και σχεδόν 2.500 χρόνια ναυσιπλοΐας. Δεν είναι όμως πολλοί εκείνοι που γνωρίζουν ένα μυστικό που κρύβει ο βυθός: Ο «Βρετανικός», αδελφό πλοίο του θρυλικού «Τιτανικού», αναπαύεται από τις 21 Νοεμβρίου 1916 στα βαθυγάλανα νερά του Αιγαίου, σε σχεδόν άριστη κατάσταση.

«Ο Βρετανικός είναι ένα σημαντικό ναυάγιο με μεγάλη ιστορία» αναφέρει στον «ΤτΚ» η κ. Τσοπουροπούλου και συμπληρώνει: «Η κατάδυση στο ναυάγιο αυτό είναι μοναδική εμπειρία, το μέγεθος του πλοίου σε αφήνει άναυδο και όταν καταδύθηκα, απλά το κοιτούσα που χανόταν στο μπλε. Χρειάστηκα λίγη ώρα μέχρι να ξεκινήσω να φωτογραφίζω».

Οι καταδύσεις σε βάθος 120 μέτρων απαιτούν υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης και συντονισμού, ενώ η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων, η οποία έδωσε τη σχετική άδεια στην καταδυτική αποστολή, όπως απαιτείται σε κάθε παρόμοια περίπτωση κατάδυσης σε ναυάγιο ιστορικής και αρχαιολογικής αξίας, είχε την καταδυόμενη υπάλληλο κ. Αθηνά Πατσούρου παρούσα σε όλες τις φάσεις της αποστολής.

Η κ. Τσοπουροπούλου αναφέρθηκε επίσης στις τεχνικές δυσκολίες που παρουσίασε το εγχείρημα της φωτογραφικής απεικόνισης του ναυαγίου: «Οι συνθήκες είναι ιδιαίτερα απαιτητικές, τόσο από τεχνικής άποψης, όσο και για την άρτια φωτογράφησή του. Είναι μεγάλη πρόκληση να μπορέσεις να αποτυπώσεις φωτογραφικά ένα τέτοιο ναυάγιο και να μπορέσεις να δώσεις μια συνολική εικόνα του πλοίου», εξηγεί στον «ΤτΚ».

Η «ταυτότητα» του Βρετανικού

Ο «Βρετανικός» ήταν ένα από τα τρία σχεδόν όμοια υπερωκεάνια της πλοιοκτήτριας εταιρείας “WhiteStar”, με τον «Τιτανικό» που βυθίστηκε το 1912 και τον… «Ολυμπιακό», το «Olympic», ο οποίος πωλήθηκε για παλιοσίδερα τη δεκαετία του 1920 να είναι συνώνυμα της πολυτέλειας των υπερατλαντικών πλόων στις αρχές του 20ου αιώνα.

Καθελκύστηκε το Φεβρουάριο του 1914

Επιτάχθηκε το Δεκέμβριο του 1915

Βυθίστηκε το Νοέμβριο του 1916

Εγγεγραμμένο μήκος: 259,80 μέτρα

Κόροι ολικής χωρητικότητας: 48.158

Υπηρεσιακή ταχύτητα: 21 κόμβοι

Της Αγγελικής Σίμωσι, Προϊσταμένης της ΕΕΑ

"Η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων είναι μοναδική Υπηρεσία με κάθε έννοια της λέξεως.

Η μοναδικότητα της έγκειται τόσο στην ιδιαιτερότητα του αντικειμένου της, που αφορά στην Προστασία και Ανάδειξη της Ενάλιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, όσο και στο γεγονός ότι δεν υπάρχει άλλη Υπηρεσία τέτοιου είδους στη Χώρα μας.

Ιδρύθηκε το 1976 και στα 37 χρόνια δραστηριότητας της έδωσε και δίνει ένα δυναμικό παρόν στο χώρο της υποβρύχιας αρχαιολογικής έρευνας.

Με ολιγάριθμο αλλά έμπειρο επιστημονικό και τεχνικό προσωπικό, με μόνο τα εντελώς απαραίτητα τεχνολογικά μέσα στην διάθεση μας, με ελάχιστη χρηματοδότηση, κατορθώσαμε να εξερευνήσουμε ένα μεγάλο μέρος των Ελληνικών θαλασσών, εντοπίζοντας βυθισμένους αρχαίους οικισμούς, λιμενικές εγκαταστάσεις, ναυάγια.

Μεγάλο επίτευγμα της Εφορείας μας θεωρείται η εξερεύνηση των βαθέων υδάτων σε συνεργασία με ελληνικά και ξένα Ινστιτούτα, όπως το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) και το Wood’s Hole της Μασαχουσέτης.

Με βάση την κείμενη νομοθεσία ναυάγια πλοίων και αεροσκαφών, τα οποία ναυάγησαν ή κατέπεσαν πενήντα χρόνια από σήμερα, προστατεύονται από την ΕΕΑ. Στο πλαίσιο αυτό εποπτεύσαμε έρευνες και άρχισε να εμπλουτίζεται το αρχείο μας με εποπτικό υλικό, από σύγχρονα ναυάγια. Ως παραδείγματα αναφέρονται τα ναυάγια του Βρετανικού και του Βurdigala στα ανοικτά της νήσου Κέας, των ναυαγίων Helmstedt και Parana που έχουν βυθιστεί στα νερά της νοτίου Ευβοίας, όπως και του ισπανοτουρκικού ατμόπλοιου Ταγκαναροκ, που βομβαρδίστηκε το 1943 στο λιμάνι του Πυθαγορείου Σάμου".

ΠΗΓΕΣ: 
http://www.onalert.gr/
http://pierrekosmidis.blogspot.gr/