Λόγων στεφάνοις, οἷα τιμίοις λίθοις,
στέφω Στέφανον, ὃν προέστεψαν λίθοι.
Εἰκάδι λαΐνεος Στέφανον μόρος ἑβδόμῃ εἷλεν.
Ο τόπος και ο χρόνος γέννησης του πρωτομάρτυρα Στεφάνου, είναι άγνωστος, ούτε υπάρχει αναφορά στις Πράξεις των Αποστόλων. Η πρώτη αναφορά που γίνεται προς το πρόσωπό του είναι κατά την εκλογή των διακόνων (Πράξεις στ΄, 1-7). Σύμφωνα με την περιγραφή του ευαγγελιστή Λουκά στις Πράξεις, σημειώθηκε αύξηση των μαθητών και οι Ελληνόφωνοι πιστοί άρχισαν να διαμαρτύρονται διότι οι χήρες τους δεν δέχονταν την αρμόζουσα προσοχή κατά τη διανομή των τροφίμων. Έτσι, οι Απόστολοι σύναξαν όλους τους μαθητές, με σκοπό να εκλέξουν ανάμεσά τους επτά βοηθούς, ώστε να πραγματοποιούν το έργο της διανομής. Ένας από τους εκλεγέντες ήταν και ο Στέφανος. Ο Στέφανος, όμως, εκτός της αποστολής που του είχε ανατεθεί εύρισκε χρόνο να κηρύσσει και το θείο Λόγο, ενώ πραγματοποιούσε και θαύματα.
Οι Ιουδαίοι σύντομα τον συκοφάντησαν ότι βλασφημούσε τον Μωϋσή και το Θεό, υποκινώντας και δωροδοκώντας ανθρώπους προς συκοφάντησή του, με αποτέλεσμα να οδηγηθεί στο Συνέδριο προς απολογία «ὅτι ἀκηκόαμεν αὐτοῦ λαλοῦντος ρήματα βλάσφημα εἰς Μωϋσῆν καί τόν Θεόν» (Πράξεις στ΄, 11). Η προσαγωγή του στο Συνέδριο έγινε διά της βίας, αφού είχαν εξερεθίσει τον λαό και τους προεστούς των Ιουδαίων, αλλά και τους Γραμματείς. Εκεί παρουσίασαν ψευδομάρτυρες προκειμένου να στηρίξουν την κατηγορία, οι οποίοι κατέθεσαν ότι ο Στέφανος βλασφημεί τον ναό και τον νόμο, και ότι τον άκουσαν να λέει ότι ο Ιησούς ο Ναζωραίος, αυτός που δεν μπορούσε να σώσει τον εαυτό του, θα καταστρέψει τον τόπο αυτό τον ιερό και θα αλλάξει τα ιερά έθιμα και τους θεσμούς, που παρέδωσε σ’ αυτούς ο Μωϋσής.
Εκείνη τη στιγμή, όλοι οι δικαστές που παρευρίσκονταν στο Συνέδριο, είδαν το πρόσωπο του Στεφάνου να αστράφτει, σαν να ήταν πρόσωπο αγγέλου (Πράξεις, στ΄, 12-15). Κατά την απολογία του, ήλεγξε με σκληρούς λόγους τους Φαρισαίους, κατηγορώντας τους για την υποκρισία τους, συνάμα δε εκφώνησε και μία θαρραλέα ομολογία πίστεως. Οι σύνεδροι τελικά τον εξέβαλαν της συναγωγής έξω της πόλεως και έτσι θανατώθηκε διά λιθοβολισμού από τον φανατισμένο όχλο «κράξαντες δέ φωνῇ μεγάλῃ συνέσχον τά ὦτα αὐτῶν καί ὥρμησαν ὁμοθυμαδόν ἐπ’ αὐτόν, καί ἐκβαλόντες ἔξω τῆς πόλεως ἐλιθοβόλουν ...» (Πράξεις ζ΄, 57-59).
Ο Στέφανος λίγο πριν το τέλος ζήτησε από τον Θεό να συγχωρήσει τους διώκτες του. Οι ψευδομάρτυρες, επειδή αυτοί έπρεπε πρώτα να λιθοβολήσουν, είχαν αφήσει τα ρούχα τους στα πόδια κάποιου νέου που ονομαζόταν Σαύλος, ο οποίος επικροτούσε και επιδοκίμαζε μαζί με τους δολοφόνους την θανατική εκτέλεση του Στεφάνου «Σαῦλος δέ ἦν συνευδοκῶν τῇ ἀναιρέσει αὐτοῦ» (Πράξεις ζ΄, 59). Ο Στέφανος ετάφη και εθρηνήθη από ευλαβείς άνδρες, παρά τον διωγμό των χριστιανών που επικρατούσε τότε, και διεσκορπίσθηκαν στα χωριά της Ιουδαίας και της Σαμάρειας, εκτός από τους αποστόλους οι οποίοι έμειναν στα Ιεροσόλυμα. Ο Σαύλος δημιουργούσε φθορά και καταστροφές στην Εκκλησία των Ιεροσολύμων, ενώ εισήρχετο στα σπίτια και έσυρε διά της βίας άνδρες και γυναίκες, παραδίδοντάς τους στις ιουδαϊκές αρχές για να φυλακιστούν «συνεκόμισαν δέ τόν Στέφανον ἄνδρες εὐλαβεῖς καί ἐποίησαν κοπετόν μέγαν ἐπ’ αὐτῷ. Σαῦλος δέ ἐλυμαίνετο τήν ἐκκλησίαν κατά τούς οἴκους εἰσπορευόμενος, σύρων τε ἄνδρας καί γυναῖκας παρεδίδου εἰς φυλακήν» (Πράξεις η΄, 2-4).
Σύμφωνα με την παράδοση, το άγιο λείψανο του Στεφάνου μεταφέρθηκε από τον Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο στην Κωνσταντινούπολη. Η μνήμη του εορτάζεται στις 27 Δεκεμβρίου, ενώ η εύρεση των λειψάνων του στις 15 Σεπτεμβρίου και η ανακομιδή στις 2 Αυγούστου.
 |
| Ο άγιος Στέφανος σε απεικόνιση του 6ου αιώνα μ.Χ. |
Πληροφορίες για τον Πρωτομάρτυρα και Αρχιδιάκονο Στέφανο
Αναφορά για τον Στέφανο τον Πρωτομάρτυρα δεν γίνεται σε κάποιο άλλο βιβλίο της Καινής Διαθήκης. Το ίδιο συμβαίνει και με τους Αποστολικούς Πατέρες και Απολογητές.
Μία πρώτη μαρτυρία, βρίσκουμε στην αίρεση των Νικολαϊτών, οι οποίοι τον θεωρούσαν ως προστάτη άγιό τους. Ο Ειρηναίος της Λυών αναφέρει ότι ήταν ο πρωτοδιάκονος και κλήθηκε από τους Αποστόλους να διδάξει τον θείο νόμο, φτάνοντας τελικά στην τελείωση μέσω του μαρτυρίου. Ο Τερτυλλιανός, επίσης, αναφέρει τον Στέφανο, τοποθετώντας τον δίπλα στον προφήτη Ησαΐα. Αργότερα, ο Εφραίμ ο Σύρος, σε ένα ερμηνευτικό έργο του πάνω στις Πράξεις, αναφέρει για πρώτη φορά εξωβιβλική πληροφορία ότι ήταν στενός φίλος του Γαμαλιήλ (Ο Γαμαλιήλ ήταν και διδάσκαλος του Σαύλου ή Σαούλ και μετέπειτα αποστόλου Παύλου). Από τον 4ο αιώνα και μετά υπάρχουν αρκετές αναφορές, όπως από τον Δίδυμο Τυφλό, τον Γρηγόριο Νύσσης, τον Αστέριο Αμασείας. Κατά τον 5ο αιώνα, επίσης, από τον Ησύχιο Ιερουσαλήμ, τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο κ.α. Επιπρόσθετες, όμως, εξωβιβλικές μαρτυρίες δε βρίσκονται σε όλους αυτούς Πατέρες. Προφανώς, η καταστροφή της Ιερουσαλήμ (132-135 μ.Χ.) για δεύτερη φορά, δεν επέτρεψε να διασωθούν προφορικές παραδόσεις. Ο ι. Αυγουστίνος, πάντως, σε μερικές ομιλίες του αναφέρει πολλά θαύματα από τον Άγιο Στέφανο.
Ελένη Δραμπάλα
Ἀπολυτίκιον
Βασίλειον διάδημα, ἐστέφθη σὴ κορυφή, ἐξ ἄθλων ὧν ὑπέμεινας, ὑπὲρ Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ, Μαρτύρων Πρωτόαθλε· σὺ γὰρ τὴν Ἰουδαίων, ἀπελέγξας μανίαν, εἶδες σου τὸν Σωτῆρα, τοῦ Πατρὸς δεξιόθεν. Αὐτὸν οὖν ἐκδυσώπει ἀεί, ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.
Κοντάκιον
Ὁ Δεσπότης χθὲς ἡμῖν, διὰ σαρκὸς ἐπεδήμει, καὶ ὁ δοῦλος σήμερον, ἀπὸ σαρκὸς ἐξεδήμει· χθὲς μὲν γάρ, ὁ Βασιλεύων σαρκὶ ἐτέχθη, σήμερον δέ, ὁ οἰκέτης λιθοβολεῖται· δι᾽ αὐτὸν καὶ τελειοῦται, ὁ Πρωτομάρτυς καὶ θεῖος Στέφανος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
αβαγνον