ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ: Το παλαιοχριστιανικό κοιμητήριο στη Μεθώνη Μεσσηνίας

Άγιος Ονούφριος, Παλαιοχριστιανικό κοιμητήριο, Μεθώνη Μεσσηνία

Άγιος Ονούφριος: Διάφορα ευρήματα του παλαιοχριστιανικού κοιμητηρίου, μουσείο Καλαμάτας.

Βρίσκεται στο 2ό χλμ. του δρόμου Μεθώνης-Πύλου, στην παράκαμψη αριστερά για τον Αγιο Αθανάσιο. Επειτα από μια σύντομη πεζοπορία προς την κορυφή του χαμηλού λόφου θα δείτε το παλαιότερο χριστιανικό κοιμητήριο που εντοπίστηκε ποτέ στη Μεσσηνία. Δυστυχώς και αυτό το μνημείο της Μεσσηνίας είναι παρατημένο και βρίσκεται σε κακή κατάσταση.

Το παλαιοχριστιανικό διάσκαφο κοιμητήριο του Αγίου Ονουφρίου, μοναδικό στο είδος του για ολόκληρη την Πελοπόννησο, βρίσκεται στην πλαγιά του βουνού του Αγίου Νικολάου βόρεια της Μεθώνης.

Ιδρύθηκε μάλλον τον +4ο αιώνα και ήταν σε χρήση ως τον +6ο, ενώ πολύ αργότερα (12ο-13ο αιώνα) ο χώρος του χρησιμοποιήθηκε ως ασκητήριο και τοιχογραφήθηκε.

Το παλαιοχριστιανικό κοιμητήριο είναι λαξευμένο στο φυσικό από πωρόλιθο βράχο, αποτελείται από έξι θαλάμους και περικλείει αφενός αρκοσόλια, που ανοίγονται στις παρειές των θαλάμων και αφετέρου λακκοειδείς τάφους που έχουν σκαφτεί επί του εδάφους.

Στο ύψος της γενέσεως των τόξων των αρκοσολίων ανοίγονται μικρές κόγχες για την εναπόθεση λύχνων, και στις πλευρές των θαλάμων υπάρχουν έδρανα και τράπεζες προσφορών, κατασκευές που συνδέονται με τη νεκρική λατρεία. 

Η οροφή των θαλάμων είναι οριζόντια και τα αρκοσόλια έχουν την μορφή σχετικά υψηλών τυφλών τόξων. Τα τοιχώματα καλύπτονταν αρχικά με τοιχογραφίες, ελάχιστα δείγματα των οποίων είναι σήμερα ορατά.

Κατά τους ύστερους βυζαντινούς χρόνους το κοιμητήριο είχε μετατραπεί σε ασκητήριο. Τότε κτίστηκε τοίχος μπροστά από τον πρώτο θάλαμο, ο οποίος επιπλέον κοσμήθηκε και με νέες τοιχογραφίες, ελάχιστα μέρη των οποίων διασώθηκαν.

Το κοιμητήριο παρουσιάζει αρκετές ομοιότητες με τις παλαιοχριστιανικές κατακόμβες της Μήλου καθώς και της Κάτω Ιταλίας και Σικελίας.

Κλειστό αγγείο με γραπτή διακόσμηση.

Προϊόν Ιταλικού εργαστηρίου. 

Άγιος Ονούφριος, τέλη +12ου αιώνα

Το μνημείο ερευνήθηκε ανασκαφικά κατά τον Αύγουστο του 1967 και κατά το έτος 1968.

Η περιοχή γύρω από το μνημείο υπήρξε κατά τους αρχαίους και μεσαιωνικούς χρόνους λατομείο πωρολίθου. Από εδώ χρησιμοποιήθηκε δομικό υλικό για την κατασκευή του Κάστρου της Μεθώνης. 

Ανατολικά από το μνημείο σε απόσταση 400 μέτρων και στην περιοχή που φέρει το όνομα Αγάκι βρίσκεται ένα άλλο εξίσου σημαντικό μνημείο της περιοχής, ο Βυζαντινός Ναός του Αγίου Βασιλείου.

Πρόκειται για σταυροειδή εγγεγραμμένο ναό που ανήκει στο λεγόμενο μεταβατικό τύπο, δηλαδή το συνδυασμό του ελεύθερου σταυρού με την τρίκλιτη τρουλαία βασιλική.

Ο ναός είναι κτισμένος με αργολιθοδομή και φέρει οδοντωτή διακοσμητική ταινία στις κόγχες του τριμερούς ιερού. Τα παράθυρα που ανοίγονται είναι μικρά και ορθογώνια και ο τρούλος υψηλός και κυλινδρικός ενώ το καμπαναριό αποτελεί νεότερη προσθήκη.

Υπέρ της χρονολόγησης στον 10ο ή 11ο αιώνα συνηγορούν ο υψηλός κυλινδρικός τρούλος, οι ημικυκλικές αψίδες του ιερού, οι σχετικά χαμηλές δίοδοι μεταξύ των κεραιών του σταυρού και των δυτικών γωνιαίων διαμερισμάτων, ο μονοκάμαρος νάρθηκας και οι ελαφρώς επιμήκεις δυτικού πεσσοί.

Μικρές δοκιμαστικές τομές που έχουν γίνει στους τοίχους του κυρίως ναού απέδειξαν την ύπαρξη τοιχογραφιών ενώ και στους χώρους του ιερού διακρίνονται τα ακόλουθα σπαράγματα: στο διακονικό ο Άγιος Ευστάθιος σε στηθάριο, στην πρόθεση, η Αγία Ειρήνη, επίσης σε στηθάριο, καθώς και τμήμα φυτικού διακόσμου.

ΠΗΓΗ: http://aristomenismessinios.blogspot.gr