ΘΡΗΣΚΕΙΑ: Ο Ευαγγελισμός της Υπεραγίας Θεοτόκου (25 Μαρτίου)

Ἤγγειλεν Υἱὸν Ἄγγελος τῇ Παρθένῳ,

Πατρὸς μεγίστης Βουλῆς μέγαν.

Γήθεο τῇ Μαρίῃ ἔφατ' Ἄγγελος εἰκάδι πέμπτῃ.

Τὸ μεγάλο αὐτὸ γεγονὸς τοῦ Εὐαγγελισμοῦ ἀποτελεῖ τὴ μεγαλύτερη εἴδηση μέσα στὴν Ἱστορία. 

Ευαγγελισμός της Θεοτόκου (Μποτιτσέλι)

Ἡ λέξη εὐαγγελισμὸς εἶναι σύνθετη: εὖ καὶ ἀγγέλλω, ποὺ σημαίνει τὴν εὐχάριστη ἀγγελία, τὴν καλὴ εἴδηση. Αὐτὴ τὴν καλὴ εἴδηση ὅτι ἔφθασε τὸ «πλήρωμα τοῦ χρόνου» γιὰ τὴν ἐκπλήρωση τοῦ μυστηρίου τῆς λυτρώσεως τοῦ κόσμου μὲ τὴ σάρκωση τοῦ Λόγου τοῦ Θεοῦ ἔρχεται νὰ φέρει ὁ Ἀρχάγγελος Γαβριὴλ στὴν Παρθένο Μαρία. Τὸ γεγονὸς αὐτὸ προκαλεῖ ἔκπληξη καὶ δὲν μπορεῖ νὰ κατανοηθεῖ μὲ τὴ λογική, ἀφοῦ τὰ μυστήρια τοῦ Θεοῦ βρίσκονται πέρα ἀπὸ τὴ σφαῖρα τῆς ἀνθρώπινης λογικῆς. Ἀκόμη καὶ ἡ Παναγία ἀπορημένη, ὅταν τῆς εἶπε ὁ Ἀρχάγγελος Γαβριὴλ ὅτι θὰ γεννήσει Υἱόν, τὸν ρωτᾶ πῶς θὰ γίνει αὐτό, ἀφοῦ δὲν ἔχει συζυγικὲς σχέσεις μὲ κανένα ἄνδρα.

Ευαγγελισμός της Θεοτόκου (Λεονάρντο ντα Βίντσι)

Προσπαθώντας νὰ ἑρμηνεύσει κάποιος σήμερα μὲ τὴ λογικὴ τὸ γεγονὸς αὐτὸ θὰ πεῖ: πότε παρουσιάζονται ἄγγελοι σὲ κοπέλες καὶ μιλοῦν μαζί τους. Ζώντας οἱ ἄνθρωποι σήμερα μέσα σ’ ἕνα κόσμο τεχνολογικὰ ἀνεπτυγμένο πῶς θὰ μποροῦσαν νὰ πιστέψουν αὐτὰ τὰ παράδοξα γεγονότα. Αὐτά, ὅμως, τὰ πράγματα δὲν μποροῦν νὰ ἑρμηνευθοῦν μὲ βάση τὴ λογικὴ, ἀλλὰ μόνο νὰ βιωθοῦν διὰ τῆς πίστεως. Αὐτὸ ἐξάλλου μᾶς τὸ διαβεβαιώνει καὶ ἡ ἀπάντηση ποὺ δίνει ὁ Ἀρχάγγελος πρὸς τὴν Παναγία λέγοντάς της ὅτι τίποτα δὲν εἶναι ἀκατόρθωτο γιὰ τὸ Θεό. 

Ευαγγελισμός της Θεοτόκου (Δομήνικος Θεοτοκόπουλος)

Ἡ Παρθένος Μαρία, ὅταν ἀφιερώθηκε ἀπὸ τοὺς γονεῖς της στὸ Θεὸ σὲ ἡλικία τριῶν χρόνων, εἰσήχθη ἀπὸ τὸν ἀρχιερέα Ζαχαρία στὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων ποὺ προορίζονταν μόνο γιὰ τὸν Ἀρχιερέα. Ἐκεῖ παρέμεινε γιὰ δώδεκα χρόνια μέχρι τὰ δεκαπέντε της, ὅπου ὁδηγεῖται σὲ μνηστεία μὲ τὸν Ἰωσήφ. Κατὰ τὴν παραμονή της ἐκεῖ εἶχε φτάσει στὴ θέωση. Γι’ αὐτὸ καὶ ὑποτάσσει τὴ λογική της στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ λέγοντας: «Ἰδοὺ ἡ δούλη Κυρίου, γένοιτό μοι κατὰ τὸ ρῆμα σου». Ἔχοντας ἡ Θεοτόκος τὴν πραγματικὴ ἐλευθερία, ἐνεργοῦσε πάντοτε κατὰ φύσιν. Ἔτσι καὶ τώρα ἀφήνεται πλήρως στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. Τὴ στιγμὴ αὐτὴ ποὺ ἀφήνεται στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ γίνεται ἡ σύλληψη τοῦ Χριστοῦ δημιουργικῶς ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα χωρὶς νὰ περάσει κάποιο χρονικὸ διάστημα. Ἡ σύλληψη τοῦ Κυρίου ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα δημιουργικῶς καὶ ὄχι σπερματικῶς διατήρησε στὴ Θεοτόκο τὴν παρθενία της τόσο κατὰ τὴν σύλληψη, ὅσο καὶ κατὰ τὴν κυοφορία καὶ τὴ γέννηση τοῦ Κυρίου. Αὐτὸ τὸ βλέπουμε νὰ εἰκονίζεται σὲ ὅλες τὶς μορφὲς τῆς Θεοτόκου μὲ τρεῖς ἀστέρες ποὺ ζωγραφίζονται στὴν ὀρθόδοξη εἰκόνα της, ἕνα στὸ δεξιὸ ὦμο, ἕνα στὸν ἀριστερὸ ὦμο καὶ ἕνα στὸ μέτωπο. «Σήμερον τῆς σωτηρίας ἡμῶν τὸ κεφάλαιον καὶ τοῦ ἀπ’ αἰῶνος μυστηρίου ἡ φανέρωσις». Αὐτὸ τὸ κεφάλαιο τῆς σωτηρίας ποὺ ἀνοίγεται γιὰ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους ἂς τὸ ἀξιοποιήσουμε κατάλληλα, ἔτσι ὥστε νὰ ἀποτελέσει τὴν πραγματικὴ εἴδηση στὴ ζωή μας. Μιὰ εἴδηση, ἡ ὁποία θὰ μᾶς ἀπαλλάξει ἀπὸ τὰ δεσμὰ τῆς ἁμαρτίας καὶ θὰ μᾶς συντάξει μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, ὅπως συντάχθηκε καὶ ἡ Θεοτόκος, ὁδηγώντας μας στὴ σωτηρία.

Ευαγγελισμός της Θεοτόκου (Ρούμπενς)

Ὅμως, γιὰ ἐμᾶς τοὺς Ἕλληνες ὁ εὐαγγελισμὸς εἶναι διπλὸς. Δὲν ἀναγγέλλει μόνο τὴν λύτρωσή μας μὲ τὴν ἐνανθρώπιση τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ καὶ τὴν ἀπελευθέρωση τοῦ δούλου γένους μας μὲ τὸν ξεσηκωμὸ τῶν ἡρωικῶν προγόνων μας. Ἡ ἐλευθερία καὶ ἡ ὀρθόδοξη χριστιανικὴ πίστη μας εἶναι τὰ δύο κριτήρια, μὲ τὰ ὁποῖα σταθμίζεται αὐθεντικὰ ἡ πρόοδος καὶ ὀπισθοδρόμησή μας. Γιὰ ἐμᾶς ὁ ἐλεύθερος ἄνθρωπος δὲν μπορεῖ νὰ μὴν εἶναι εὐσεβής. Γιατί τότε ἡ ἐλευθερία του εἶναι ἀσυδοσία καὶ ἀνομία ποὺ ὁδηγεῖ μοιραῖα στὴν ὑποδούλωση σὲ πάθη τυφλὰ, ὅποτε ἡ νομιζόμενη ἐλευθερία ἐκφυλίζεται σὲ χειρότερη μορφὴ κτηνωδίας καὶ σκλαβιᾶς. Ἀλλὰ καὶ εὐσεβὴς δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι ὅποιος δὲν εἶναι ἐλεύθερος. Γιατί ἡ εὐσέβεια ἀπαιτεῖ τὸν ὑψηλότερο βαθμὸ ἐλευθερίας, γιὰ νὰ εἶναι σὲ κάθε λεπτὸ σὲ θέση ὁ ἄνθρωπος νὰ «πειθαρχῇ Θεῷ μᾶλλον ἢ ἀνθρώποις». Αὐτὲς οἱ θεμελιώδεις ἀλήθειες ἦταν βαθιὰ ριζωμένες στὶς συνειδήσεις τῶν ἀγωνιστῶν τοῦ ΄21 καὶ μπόρεσαν νὰ μεγαλουργήσουν ὄχι μὲ τὴν ἀνυπολόγιστη ἀριθμητική τους δύναμη, ἀλλὰ μὲ τὴν ἀλήθειά τους. Ἄλλωστε κατὰ τὸν ποιητὴ Διονύσιο Σολωμὸ «ἐθνικὸν μόνο ὅ,τι εἶναι ἀληθές».

Τὸ μήνυμα αὐτὸ εἶναι ἰδιαίτερα ἐπίκαιρο καθὼς σήμερα δοκιμάζονται τὰ ἱερότερα χαρακτηριστικὰ τῆς φυσιογνωμίας μας, ἡ ὀρθόδοξη πίστη καὶ τὸ ἐθνικό μας φρόνημα. Γιατί μὲ ἐξανεμισμένη ἀπὸ τὸ ἕνα μέρος τὴν ἐθνική μας ἀξιοπρέπεια καὶ συνοχὴ σὲ ἀγόνους προοδευτισμοὺς καὶ ἐπικίνδυνους πειραματισμοὺς καὶ ἀπὸ τὸ ἄλλο μέρος μὲ ἐξουθενωμένη τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία στὸ περιθώριο τῆς δημόσιας ζωῆς στὸ ὄνομα τῆς θρησκευτικῆς οὐδετερότητας καὶ δῆθεν ἀπελευθέρωσης, τὸ Ἔθνος δὲν θὰ μπορέσει νὰ ἐπιβιώσει παρὰ «σὰν φάντασμα σὲ σπίτι κολασμένων». Τότε τὰ ὁποιαδήποτε προγράμματα οἰκονομικῆς βοήθειας καὶ εὐρωπαϊκῆς σύγκλισης θὰ ἀποδειχθοῦν στηρίγματα ἀτελέσφορα ποὺ δὲν θὰ μπορέσουν νὰ μᾶς σώσουν ἀπὸ τὸν ἐξανδραποδισμό. Ἂς μὴν ξεχνᾶμε ὅτι γιὰ τὴν ἐλευθερία καὶ τὴν εὐσέβεια θυσίασαν οἱ ἥρωές μας τὴν ζωή τους, γιατί ἤξεραν ὅτι χωρὶς αὐτὲς δὲν μποροῦσαν νὰ ζήσουν ἐκεῖνοι, ἀλλὰ οὔτε καὶ ἐμεῖς.

************************************************************************

Κήρυγμα του Μητροπολίτη Ναυπάκτου Ιεροθέου

Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου είναι η αρχή όλων των Δεσποτικών εορτών. Στο απολυτίκιο της εορτής ψάλλουμε: «σήμερον της σωτηρίας ημών το κεφάλαιον και του απ’ αιώνος μυστηρίου η φανέρωσις…». Το περιεχόμενο της εορτής αναφέρεται στο γεγονός κατά το οποίο ο αρχάγγελος Γαβριήλ– ο άγγελος εκείνος με τον οποίο συνδέονται όλα τα γεγονότα που έχουν σχέση με την ενανθρώπηση του Χριστού – επισκέφθηκε με εντολή του Θεού την Παναγία και την πληροφόρησε ότι έφθασε ο καιρός της σαρκώσεως του Λόγου του Θεού, και ότι αυτή θα γίνη η μητέρα Του. (βλ. Λουκά α’, 26-56). αρχάγγελος Γαβριήλ απεκάλεσε την Παναγία «κεχαριτωμένη«. Της είπε: «Χαίρε, κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά σού, ευλογημένη συ εν γυναιξίν» (Λουκ. α’, 28-29). Η Παναγία αποκαλείται «κεχαριτωμένη» και χαρακτηρίζεται «ευλογημένη», αφού ο Θεός είναι μαζί της.

Κατά τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, και άλλους αγίους Πατέρας, η Παναγία είχε ήδη χαριτωθή, και δεν χαριτώθηκε την ημέρα του Ευαγγελισμού. Παραμένοντας μέσα στα άγια των αγίων του Ναού έφθασε στα άγια των αγίων της πνευματικής ζωής, που είναι η θέωση. Εάν το προαύλιο του Ναού προοριζόταν για τους προσηλύτους και εάν ο κυρίως Ναός για τους ιερείς, τα άγια των αγίων προορίζονταν για τον αρχιερέα. Εκεί εισήλθε η Παναγία, δείγμα ότι έφθασε στην θέωση. Είναι γνωστόν ότι στην χριστιανική εποχή ο νάρθηκας προοριζόταν για τους κατηχουμένους και τους ακαθάρτους, ο κυρίως ναός για τους φωτισθέντας, τα μέλη της Εκκλησίας, και τα άγια των αγίων γι’ αυτούς που έφθασαν στην θέωση.

Έτσι, η Παναγία είχε φθάσει στην θέωση και πριν ακόμη δεχθή την επίσκεψη του αρχαγγέλου. Για τον σκοπό αυτό χρησιμοποίησε μια ειδική μέθοδο Θεογνωσίας και Θεοκοινωνίας, όπως ερμηνεύει θαυμάσια και θεόπνευστα ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς. Πρόκειται για την ησυχία, την ησυχαστική οδό. Κατάλαβε η Παναγία ότι δεν μπορεί κανείς να φθάση στον Θεό με την λογική, την αίσθηση, την φαντασία και την ανθρώπινη δόξα, αλλά δια του νού. Έτσι νέκρωσε όλες τις δυνάμεις της ψυχής που προέρχονται από την αίσθηση, και δια της νοεράς προσευχής ενεργοποίησε τον νού. Με αυτόν τον τρόπο έφθασε στην έλλαμψη και την θέωση. Και γι’ αυτό αξιώθηκε να γίνη Μητέρα του Χριστού, να δώση την σάρκα της στον Χριστό. Δεν είχε απλώς αρετές, αλλά την θεοποιό Χάρη του Θεού.

Η Παναγία είχε το πλήρωμα της Χάριτος του Θεού, συγκριτικά με τους ανθρώπους. Βέβαια, ο Χριστός, ως Λόγος του Θεού, έχει όλο το πλήρωμα των Χαρίτων, αλλά και η Παναγία έλαβε το πλήρωμα της Χάριτος από το πλήρωμα των Χαρίτων του Υιού της. Γι’ αυτόν τον λόγο σε σχέση με τον Χριστό είναι κατώτερη, αφού ο Χριστός είχε την Χάρη κατά φύσιν, ενώ η Παναγία κατά μετοχήν, σε σχέση όμως με τους ανθρώπους είναι ανώτερη.

Η Παναγία είχε το πλήρωμα της Χάριτος, εκ του πληρώματος των Χαρίτων του Υιού της, προ της συλλήψεως, κατά την σύλληψη και μετά την σύλληψη. Πρό της συλλήψεως το πλήρωμα της Χάριτος ήταν τέλειο, κατά την σύλληψη ήταν τελειότερο, και μετά την σύλληψη ήταν τελειότατο (άγ. Νικόδημος αγιορείτης). Με αυτόν τον τρόπο η Παναγία ήταν παρθένος κατά το σώμα και παρθένος κατά την ψυχή. Και αυτή η σωματική της παρθενία είναι ανώτερη και τελειότερη από την ψυχική παρθενία των αγίων, που επιτυγχάνεται με την ενέργεια του Παναγίου Πνεύματος.

Η διάρκεια της κυοφορίας της Παναγίας είναι προτύπωση της αδιαλείπτου κοινωνίας που θα έχουν οι άγιοι στην Βασιλεία του Θεού.

Είναι γνωστό και δεδομένο ότι η μητέρα που έχει κυοφορούμενο βρέφος έχει στενή και οργανική σχέση μαζί του. Σύγχρονοι επιστήμονες έχουν αποδείξει ότι το βρέφος επηρεάζεται πάρα πολύ όχι μόνο από την σωματική κατάσταση της μητέρας του, αλλά και από την ψυχολογική της συγκρότηση. Και επειδή το θείο βρέφος συνελήφθη εκ Πνεύματος Αγίου, αλλά μεγάλωσε κατά τον φυσικό τρόπο, δηλαδή είχε κοινωνία με το σώμα της Παναγίας, γι’ αυτό και υπάρχει στενή σχέση μεταξύ του Χριστού και της Θεοτόκου. Φυσικά, αυτό πρέπει να το δούμε από την άποψη ότι η Παναγία δίνει το αίμα της στον Χριστό, αλλά και ο Χριστός την Χάρη και ευλογία Του σε αυτήν. Κυοφορούμενος ο Χριστός δεν έπαυσε να βρίσκεται ταυτόχρονα στον θρόνο του Θεού ενωμένος με τον Πατέρα Του και το Άγιον Πνεύμα.

Η ανθρώπινη φύση ενώθηκε με την θεία φύση ατρέπτως, ασυγχύτως, αδιαιρέτως, αχωρίστως, αμέσως από την στιγμή της συλλήψεως. Αυτό σημαίνει ότι πρώτη η Παναγία γεύθηκε τα αγαθά της θείας ενανθρωπήσεως, την θέωση. Αυτό που οι Μαθηταί του Χριστού γεύθηκαν κατά την Πεντηκοστή, και εμείς μετά το Βάπτισμα, κατά την διάρκεια του μυστηρίου της θείας Ευχαριστίας, όταν κοινωνούμε το Σώμα και το Αίμα του Χριστού, και αυτό που θα ζουν οι άγιοι στην Βασιλεία των Ουρανών, το ζούσε η Παναγία από την πρώτη στιγμή της συλλήψεως και κυοφορίας.

Επομένως, ο Χριστός εννέα ολόκληρους μήνες, μέρα και νύχτα, έτρεφε με το αγιασμένο αίμα Του την Παναγία. Αυτό είναι προτύπωση της αδιαλείπτου θείας Κοινωνίας και της αδιαλείπτου σχέσεως και κοινωνίας των αγίων με τον Χριστό που θα γίνη κυρίως στην άλλη ζωή. Γι’ αυτό και η Παναγία είναι προτύπωση του μέλλοντος αιώνος. Από αυτό το πρίσμα είναι Παράδεισος.

αποσπάσματα από το βιβλίο Δεσποτικές Εορτές

Ἀπολυτίκιον 

Ἦχος δ’.

Σήμερον τῆς σωτηρίας ἡμῶν τό Κεφάλαιον, καί τοῦ ἀπ᾽ αἰῶνος Μυστηρίου ἡ φανέρωσις· ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ, Υἱός τῆς Παρθένου γίνεται, καί Γαβριήλ τὴν χάριν εὐαγγελίζεται. Διό καὶ ἡμεῖς σὺν αὐτῷ τῇ Θεοτόκῳ βοήσωμεν· Χαῖρε Κεχαριτωμένη, ὁ Κύριος μετὰ σοῦ.

Κοντάκιον

Ἦχος πλ. δ’.

Τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ τά νικητήρια, ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια, ἀναγράφω σοι ἡ Πόλις σου Θεοτόκε. Ἀλλ᾽ ὡς ἔχουσα τό κράτος ἀπροσμάχητον, ἐκ παντοίων με κινδύνων ἐλευθέρωσον, ἵνα κράζω σοι· Χαῖρε νύμφη ἀνύμφευτε.

ΠΗΓΕΣ
http://www.imkifissias.gr/
http://iereasanatolikisekklisias.blogspot.gr/