ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ: Περί των λέξεων "χυμεία", "χημεία", "χημία", "αλχημία"

Επειδή οι λέξεις σχετίζονται με τα ήδη αναρτημένα άρθρα: 1) "ΕΠΙΣΤΗΜΗ: Το εγχείρημα Χυμεία του Ισαάκ Νεύτωνα" και 2) "ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ: Το 1643 γεννήθηκε ο Ισαάκ Νεύτων, πατέρας της Κλασικής Φυσικής", και πιθανόν να υπάρχουν ερωτηματικά σχετικά με την ορθογραφία του "υ" ή του "η", παραθέτω, από το Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσης "Liddell & Scott", τα παρακάτω διευκρινιστικά - ενημερωτικά:

χημία ή χημεία = παρά τῷ Σουΐδᾳ ὁρίζεται ὡς "ἡ τοῦ ἀργύρου καί χρυσοῦ κατασκευή". Καί Ἰωάννης ὁ Ἀντιοχεύς (ἐν Valessii Excerpt. σ. 834) λέγει ὅτι ὁ Διοκλητιανός ἔκαυσε τά βιβλία τά περί χημίας καί ἀργύρου καί χρυσοῦ (ἐν Αἰγύπτῳ), όπως μή ἐπισωρεύσωσιν οἱ Αἰγύπτιοι πολύν πλοῦτον ἐκ τῆς τέχνης ταύτης. Τοῦτο δεικνύει ὅτι ἡ τέχνη αὕτη δέν ἦτο ἡ νῦν καλουμένη χημεία, ἀλλ' ἡ ὑπό τῶν Ἀράβων κληθεῖσα (μέ ὄνομα ληφθέν ἐκ τῆς Ἑλληνικῆς) αλ-χημία, ἤ ἡ τέχνη τῆς μετατροπῆς τῶν μετάλλων. Ἡ λέξις αὕτη φαίνεται σημαίνουσα τήν τῶν Αἰγυπτίων τέχνην (ἐκ τοῦ Χημία, ἡ χώρα τῆς μελαίνης γῆς, ἴδε Πλουτ. 2. 364C). Καί πιθανῶς μνημονεύεται πρῶτον ἐν τῷ προμνημονευθέντι διατάγματι τοῦ Διοκλητιανοῦ. Ὁ τύπος χυμεία, ὅστις ἀπαντᾷ παρά τοῖς Βυζ. καί μνημονεύεται παρά τῷ Δουκαγγίῳ, ὀφείλεται πιθανῶς εἰς ἡμαρτημένην ἐτυμολογίαν ἐκ τοῦ χυμός. Οὕτω καί χημευτικά ή χυμευτικά, βιβλία αλχημίας, Σουΐδ. ἐν λεξ. Ζώσιμος - χειμευτής, χημευτής, χυμευτής, οῦ, ὁ παρά Βυζαντ. συγγραφ. μνημονευομένοις ὑπό τοῦ Δουκαγγίου. 

(Liddell & Scott, Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης, Τόμος 8ος, σελ. 515)

Ελένη Δραμπάλα