Ο πρώτος δημοκρατικά εκλεγμένος πρωθυπουργός της Δημοκρατίας του Κονγκό. Τί κρύβεται πίσω από τη δολοφονία του Πατρίς Λουμούμπα;
Η MI6 πίσω από τη δολοφονία του Πατρίς Λουμούμπα;
Ο Πατρίς Λουμούμπα (Patrice Émery Lumumba, 2 Ιουλίου 1925 - 17 Ιανουαρίου 1961) ήταν Κονγκολέζος ηγέτης της ανεξαρτησίας και ο πρώτος δημοκρατικά εκλεγμένος πρωθυπουργός της Δημοκρατίας του Κονγκό (σήμερα γνωστής ως Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό).
Βιογραφία
Γεννήθηκε στις 2 Ιουλίου του 1925. Εργάστηκε ως ταχυδρομικός υπάλληλος και το 1957 συμμετείχε στην ίδρυση του Εθνικού Κινήματος του Κονγκό, μίας χαλαρής συμμαχίας των αγροτών από τις κεντρικές περιοχές, των ανέργων στις πόλεις και διαφόρων φυλών στο Νότο. Η σύλληψή του, τον Ιανουάριο του 1959, έγινε η αφορμή για να ξεσπάσουν οι πρώτες βίαιες ταραχές, με λεηλασίες και πυρπολήσεις στη Λεοπολντβίλ (σημερινή Κινσάσα).
Προκειμένου να διασφαλίσει την ομαλή μετάβαση στην ανεξαρτησία, αλλά και τα συμφέροντα των λευκών στην περιοχή, το Βέλγιο αποφάσισε να θέσει σε εφαρμογή το "πρόγραμμα Κονγκό". Το σχέδιο απορρίφθηκε από το Εθνικό Κίνημα και τον Λουμούμπα και στις 30 Ιουνίου του 1960, παρουσία του βασιλιά Μποντουέν, οι Βέλγοι μεταβίβασαν την εξουσία στην κυβέρνηση συνασπισμού, που σχηματίστηκε μετά τη διεξαγωγή εκλογών το Μάιο. Πρόεδρος ήταν ο αντίπαλος του Λουμούμπα, Ιωσήφ Καζαβούμπου, πρώην ιερέας, δάσκαλος, δημόσιος υπάλληλος και ηγέτης του κόμματος Αμπάκο. Πρωθυπουργός ο Λουμούμπα, νικητής των εκλογών με 41 έδρες σε σύνολο 138. Όμως, η διοίκηση και ο στρατός παρέμειναν υπό βελγικό έλεγχο.
Στις 5-7 Ιουλίου εκδηλώθηκε στάση σε μονάδες της Λεοπολντβίλ και της γειτονικής Τισβίλ και οι Κονγκολέζοι στρατιωτικοί ζήτησαν να υποκαταστήσουν τους Βέλγους αξιωματικούς. Άρχισε η υποχώρηση του βελγικού στρατού και η ομαδική φυγή των Ευρωπαίων, μεταξύ αυτών και των Ελλήνων κατοίκων. Το Βέλγιο συνέχισε να στέλνει ενισχύσεις, στο μεταξύ όμως ο υποστηριζόμενος από τους Ευρωπαίους Μωυσής Τσόμπε, ηγέτης του κόμματος Κόνακατ και αντίπαλος του Λουμούμπα, κήρυξε στις 11 Ιουλίου την ανεξαρτησία της Κατάνγκα, της οποίας τα ορυχεία χαλκού εκμεταλλευόταν σχεδόν κατά αποκλειστικότητα η πανίσχυρη Βελγική Ένωση Ορυχείων.
Σε απόγνωση ο Λουμούμπα και ο Κοζαβούμπου ζήτησαν από τον Ο.Η.Ε. να παρέμβει και τότε ο Σουηδός γενικός γραμματέας του, Νταγκ Χάμαρσκελντ, πρότεινε την αποστολή ειρηνευτικής δύναμης 18.000 στρατιωτών.
Τον Αύγουστο το χάος γενικεύτηκε. Ο Λουμούμπα, του οποίου η αδυναμία να ελέγξει την κατάσταση φάνηκε από την αρχή, σχεδίαζε πλέον επίθεση εναντίον της Κατάνγκα, με συμμετοχή του κυβερνητικού στρατού (17.000 άνδρες). Πραγματοποίησε περιοδεία στη Γουινέα, τη Λιβερία, την Γκάνα και το Τόγκο, εξασφάλισε πολιτική και στρατιωτική υποστήριξη και συμφώνησε με τον σοσιαλίζοντα πρόεδρο της Γκάνα, Κβάμε Νκρούμαχ, να συγκροτήσουν κοινή στρατιωτική διοίκηση, εάν δεν εκκενωθεί ολόκληρο το Κονγκό από τα βελγικά στρατεύματα. Ήταν σαφής πλέον η στροφή του προς την Ε.Σ.Σ.Δ., η οποία άρχισε να στέλνει στρατιωτικό υλικό και υπεραμύνθηκε των θέσεων του Κονγκό στις θυελλώδεις συνεδριάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Τελικώς αποφασίστηκε η αποστολή ειρηνευτικής δύναμης στην Κατάνγκα, αφού προηγουμένως ο Χάμαρσκελντ προσέκρουσε σε πάσης φύσεως αντιδράσεις Ευρωπαίων, Αφρικανών και κυρίως των Σοβιετικών. Στις 12 Αυγούστου έφτασε με 300 Σουηδούς κυανόκρανους στην Ελιζαμπέτβιλ, προκειμένου να συζητήσει με τον Τσόμπε την αποχώρηση των βελγικών στρατευμάτων. Στις 5 Σεπτεμβρίου ο πρόεδρος Καζαβούμπου, υποστηριζόμενος από τις Η.Π.Α. και το Βέλγιο, "απέλυσε" τον Λουμούμπα, ο οποίος είχε χαιρετίσει την αποστολή ειρηνευτικών δυνάμεων στην Κατάνγκα ως "νίκη του Κονγκό" και στη θέση του όρισε τον μετριοπαθή, αλλά αδύναμο Ιωσήφ Ιλέο. Ο Λουμούμπα δεν αποδέχτηκε την αποπομπή του, με αποτέλεσμα στο Κονγκό να υπήρχαν δύο κυβερνήσεις.
Στις 14 Σεπτεμβρίου, ο συνταγματάρχης Ιωσήφ Μομπούτου, αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων του Κονγκό και πρώην σύμμαχος του Λουμούμπα, κατέλαβε με πραξικόπημα την εξουσία και καθαίρεσε τις δύο κυβερνήσεις. Ο Λουμούμπα τέθηκε σε κατ' οίκον περιορισμό και στη συνέχεια φυλακίστηκε.
Στις αρχές του 1961 η χώρα ήταν ουσιαστικά κατακερματισμένη, με τρία διαφορετικά κέντρα εξουσίας: τη Λεοπολντβίλ (σημερινή Κινσάσα) του προέδρου Καζαβούμπου, τη Στάνλεϊβιλ (Κισανγκάνι) υπό τον έλεγχο του Αντουάν Γκιζένκα, πρώην στελέχους της κυβέρνησης του Πατρίς Λουμούμπα, και την Ελιζαμπετβίλ, της αποσχισμένης Κατάνγκα υπό τον Μωυσή Τσόμπε, όπου από τα τέλη του χρόνου υπάρχουν και δυνάμεις του Ο.Η.Ε. Όσο για τον ίδιο τον Πατρίς Λουμούμπα, βρισκόταν φυλακισμένος ήδη από το φθινόπωρο του 1960 και είχε χάσει οριστικά το πολιτικό παιχνίδι.
Ο Ο.Η.Ε. κάθε άλλο παρά αμερόληπτος θεωρήθηκε στην κρίση του Κονγκό κι έτσι οι συζητήσεις στους κόλπους του δεν οδήγησαν πουθενά. Αντίθετα, η στάση του γενικού γραμματέα Νταγκ Χάμαρσκελντ προκάλεσε την οργή των οπαδών του Λουμούμπα, οι οποίοι ζητούσαν την άμεση καθαίρεση του γ.γ. του Ο.Η.Ε. Η παρουσία του Λουμούμπα, έστω και στη φυλακή, θεωρήθηκε ενοχλητική κι έτσι μεθοδεύτηκε η φυσική του εξόντωση. Τον Ιανουάριο του 1961 τον απομάκρυναν από τη Λεοπολντβίλ και τον μετέφεραν σε φυλακή της Κατάνγκα, όπου το καθεστώς του Μωυσή Τσόμπε μεταχειρίστηκε κτηνωδώς κάθε είδους αντιπάλους του, ακόμη και λιποτάκτες. Πραγματικά μέσα σε ελάχιστες εβδομάδες μετά την εκεί μεταγωγή του, στις 17 Ιανουαρίου του 1961, ο Λουμούμπα δολοφονήθηκε, για να γίνει σύμβολο, στα κατοπινά χρόνια, του ιδιότυπου αφρικανικού αλυτρωτισμού. Στις 10 Φεβρουαρίου ο ραδιοφωνικός σταθμός της Ελιζαμπετβίλ ανακοίνωσε ότι δήθεν ο Λουμούμπα δραπέτευσε από τη φυλακή του και στη συνέχεια σφαγιάστηκε από μέλη φυλής εχθρικής προς τη δική του. Η αναγγελία της δολοφονίας ξεσήκωσε παγκόσμια κατακραυγή κατά των Η.Π.Α., του Βελγίου και της Μεγάλης Βρετανίας.
Διαδηλώσεις και ταραχές ξέσπασαν σε ολόκληρο τον κόσμο, ιδίως στην Αφρική -όπως π.χ. στο Κάιρο, έξω από την πρεσβεία των Ηνωμένων Πολιτειών. Το ίδιο το Κονγκό έγινε πλέον πολύ επικίνδυνο για τους άλλοτε κυρίαρχους λευκούς. Βυθίστηκε στη δίνη ενός ανελέητου πολέμου, που τράφηκε από τον ανταγωνισμό των εντόπιων μνηστήρων της εξουσίας και των μεγάλων του κόσμου, από τα μίση ανάμεσα στις φυλές, αλλά και από την έντονη ανέχεια του πληθυσμού. Τον Αύγουστο του 1961, ύστερα από μακρές διαπραγματεύσεις μεταξύ Λεοπολντβίλ και Στανλεϊβίλ, σχηματίστηκε κυβέρνηση υπό τον Κύριλλο Αντούλα. Και αυτή αποδείχθηκε βραχύβια, ενώ όλες οι προσπάθειες να τερματιστεί η απόσχιση της Κατάνγκα οδηγήθηκαν σε ναυάγιο.
Το παρακάτω άρθρο δημοσιεύθηκε 2 Απριλίου 2013 στην ιστοσελίδα tvxs.gr
Πιθανή χαρακτήρισε ένα μέλος της Βουλής των Λόρδων την εμπλοκή της Βρετανίας στη δολοφονία το 1961 του ήρωα της απελευθέρωσης του Κονγκό Πατρίς Λουμούμπα. Όπως υποστήριξε, βασίζει τις αιτιάσεις του στις εμπιστευτικές πληροφορίες ενός πρώην πράκτορα των μυστικών υπηρεσιών που σήμερα δεν βρίσκεται εν ζωή.
Σε άρθρο του στο περιοδικό London Review of Books του Απριλίου (2013), ο προερχόμενος από τους Εργατικούς Λόρδος Ντέιβιντ Λια υποστηρίζει πως η Ντάφνι Παρκ, πρώην μέλος της ΜI6 (σ.σ. Military Intelligence, τομέας 6: η υπηρεσία κατασκοπείας της Βρετανίας), του είχε εμπιστευθεί το 2010 πως είχε «οργανώσει» την, ανεξιχνίαστη ακόμη και σήμερα, δολοφονία αυτή.
«Μία ημέρα έπαιρνα ένα φλιτζάνι τσάι με την Ντάφνι Παρκ - ήμασταν συνάδελφοι, με αντίπαλες παρατάξεις, στη Βουλή των Λόρδων - λίγους μήνες προτού φύγει από τη ζωή τον Μάρτιο του 2010», σημειώνει στο γραπτό του ο πρώην συνδικαλιστής ηγέτης.
«Ήταν πρόξενος και πρώτη γραμματέας στη Λεοποντβίλ, τη σημερινή Κινσάσα, από το 1959 ως το 1961, κάτι το οποίο πρακτικά σημαίνει πως εκείνη ήταν (και αυτό αποδείχθηκε αργότερα) επικεφαλής του κλιμακίου της ΜI6» στη χώρα αυτή, προσθέτει.
«Της έθιξα τις αντιφάσεις γύρω από την απαγωγή και την δολοφονία του Λουμούμπα, καθώς και τη θεωρία σχετικά με τον ρόλο που πιθανώς να έπαιξε σε αυτήν η ΜI6. ‘Στην ουσία’, μου απάντησε, ‘ήμουν εγώ που την οργάνωσα’»,υποστηρίζει ο Λια.
Σήμερα η εξομολόγηση αυτή που φέρεται να έκανε η Παρκ αναπαράγεται από πολλά βρετανικά μέσα ενημέρωσης.
Ο Πατρίς Λουμούμπα, ο πρώτος πρωθυπουργός του ελεύθερου Κονγκό, δολοφονήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 1961 - αμέσως μετά την κατάληψη της εξουσίας από τον Ζοζέφ-Ντεζιρέ Μομπούτου - από αξιωματούχους της περιοχής Κατάγκα (νοτιοανατολικά) που επεδίωκε να ανεξαρτητοποιηθεί, με την υποστήριξη του Βελγίου, της πρώην αποικιοκρατικής επικυρίαρχης δύναμης.
Οι βελγικές δυνάμεις ασφαλείας κατηγορούνται ότι σχεδίασαν και συντόνισαν την επιχείρηση δολοφονίας του Λουμούμπα, ενώ και μερίδιο στις υποψίες για την οργάνωση της εξόντωσής του φέρει και η CIA, καθώς εν μέσω του Ψυχρού Πολέμου ο Λουμούμπα θεωρείτο φιλικά προσκείμενος στη Μόσχα.
Βελγική κοινοβουλευτική επιτροπή είχε καταλήξει το 2001 στο συμπέρασμα ότι οι αρχές της χώρας έχουν «ηθική ευθύνη» για τη δολοφονία του Λουμούμπα και η κυβέρνηση εξέφρασε τη συγγνώμη της προς το Κονγκό.
ΠΗΓΕΣ:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
αβαγνον