Ακάθιστος Ύμνος: Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε ...

Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε.

Τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ τὰ νικητήρια, ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια, ἀναγράφω σοι ἡ πόλις σου, Θεοτόκε· ἀλλ' ὡς ἔχουσα τὸ κράτος ἀπροσμάχητον, ἐκ παντοίων με κινδύνων ἐλευθέρωσον, ἵνα κράζω σοί· Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε.

Το πρόβλημα της σύνθεσης του Κοντακίου του Ακάθιστου Ύμνου παραμένει μέχρι και σήμερα ένα από τα σημαντικότερα και δυσκολότερα φιλολογικά προβλήματα, καθώς οι μελετητές όχι μόνο δεν έχουν ακόμη καταλήξει στο ποιος, πότε και γιατί συνέθεσε τον ύμνο αυτό, αλλά οι γνώμες τους εμφανίζουν και μεγάλες αποκλίσεις.

Ονομασία Ιστορία Συνθέτης Δομή Ακαθίστου Ύμνου ΕΔΩ

ΣΑΛΑΜΙΝΑ: Περιοχή Αμπελακίου-Κυνόσουρας, όπου συγκεντρώθηκε ο Ελληνικός στόλος πριν τη Ναυμαχία

«Βρέθηκε» το αρχαίο πολεμικό λιμάνι όπου συγκεντρώθηκε ο ελληνικός στόλος πριν από τη κοσμοϊστορική ναυμαχία της Σαλαμίνας το 480 π.Χ.

Στο εσώτερο τμήμα του Όρμου ανακαλύφτηκε (ΤΑΥΤΟΠΟΙΉΘΗΚΕ) το εμπορικό και πιθανότατα πολεμικό λιμάνι της πόλης-δήμου της Σαλαμίνος, που ήταν το σημαντικότερο και πλησιέστερο του Αθηναϊκού κράτους, μετά από τρία λιμάνια του Πειραιά που βρίσκονταν σε Κάνθαρο, Ζέα και Μουνιχία (Μικρολίμανο). Αναφορές στον αρχαίο λιμένα της Σαλαμίνος απαντούν στα έργα του γεωγράφου Σκύλακος (του 4ου αι. π.Χ.), του γεωγράφου Στράβωνος (του 1ου αι. π.Χ.-1ου αι. μ.Χ.) και του περιηγητή Παυσανία (του 2ου αι. μ.Χ.).

Τμήμα θεμελίωσης στιβαρής κτηριακής ή άλλης κατασκευής της Κλασικής περιόδου, δίπλα σε νεώτερο μώλο από αρχαίο δομικό υλικό, στην βόρεια πλευρά του Όρμου του Αμπελακίου (Φωτο: Χρ. Μαραμπέα).... 

Μια σημαντική ανακάλυψη των αρχαιολόγων συμπληρώνει το παζλ ενός κοσμοϊστορικού γεγονότος. Στις ανατολικές ακτές της Σαλαμίνας, συγκεκριμένα στην περιοχή Αμπελακίου-Κυνόσουρας « βρέθηκε» το σημείο που συγκεντρώθηκε ο ελληνικός στόλος πριν από τη ναυμαχία της Σαλαμίνας. 

ΥΠΟΒΡΥΧΙΑ ΕΡΕΥΝΑ ΣΑΛΑΜΙΝΟΣ, 2016 ΥΠ.ΠΟ-Κατά τον Νοέμβριο-Δεκέμβριο του 2016, διενεργήθηκε, στο πλαίσιο τριετούς προγράμματος, υποβρύχια αναγνωριστική έρευνα στις ανατολικές ακτές της Σαλαμίνος, συγκεκριμένα στην περιοχή Αμπελακίου-Κυνόσουρας, ως συνεργασία μεταξύ της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων (Ε.Ε.Α.) του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, υπό την διεύθυνση της Προϊσταμένης της Εφορείας Δρος Αγγελικής Σίμωσι, και του Ινστιτούτου Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών (Ι.ΕΝ.Α.Ε.), υπό την διεύθυνση του Καθηγητή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και Προέδρου του Ινστιτούτου κ. Γιάννου Λώλου, με την συμμετοχή του Εργαστηρίου Θαλάσσιας Γεωλογίας και Φυσικής Ωκεανογραφίας του Πανεπιστημίου Πατρών, υπό τον Καθηγητή κ. Γιώργο Παπαθεοδώρου και με κύρια οικονομική υποστήριξη από το Βρετανικό Ίδρυμα Honor Frost. Αυτή είναι η πρώτη συστηματική υποβρύχια έρευνα, η οποία εγκαινιάζεται, από Ελληνικούς φορείς (με 20μελή επιστημονική ομάδα), σε βεβαρυμένο θαλάσσιο περιβάλλον, αλλά σε χώρο μείζονος ιστορικής σημασίας. Κύριο πεδίο της έρευνας του 2016 αποτέλεσε το εσώτερο (δυτικό) τμήμα του Όρμου του Αμπελακίου.

Στο εσώτερο τμήμα του Όρμου ανακαλύφτηκε (ΤΑΥΤΟΠΟΙΉΘΗΚΕ) το εμπορικό και πιθανότατα πολεμικό λιμάνι της πόλης-δήμου της Σαλαμίνος, που ήταν το σημαντικότερο και πλησιέστερο του Αθηναϊκού κράτους, μετά από τρία λιμάνια του Πειραιά που βρίσκονταν σε Κάνθαρο, Ζέα και Μουνιχία (Μικρολίμανο).

Αναφορές στον αρχαίο λιμένα της Σαλαμίνος απαντούν στα έργα του γεωγράφου Σκύλακος (του 4ου αι. π.Χ.), του γεωγράφου Στράβωνος (του 1ου αι. π.Χ.-1ου αι. μ.Χ.) και του περιηγητή Παυσανία (του 2ου αι. μ.Χ.).

Από την έρευνα επιβεβαιώθηκε ότι και στις τρεις (3) πλευρές του Όρμου του Αμπελακίου (βόρεια, δυτική και νότια) διατηρούνται καταβυθισμένες αρχαιότητες, οι οποίες σταδιακά βυθίζονται και αναδύονται, ανάλογα με την μεταβολή της στάθμης της θάλασσας, η πτώση της οποίας, ιδιαίτερα τον μήνα Φεβρουάριο, φθάνει το μισό μέτρο (!).

Στα αρχαία κατάλοιπα που αναγνωρίσθηκαν στον αιγιαλό και σε ρηχά ύδατα περιλαμβάνονται: λιμενικές δομές, οχυρωματικές κατασκευές και διάφορες κτηριακές εγκαταστάσεις.

Μετά από αεροφωτογράφηση, φωτογραμμετρική επεξεργασία και τοπογραφική και αρχιτεκτονική τεκμηρίωση όλων των ορατών στοιχείων, προέκυψε ο πρώτος ενάλιος αρχαιολογικός χάρτης της περιοχής, που θα αποτελέσει την βάση για την συνέχιση της έρευνας κατά τα επόμενα έτη.

Παράλληλα, εξελίχθηκε και η γεωφυσική και γεωαρχαιολογική έρευνα, από την ομάδα του Πανεπιστημίου Πατρών, με την χρησιμοποίηση, σε πρώτη φάση, ηχοβολιστή πλευρικής σάρωσης, θαλάσσιου μαγνητόμετρου και συστήματος συρόμενης υποβρύχιας κάμερας, με στόχο τον εντοπισμό στοιχείων αρχαιολογικού ενδιαφέροντος στον πυθμένα και τον προσδιορισμό της ακτογραμμής του Όρμου κατά την Κλασική εποχή.

Τα υψηλής ποιότητας ψηφιακά δεδομένα που συλλέχθηκαν αναμένεται να συμβάλουν σημαντικά στην ανασύνθεση της παράκτιας παλαιογεωγραφίας της περιοχής.

Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει θαλάσσια (εν μέρει βαλτώδης) έκταση στην βορειοδυτική πλευρά του Όρμου, η οποία φαίνεται να αποτελεί προστατευμένη περιοχή. Ορίζεται, στα νότια, από μακρό τοίχο (βραχίονα) εντυπωσιακού μήκους (160 μ. περίπου), στο πέρας του οποίου υπάρχει κυκλικός αμυντικός πύργος διαμέτρου 7 μ. (τύπου γνωστού από άλλους οχυρωμένους λιμένες), και στα ανατολικά, από νεώτερο μώλο (μήκους 48 μ.), κατασκευασμένο με αρχαίο οικοδομικό υλικό, ενδεχομένως επάνω σε αρχαίο υπόβαθρο.

Κυκλικός πύργος (διαμ. 7 μ.), από την οχύρωση του Κλασικού λιμένος, στον Όρμο του Αμπελακίου (Αεροφωτογραφία Β. Μεντόγιαννης)....

 Ο γεωγράφος Σκύλακος, ο Στράβων και ο περιηγητής Παυσανίας είχαν αναφερθεί στο λιμάνι της Σαλαμίνας στα έργα τους. Εκεί συγκεντρώθηκε ένα τμήμα του ενωμένου Ελληνικού στόλου την παραμονή της μεγάλης ναυμαχίας του 480 π.Χ.. Το σημείο γειτνιάζει με τα σημαντικότερα μνημεία της Νίκης: το πολυάνδρειον (τύμβο) των Σαλαμινομάχων και το Τρόπαιον, επί της Κυνόσουρας.... 

Ο όρμος του Αμπελακίου όπως φαίνεται από τα νοτιοδυτικά (Φωτο: Χρ. Μαραμπέα).

Στα δυτικά του νεώτερου μώλου αποκαλύφθηκε, με επιφανειακό καθαρισμό, σειρά μεγάλων καλά λαξευμένων δόμων, στον άξονα Β.-Ν. και σε μήκος 12 μ. περίπου, που φαίνεται να ανήκει σε στιβαρή και επιμελημένη κτηριακή ή άλλη δομή, πιθανώς δημοσίου χαρακτήρα. Σε κάποια απόσταση δυτικότερα, τεκμηριώθηκε η ύπαρξη μεγάλης επιμήκους κατασκευής, διαστάσεων 21 x 9,20 μ. περίπου.

Από τα κατάλοιπα που εντοπίσθηκαν στη νότια πλευρά του Όρμου, ξεχωρίζουν, από τα δυτικά προς τα ανατολικά, λιθορριπές (κυματοθραύστες), μώλος μήκους 40 μ. και μακρός τοίχος (μήκους 30 μ. περίπου) παράλληλος προς την ακτή, με συναπτόμενη τετράγωνη πυργοειδή (;) κατασκευή, διαστάσεων 6 x 6 μ.

Τέλος, στο πλαίσιο της εναρκτήριας έρευνας πραγματοποιήθηκε περισυλλογή επιφανειακών χαρακτηριστικών ευρημάτων στη βόρεια και στη δυτική πλευρά του Όρμου. Απέδωσε πλήθος θραυσμάτων εμπορικών (οξυπύθμενων) αμφορέων και άλλων αγγείων διαφόρων περιόδων, 1 χάλκινο νόμισμα Κορίνθου του 4ου αι. π.Χ. και μικροαντικείμενα. Το μεγαλύτερο ποσοστό της επιφανειακής κεραμεικής χρονολογείται στην Κλασική και στην Ελληνιστική εποχή και οπωσδήποτε συνδέεται με την λειτουργία των κύριων εγκαταστάσεων του λιμένος της Σαλαμίνος κατά τις ακμαιότερες φάσεις της Αθηναϊκής ιστορίας.

Στη βορειοδυτική πλευρά του Όρμου, υπάρχει ένα τοίχος μήκους 160 μ. περίπου, όπου υπάρχει ένας κυκλικός αμυντικός πύργος διαμέτρου 7 μ. Στα δυτικά ανακάλυψαν μια σειρά μεγάλων καλά λαξευμένων δόμων, στον άξονα Β.-Ν. και σε μήκος 12 μ. περίπου, που φαίνεται να ανήκει σε στιβαρή και επιμελημένη κτηριακή ή άλλη δομή, πιθανώς δημοσίου χαρακτήρα....

Διακρίνεται μέσα στη θάλασσα  ο μακρός τοίχος (βραχίονας), μήκους 160 μ. περίπου, στο βορειοδυτικό τμήμα του Όρμου του Αμπελακίου (Αεροφωτογραφία Β. Μεντόγιαννης)....

Η υποβρύχια έρευνα πραγματοποιήθηκε από την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων (Ε.Ε.Α.) του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, το Ινστιτούτο Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών (Ι.ΕΝ.Α.Ε.) και τη συμμετοχή του Εργαστηρίου Θαλάσσιας Γεωλογίας και Φυσικής Ωκεανογραφίας του Πανεπιστημίου Πατρών....

 Η σύγχρονη τριήρης «Ολυμπιάς». Ο Θεμιστοκλής διπλασίασε τη δύναμη του αθηναϊκού στόλου καθιστώντας τον τον ισχυρότερο της Ελλάδας και τον πλέον υπολογίσιμο αντίπαλο για τους Πέρσες 

Θεμιστοκλής, ο αδίστακτος Αθηναίος πολιτικός ο οποίος «έσυρε» τους Έλληνες στη Σαλαμίνα, εκμηδενίζοντας τους Πέρσες. Ποιους Έλληνες χρημάτισε για να τους πείσει και σε ποιον είπε «πάταξον μεν άκουσον δε»... 

Λίγο μετά τη μάχη του Μαραθώνα ένας νέος και φιλόδοξος πολιτικός έκανε δυναμική εμφάνιση στην πολιτική σκηνή της Αθήνας. Επρόκειτο για τον Θεμιστοκλή, ο οποίος φρόντισε να εξοριστούν, ο ένας μετά τον άλλον, οι πολιτικοί του αντίπαλοι. Μετά και την εξορία του Αριστείδη το 482 π.Χ. ο Θεμιστοκλής ήταν πλέον κυρίαρχος και ελεύθερος να εφαρμόσει τα σχέδιά του για τον ναυτικό εξοπλισμό της πόλης και την προετοιμασία της για την απόκρουση μιας ενδεχόμενης περσικής επίθεσης.

Με αφορμή την πολεμική αντιπαράθεση Αθήνας και Αίγινας, ο Αθηναίος πολιτικός έπεισε τους συμπολίτες του να χρησιμοποιηθούν τα χρήματα από τα μεταλλεία του Λαυρίου, στη ναυπήγηση 100 τριήρεων.

Έτσι, ο αθηναϊκός στόλος εξελίχθηκε σε μια αξιόμαχη δύναμη 200 τριήρεων.. Εν τω μεταξύ, Πέρσες απεσταλμένοι είχαν φθάσει στην Ελλάδα προκειμένου να ζητήσουν «γη και ύδωρ» το 481 π.Χ. Ο Θεμιστοκλής διέταξε την εκτέλεση του απεσταλμένου με το πρόσχημα ότι χρησιμοποίησε την ελληνική γλώσσα για βάρβαρες διαταγές.

Ουσιαστικά με αυτή του την ενέργεια θα καθιστούσε κάθε μελλοντική σκέψη των συμπολιτών του για συμβιβασμό απαγορευτική, μια και οι Πέρσες δεν θα συγχωρούσαν ποτέ μια τέτοια ανόσια και προσβλητική πράξη.

Την περίοδο εκείνη συνήλθε στον Ισθμό συνέδριο, στο οποίο προΐστατο η Σπάρτη, προκειμένου να προετοιμαστεί σχέδιο κοινής άμυνας και απόκρουσης της περσικής επίθεσης. Ο Θεμιστοκλής, αφού έκανε λόγο για την ανάγκη συμφιλίωσης όλων των ελληνικών πόλεων μπροστά στον κοινό εχθρό, εξελέγη στρατηγός των Αθηναίων.

Παράλληλα με τη σύγκληση του συνεδρίου στον Ισθμό, μια αθηναϊκή αντιπροσωπεία μετέβη στο μαντείο των Δελφών για να λάβει χρησμό σχετικά με την έκβαση της επικείμενης ελληνοπερσικής σύρραξης. Η Πυθία προφήτευε, ως συνήθως διφορούμενα, ότι απόρθητο θα έμενε μόνο το ξύλινο τείχος. Κάποιοι Αθηναίοι ερμήνευσαν τα λόγια της Πυθίας θεωρώντας ότι το ξύλινο τείχος αναφερόταν στην Ακρόπολη, η παλαιά περιτοίχιση της οποίας ήταν ξύλινη. Ο Θεμιστοκλής όμως επέμενε στην άποψη ότι αναφερόταν στο ναυτικό τους.

Τελικά, κατάφερε να πείσει τους Αθηναίους. Οι επερχόμενες εκλογές ωστόσο εμπεριείχαν τον κίνδυνο να αναδείξουν άρχοντα της πόλης τον Επικύδη, κύριο πολιτικό αντίπαλο του Θεμιστοκλή και κατά συνέπεια να ακυρώσουν τα σχέδια του. Ο Θεμιστοκλής δεν δίστασε να χρηματίσει τον Επικύδη προκειμένου να μη λάβει μέρος στις εκλογές. Την άνοιξη του 480 π.Χ. ο περσικός στόλος είχε ήδη φθάσει κοντά στο Αρτεμίσιο χωρίς να συναντήσει αντίσταση.

Οι Αθηναίοι επικεντρώθηκαν στην ενίσχυση των πλοίων τους και ο Θεμιστοκλής προτάθηκε για την αρχηγία του συμμαχικού στόλου. Οι Σπαρτιάτες δυσφορούσαν με το ενδεχόμενο ανάθεσης της αρχηγίας σε Αθηναίο και αντιπρότειναν τον Ευρυβιάδη. Ο Θεμιστοκλής δέχθηκε την σπαρτιατική πρόταση προκειμένου να μην διαρραγεί η εύθραυστη ελληνική συμμαχία. Άλλωστε είχε τον τρόπο να επηρεάζει παρασκηνιακά τις εξελίξεις.

Ο Θεμιστοκλής ενσάρκωνε απόλυτα το ρητό «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα» 

Ο Σπαρτιάτης ναύαρχος μόλις είδε τον τεράστιο στόλο των Περσών να πλησιάζει στην Εύβοια φοβήθηκε και προσπάθησε γρήγορα να προσεγγίσει τις ακτές της Πελοποννήσου. Οι Ευβοείς με τη σειρά τους πανικοβλήθηκαν μπροστά στο ενδεχόμενο να τους εγκαταλείψουν και έστειλαν 30 τάλαντα στον Θεμιστοκλή.

Ποσό εξαιρετικά σημαντικό το οποίο ο Θεμιστοκλής χρησιμοποίησε ως εξής:Έδωσε πέντε τάλαντα στον Ευρυβιάδη και 12 στον Κορίνθιο Αδείμαντο που απειλούσε με αποχώρηση. Όσο για τα υπόλοιπα χρήματα, πολύ απλά τα κράτησε ο ίδιος ;...(Σ.Σ. Αυτό είναι υπό συζήτηση...)

Άλλωστε δικαιούτο ένα δώρο για τον εαυτό του, καθώς με τις δωροδοκίες αυτές εξασφάλισε την ενότητα του ελληνικού στόλου και την αποφυγή υποχώρησης του στην Πελοπόννησο.

Όπου οι χρηματισμοί δεν ήταν αρκετοί, τον λόγο είχαν οι απειλές. Για παράδειγμα, όταν ο τριήραρχος Αρχιτέλης ζήτησε από τον Θεμιστοκλή χρήματα προκειμένου να καταβάλει τις αμοιβές των ναυτών του, ο Αθηναίος πολιτικός τον απείλησε ότι θα τον κατηγορούσε για προδοσία. Η καταστροφή του Λεωνίδα στις Θερμοπύλες ωστόσο, ανάγκασε τον ελληνικό στόλο να συμπτυχθεί προς τα νότια.

Οι νεότερες εξελίξεις προκάλεσαν αναταραχή και διχασμό στο ελληνικό στρατόπεδο και οδήγησαν τον ελληνικό στόλο, που αριθμούσε περίπου 350 τριήρεις (200 εκ των οποίων αθηναϊκές), στη Σαλαμίνα, την ίδια στιγμή που ο περσικός αγκυροβόλησε στο Φάληρο τον Σεπτέμβριο του 480 π.Χ. Προηγουμένως οι Αθηναίοι αντιδρούσαν στην εγκατάλειψη της πόλης τους. Ο Θεμιστοκλής τότε, με τη σύμπραξη πιθανώς των ιερέων της Αθηνάς, τους «έπεισε».

Το ιερό φίδι του Ερεχθέα, που καθημερινά έβγαινε από την κρύπτη του προκειμένου να γευθεί τις προσφορές, δεν βγήκε κάποιες ημέρες. Ο Θεμιστοκλής έσπευσε να ερμηνεύσει το γεγονός ως σημάδι από τη θεά Αθηνά να εγκαταλείψουν την Ακρόπολη.

Τις κρίσιμες εκείνες ώρες, ο Αθηναίος πολιτικός επέδειξε για ακόμα μια φορά την οξύνοιά του (σύμφωνα με μαρτυρία που κατέγραψε ο Πλούταρχος). Επειδή η πολιτεία είχε μεγάλη ανάγκη χρημάτων για την εκκένωση και μεταφορά του άμαχου πληθυσμού και την πολεμική προετοιμασία, υποχρέωσε τους πιο εύπορους πολίτες να συνεισφέρουν.

(Σ.Σ - Εφόσον αναφέρει ο συγγραφέας εδώ ότι ο Θεμιστοκλής κράτησε το ποσόν των ταλάντων για των εαυτό του θα πρέπει να συνείσφερε και ο ίδιος εν προκειμένω ως πλούσιος εκτός εάν κράτησε τα χρήματα κρυφά...Και μάλιστα δημόσιο χρήμα...!!!. Δηλαδή υπεξαίρεση άρα η ποινή του θανάτου ήταν κάτι σίγουρο..........ο άνθρωπος που κόπιασε και έδωσε τα πάντα για την Αθήνα να λειτουργήσει ωσαύτως ; ... το ερώτημα ενισχύει το συμπέρασμα ΟΤΙ ΤΑ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΟΤΙ ΚΡΑΤΗΣΕ ΧΡΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΥΒΟΕΩΝ ΕΙΝΑΙ ΑΠΛΑ ΕΝΑΣ ΜΥΘΟΣ...!....ΔΗΛΑΔΗ ...ΚΑΤΈΣΧΕΣΕ ΤΑ ΧΡΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΣΥΜΠΟΛΙΤΏΝ ΤΟΥ;...ΚΑΙ ΑΥΤΟΣ ΚΡΑΤΗΣΕ ΤΑ ΤΑΛΑΝΤΑ ΤΩΝ ΕΥΒΟΈΩΝ ; ΠΟΥ ΤΟ ΓΝΩΡΙΖΕ Ο ΔΗΜΟΣ ΟΤΙ ΥΠΗΡΧΑΝ;.....ΤΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΒΓΑΛΕΙ Ο ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΟΛΑ ΑΥΤΑ; ...)

Την ώρα που οι πολίτες έφευγαν, διαδόθηκε ότι εξαφανίσθηκε το Γοργόνειο (το κεφάλι της Μέδουσας) από το άγαλμα της Αθηνάς. Ο Θεμιστοκλής διέταξε τότε, με πρόσχημα την έρευνα για την ανακάλυψη του κλέφτη, να εξετασθούν όλες οι αποσκευές που είχαν μαζί τους οι Αθηναίοι. Με αυτό τον τρόπο ανακάλυψε πολλά χρήματα, τα οποία κατάσχεσε για τις ανάγκες της πολιτείας.

Στο πολεμικό συμβούλιο των Ελλήνων αρχηγών ο Θεμιστοκλής, υποστήριξε ότι έπρεπε να παρασύρουν τον περσικό στόλο στο στενό της Σαλαμίνας προκειμένου να εκμεταλλευθούν την ευελιξία των πλοίων τους έναντι των δυσκίνητων περσικών.

Με την πρότασή του διαφώνησαν οι περισσότεροι από τους αρχηγούς και αντιπρότειναν να διεξαχθεί η σύγκρουση στον Ισθμό, ώστε αφενός να υπερασπιστούν την Πελοπόννησο και αφετέρου να υπάρχει διαθέσιμη μια οδός διαφυγής σε περίπτωση ήττας.

Η διχογνωμία των Ελλήνων διοικητών πριν από τη ναυμαχία προκάλεσε πολλά λεκτικά επεισόδια.

Στο πιο χαρακτηριστικό από αυτά, ο Ευρυβιάδης, που είχε εκνευριστεί ιδιαίτερα από την επιμονή του Θεμιστοκλή, ίσως και από κάποια περιφρονητικά λόγια του τελευταίου, σήκωσε τη ράβδο για να τον κτυπήσει. Τότε ο Θεμιστοκλής με ψυχραιμία τού απάντησε, «πάταξον μεν άκουσον δε».

Σε κάποια άλλη στιγμή, ο Θεμιστοκλής έλαβε αμέσως τον λόγο. Ο Κορίνθιος Αδείμαντος του επισήμανε πως στους αγώνες, τους αθλητές που ξεκινούν πριν να δοθεί το σύνθημα τους χαστουκίζουν, για να πάρει πληρωμένη απάντηση «ναι, αλλά όσοι καθυστερούν δεν κερδίζουν τη νίκη».

Όταν ο Θεμιστοκλής είδε ότι δεν κέρδιζε τίποτα με την ευγλωττία του, απείλησε με απόσυρση των αθηναϊκών πλοίων, αν δεν αποδέχονταν την πρότασή του για σύγκρουση στη Σαλαμίνα.

Χάρτης της ναυμαχίας της Σαλαμίνας. Ο πολυάριθμος και δυσκίνητος περσικός στόλος εγκλωβίστηκε στο στενό σημείο μεταξύ Σαλαμίνας και Αττικής και συνετρίβη 

Ο Ευρυβιάδης υποχώρησε, όχι όμως και οι υπόλοιποι αρχηγοί. Κι ενώ οι προετοιμασίες για τη σύγκρουση είχαν αρχίσει σε έντονο ρυθμό, πυκνοί καπνοί φάνηκαν στον ορίζοντα, σημάδι ότι η Αθήνα πυρπολείτο από τους Πέρσες.

Επικράτησε πανδαιμόνιο και το στρατόπεδο των Ελλήνων βρισκόταν για άλλη μια φορά ενώπιον της διάσπασης. Από τη μια, οι Αθηναίοι, οι Μεγαρείς και οι Αιγινίτες υποστήριζαν την άποψη του Θεμιστοκλή να διεξαχθεί η ναυμαχία στη Σαλαμίνα και από την άλλη, οι Πελοποννήσιοι επέμεναν να γίνει στον Ισθμό.

Ο Θεμιστοκλής τότε ανέθεσε στον πιστό του δούλο και παιδαγωγό των παιδιών του Σίκκινο, που ήταν περσικής καταγωγής, να μεταδώσει στον Ξέρξη την πληροφορία ότι τάχα οι Έλληνες σκόπευαν να επιχειρήσουν έξοδο και, αν ήθελε να τους εξουδετερώσει, θα έπρεπε να σπεύσει στη Σαλαμίνα.

Ο Ξέρξης έπεσε στην παγίδα και έσπευσε αμέσως να συγκαλέσει πολεμικό συμβούλιο. Σ’ αυτό αποφασίσθηκε η άμεση επίθεση εναντίον του ελληνικού στόλου που ναυλοχούσε στη Σαλαμίνα.

Πριν καν φανεί το πρώτο φως της ημέρας, οι Πέρσες είχαν αποκλείσει με 200 πλοία τις διόδους διαφυγής, ενώ πολλά περισσότερα περίμεναν την υποτιθέμενη έξοδο του ελληνικού στόλου ανάμεσα στη Σαλαμίνα και στην Ψυττάλεια.

Τα νέα των κυκλωτικών κινήσεων του περσικού στόλου μετέφερε στο ελληνικό στρατόπεδο ο Αριστείδης. Παρά το γεγονός ότι στον εξοστρακισμό του είχε συντελέσει ο Θεμιστοκλής, ξέχασε το παρελθόν και τάχθηκε με το μέρος του εκείνες τις κρίσιμες στιγμές.

Ο Θεμιστοκλής είχε παρασύρει τον αντίπαλό του στο πεδίο που επιθυμούσε. Το «τρόπαιο του Μιλτιάδη το οποίο δεν τον άφηνε να κοιμηθεί» ήταν πλέον μπροστά του και δεν θα άφηνε να του ξεφύγει. Είχε προβλέψει σωστά ότι ο Περσικός στόλος δεν μπορούσε να αντιμετωπίσει τον ελληνικό στα νερά της Σαλαμίνας. 

Νίκος Γιαννόπουλος ιστορικός

ΠΗΓΗ: http://ellinondiktyo.blogspot.gr

Το ιστορικό Θέατρο Μπολσόι της Μόσχας

Ιδρύθηκε 28 Μαρτίου 1776.

Θεωρείται σύμβολο της Ρωσίας, χάρη στη συνεισφορά του στις παραστατικές τέχνες. Ο θίασος του, που αποτελείται από χορευτές μπαλέτου, μουσικούς και τραγουδιστές όπερας, είναι από τους πιο παλιούς και πιο ξακουστούς θιάσους παγκοσμίως. Το θέατρο ξεκίνησε ως ιδιωτικό θέατρο του εισαγγελέα της Μόσχας πρίγκηπα Πιότρ Βασίλιεβιτς Ουρούσωφ.

Το θέατρο Μπολσόι είναι ένα ιστορικό θέατρο της Μόσχας αφιερωμένο στην όπερα και το μπαλέτο. Το θέατρο ιδρύθηκε το 1776 αλλά το τωρινό νεοκλασικό κτίριο είναι του 19ου αιώνα. Θεωρείται σύμβολο της Ρωσίας, χάρη στη συνεισφορά του στις παραστατικές τέχνες. Ο θίασος του, που αποτελείται από χορευτές μπαλέτου, μουσικούς και τραγουδιστές όπερας, είναι από τους πιο παλιούς και πιο ξακουστούς θιάσους παγκοσμίως. Στη σκηνή του θεάτρου Μπολσόι έκαναν πρεμιέρα πολλά φημισμένα έργα, όπως Η λίμνη των κύκνων (20 Φεβρουαρίου 1877) του Τσαϊκόφσκι. Η νεοκλασική του πρόσοψη απεικονίζεται στο χαρτονόμισμα των 100 ρουβλίων.

Η απεικόνιση του θεάτρου Μπολσόι στο χαρτονόμισμα των 100 ρουβλίων
ΚΛΙΚ ΓΙΑ ΜΕΓΕΘΥΝΣΗ

Α. 18ος αιώνας - Ίδρυση

Το θέατρο ξεκίνησε ως ιδιωτικό θέατρο του εισαγγελέα της Μόσχας πρίγκηπα Πιότρ Βασίλιεβιτς Ουρούσωφ. Στις 28 (17 με το παλαιό ημερολόγιο) Μαρτίου 1776 η τσαρίνα Αικατερίνη Β’ παραχώρησε στον πρίγκιπα το προνόμιο να οργανώνει στη Μόσχα θεατρικές παραστάσεις κάθε είδους, για μια περίοδο δέκα χρόνων. Η Μόσχα, έχοντας χάσει τα προνόμια της πρωτεύουσας από τις αρχές του 18ου αιώνα, προσπαθούσε να μην υστερεί της Αγίας Πετρούπολης (βλ. Αγία Πετρούπολη ΕΔΩ), και σε πολλά θέματα, όπως αυτό των δημοσίων θεαμάτων, προσπαθούσε να τη συναγωνιστεί.

Πρώτο κτήριο

Τα πρώτα χρόνια οι παραστάσεις λάμβαναν χώρα σε ιδιωτικές κατοικίες, όπως ήταν η συνήθεια της εποχής. Το πρώτο κτίριο του θεάτρου, ανεγέρθηκε στη δεξιά όχθη του ποταμού Νεγκλίνκα, επί της οδού Πετρόφκα, γι’ αυτό και το θέατρο αρχικά ονομαζόταν Πετρόφσκυ (και στη συνέχεια Παλαιό Πετρόφσκυ). Το θέατρο ανεγέρθηκε σε χρόνο ρεκόρ, σε λιγότερο από 6 μήνες και ήταν το πρώτο τέτοιου μεγέθους δημόσιο θέατρο που χτίστηκε στη Μόσχα. Η πρώτη παράσταση δόθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 1780 και αποτελείτο από μια επίσημη εισαγωγή με τίτλο Wanderers γραμμένη από τον Αλεξάντρ Αμπλέσιμοφ και ένα μεγάλο μπαλέτο παντομίμας με τίτλο Το σχολείο της Μαγείας, σε μουσική του Αυστριακού Γιόζεφ Στάρτσερ. Στη συνέχεια, το ρεπερτόριο του Θεάτρου απαρτιζόταν ως επί το πλείστον από μπαλέτα και ρωσικές κωμικές όπερες με ιντερλούδια μπαλέτου, θέλοντας να τονιστεί η καθαρόαιμη ρωσική ψυχή της Μόσχας σε αντίθεση με τον κοσμοπολιτισμό της Αγίας Πετρούπολης. Τα μέλη του θιάσου προέρχονταν από πολύ διαφορετικά υπόβαθρα , υπήρχαν καλλιτέχνες που είχαν ξεκινήσει την καριέρα τους από τις τάξεις θεάτρου του ορφανοτροφείου της Μόσχας ή από το Πανεπιστήμιο της Μόσχας αλλά συμμετείχαν και αστέρες προσκεκλημένοι από το εξωτερικό.

Για να ανταποκριθεί στα διόλου ευκαταφρόνητα έξοδα, ο πρίγκιπας Ουρούσωφ βρήκε συνεταίρο στο πρόσωπο του Εγγλέζου ρωσόφιλου θεατρικού επιχειρηματία Μάικλ Μάντοξ. Στη συνέχεια ο Ουρούσωφ αποσύρθηκε και ο Μάντοξ ανέλαβε για ένα διάστημα μόνος του τη διοργάνωση των παραστάσεων. Πολλές φορές αναγκάστηκε να προσφύγει για οικονομική ενίσχυση στο Κρατικό Ταμείο Δανείων. Τα χρέη του θεάτρου αυξάνονταν συνεχώς, ώσπου το 1796 η διαχείρισή του πέρασε εξ ολοκλήρου στο Κρατικό Ταμείο Δανείων.

Β. 19ος αιώνας - Δεύτερο κτήριο

Το 1805 αποφασίστηκε η δημιουργία Διεύθυνσης Θεάτρου παρόμοια με την Διεύθυνση Αυτοκρατορικών Θεάτρων που υπήρχε στην Αγία Πετρούπολη. Η νέα αυτή Διεύθυνση ανέλαβε και το θέατρο Μπολσόι, το οποίο πήρε τον τίτλο του Αυτοκρατορικού θεάτρου.

Το φθινόπωρο του 1805 το κτίριο καταστράφηκε από πυρκαγιά. Το 1819 προκηρύχθηκε διαγωνισμός για τη σχεδίαση του νέου θεάτρου, διαγωνισμό που κέρδισε ο Αντρέι Μιχαήλοφ. Όμως το σχέδιό του θεωρήθηκε πολύ δαπανηρό και ανατέθηκε η μετατροπή του στον αρχιτέκτονα Ιωσήφ Μπόβε. Οι εργασίες ξεκίνησαν το 1820. Την επιβλητική νεοκλασική πρόσοψη διακοσμούσε ένα προστώο με 8 κίονες, τους οποίους στεφάνωνε ένα αέτωμα πάνω από το οποίο βρισκόταν ένα γλυπτό που παρίστανε τον Απόλλωνα επάνω σε μια τρόικα. Το νέο οικοδόμημα δέσποζε στην υπό κατασκευή Πλατεία Θεάτρου. Τα εγκαίνια του νέου κτιρίου έγιναν στις 6 Ιανουαρίου 1825 με το μπαλέτο Σταχτοπούτα του Φερνάντο Σορ. Το Νέο Θέατρο Πετρόφσκυ ήταν πολύ μεγαλύτερο από το προηγούμενο γι' αυτό και έγινε γνωστό ως το Μεγάλο Πετρόφσκυ και εν συνεχεία το Μεγάλο θέατρο (μπολσόι στα ρωσικά σημαίνει μεγάλο). Ένα χρόνο νωρίτερα, το 1824, άνοιξε το Θέατρο Μάλιι (το Μικρό Θέατρο) το οποίο κυρίως ανέβαζε πρόζα, την οποία θεωρούσαν κατώτερης ποιότητας θέαμα.

1. Ανακατασκευή κτηρίου

α) Πρόσοψη

Στις 11 Μαρτίου 1853 μια νέα πυρκαγιά ξέσπασε στο κτίριο, η οποία κράτησε 3 μέρες και δεν άφησε παρά τους καπνισμένους εξωτερικούς πέτρινους τοίχους και τους κίονες του προστώου. Την ανακατασκευή ανέλαβε ο ιταλο-ρώσος αρχιτέκτονας Αλμπέρτο Καβός. Το συνολικό ύψος του κτιρίου αυξήθηκε κατά σχεδόν τέσσερα μέτρα. Το προστώο του Μπόβε παρέμεινε αλλά η πρόσοψη άλλαξε αρκετά. Προστέθηκε ένα δεύτερο αέτωμα, του οποίου το εσωτερικό διακοσμήθηκε με αλαβάστρινες φτερωτές φιγούρες που παίζουν λύρα. Η τρόικα του Απόλλωνα μετατράπηκε σε χάλκινο τέθριππο, που κατασκεύασε ο γλύπτης Πέτερ Κλοντ φον Γιούργενσμπουργκ. Επικλινείς στέγες στηρίχθηκαν σε κολώνες χυτοσίδηρου που ανεγέρθηκαν στις πλαϊνές εισόδους του θεάτρου.

β) Πλατεία

Αυξήθηκε σημαντικά ο χώρος που καταλάμβαναν η πλατεία και οι πενταώροφοι εξώστες. Στα θεωρεία δημιουργήθηκαν προθάλαμοι, που λειτουργούσαν σαν μικρά σαλονάκια για την ανταλλαγή επισκέψεων μεταξύ των θεατών. Τα θεωρεία κοντά στη σκηνή προορίζονταν για την οικογένεια του Τσάρου, τους υπουργούς και τους διαχειριστές του θεάτρου. Το θεωρείο του Τσάρου, τοποθετημένο επάνω από την είσοδο της πλατείας και απέναντι από τη σκηνή, προεξείχε από τα υπόλοιπα και τα στηρίγματά του είχαν τη μορφή Ατλάντων. Σε ολόκληρο τον χώρο επικρατούσε το βυσσινί και το χρυσό, που έδιναν μια εντυπωσιακή όψη στο θέατρο. Το νέο θέατρο μπορούσε πλέον να φιλοξενήσει περισσότερους από 2000 θεατές.

γ) Σκηνή

Η νέα σκηνή ήταν εξαιρετικά ευρύχωρη και προικισμένη με όλα τα απαραίτητα μηχανήματα για τα ειδικά εφέ, έτσι ώστε το Μπολσόι μπορούσε να συναγωνιστεί τα θέατρα της πρωτεύουσας, της Αγίας Πετρούπολης. Γι' αυτό και πλέον πολλές πρεμιέρες έργων έγιναν στο Μπολσόι, όπως η Ντάμα πίκα και ο Μαζέπα του Τσαϊκόφσκι, ο Μπόρις Γκοντουνόφ του Μουσόργκσκι, ο Πρίγκιπας Ιγκόρ του Μποροντίν, η Παραμονή των Χριστουγέννων του Νικολάι Ρίμσκι-Κόρσακοφ και πολλά άλλα. Ο θίασος αποτελείτο από 120 μέλη και θεωρείτο ασυναγώνιστος.

δ) Αυλαία

Η αυλαία δημιουργήθηκε από τον Ιταλό καλλιτέχνη Κ. Ντούζι, καθηγητή στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αγίας Πετρούπολης. Επάνω της είχε σχεδιαστεί ένα από τα χαρακτηριστικά μνημεία της Κόκκινης πλατείας της Μόσχας, το μπρούτζινο άγαλμα των εθνικών ηρώων Μίνιν και Ποζάρσκυ. Το 1896 αυτή η αυλαία αντικαταστάθηκε από 2 άλλες. Την πρώτη τη χρησιμοποιούσαν στην αρχή και στο τέλος των παραστάσεων. Ήταν διακοσμημένη με μια πανοραμική θέα της Μόσχας από τον Λόφο των Σπουργιτιών, ένα από τα πιο ψηλά σημεία της πόλης. Τη δεύτερη τη χρησιμοποιούσαν ανάμεσα στα διαλείμματα και το σχέδιο που την διακοσμούσε ήταν ο Θρίαμβος των Μουσών. Αυτή είναι και η μόνο αυλαία του 19ου αιώνα που παραμένει στην ιδιοκτησία του θεάτρου μέχρι και σήμερα. Μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση οι αυλαίες αυτές καταργήθηκαν. Από το 1920 χρησιμοποιούσαν μια αυλαία σε μπρούτζινο χρώμα. Το 1935 δημιουργήθηκε μια νέα αυλαία σε σχέδιο του καλλιτέχνη Φιοντόρ Φιοντορόφκσυ, με αποτυπωμένες τις επαναστατικές ημερομηνίες 1871, 1905, 1917. Από το 1955 και για 50 χρόνια μια νέα χρυσαφί αυλαία έφερε τα κρατικά σύμβολα της ΕΣΣΔ.

Το ανακαινισμένο κτίριο άνοιξε πάλι τις πύλες του στις 20 Αυγούστου 1856 με τους Πουριτανούς του Βιντσέντζο Μπελίνι. Όπως και η πλειοψηφία των κτιρίων στην Πλατεία θεάτρου, έτσι και το Θέατρο Μπολσόι είχε χτιστεί πάνω σε πασσάλους. Σταδιακά τα θεμέλια άρχισαν να σαπίζουν. Έγιναν εργασίες απορρόφησης των υπόγειων υδάτων και επισκευές στα θεμέλια το 1895 και το 1898, που σταμάτησαν προσωρινά την καθίζηση του κτιρίου.

Πρόσβαση στις παραστάσεις είχαν αποκλειστικά τα μέλη της αριστοκρατίας. Μόλις το 1872, και μόνο για τα έργα πρόζας, δόθηκε η άδεια παρακολούθησης σε ευρύτερο κοινό, αργότερα δε, ο τσάρος Αλέξανδρος Γ’ επέτρεψε από το 1882 την πλήρη πρόσβαση στις παραστάσεις και σε κατώτερες κοινωνικές τάξεις

Πρόσβαση στις παραστάσεις είχαν αποκλειστικά τα μέλη της αριστοκρατίας. Μόλις το 1872, και μόνο για τα έργα πρόζας, δόθηκε η άδεια παρακολούθησης σε ευρύτερο κοινό, αργότερα δε, ο τσάρος Αλέξανδρος Γ’ επέτρεψε από το 1882 την πλήρη πρόσβαση στις παραστάσεις και σε κατώτερες κοινωνικές τάξεις.

Γ. 20ός αιώνας - Σοβιετική εποχή

Η τελευταία παράσταση του Αυτοκρατορικού θεάτρου Μπολσόι έλαβε χώρα στις 28 Φεβρουαρίου 1917. Στις 13 Μαρτίου το Κρατικό Θέατρο Μπολσόι άνοιξε τις πύλες του στο κοινό. Το 1919 του δόθηκε η ονομασία Ακαδημαϊκό Θέατρο, τίτλο που διατηρεί μέχρι και σήμερα.

Μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση έγιναν πολλές σκέψεις να κλείσει οριστικά το θέατρο. Πέρασαν 5 χρόνια μέχρι να παρθεί η τελική απόφαση να συνεχιστεί η λειτουργία του Μπολσόι και αυτό έγινε όχι μόνο γιατί υπήρχε οικονομικό όφελος αλλά γιατί αυτό το θέατρο είχε ήδη αρχίσει να μετατρέπεται σε ένα νέο σύμβολο του κράτους. Στους χώρους του είχαν διεξαχθεί το Παν-Ρωσικό Συνέδριο των Σοβιέτ, οι συνεδριάσεις της Παν-Ρωσικής Κεντρικής Εκτελεστικής Επιτροπής, τα συνέδρια της Κόμιντερν και από τη σκηνή του είχε εξαγγελθεί η δημιουργία μιας καινούριας χώρας, της ΕΣΣΔ.

Το 1921 οι επιθεωρητές μιας ειδικής κυβερνητικής επιτροπής βρήκαν το κτίριο σε άθλια κατάσταση. Αποφασίστηκε να γίνουν επισκευές έκτακτης ανάγκης, τις οποίες ανέλαβε ο αρχιτέκτονας Ιβάν Ρέρμπεργκ. Τα θεμέλια κάτω από τους ημικυκλικούς τοίχους της πλατείας ενισχύθηκαν, τα βεστιάρια ανακαινίστηκαν, οι σκάλες σχεδιάστηκαν εκ νέου, νέες αίθουσες πρόβας και νέα καμαρίνια δημιουργήθηκαν. Το 1938 πραγματοποιήθηκε μια ακόμη μεγάλη ανακαίνιση της σκηνής.

Β' Παγκόσμιος Πόλεμος

Το Γενικό σχέδιο ανακατασκευής της Μόσχας (1940-1941)προέβλεπε το γκρέμισμα όλων των κτιρίων μεταξύ του θεάτρου Μπολσόι και της οδού Κουζνέτσκυ. Σε αυτόν τον χώρο σχεδίαζαν την κατασκευή βοηθητικών κτιρίων, τα οποία ήταν πλέον εντελώς απαραίτητα για τη λειτουργικότητα του θεάτρου. Το κυρίως κτίριο του θεάτρου θα αποκτούσε σύστημα πυρασφάλειας και εξαερισμού. Τον Απρίλιο του 1941 το θέατρο έκλεισε για την ανακαίνιση αλλά 2 μήνες αργότερα οι Γερμανοί εισέβαλαν στην ΕΣΣΔ.

Κάποια μέλη του θιάσου παρέμειναν στη Μόσχα και συνέχισαν να δίνουν παραστάσεις στη 2η σκηνή, στο παράρτημα του Μπολσόι, ενώ κάποια άλλα μεταφέρθηκαν στο Κούιμπισεφ. Πολλοί καλλιτέχνες πήγαν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους για την ψυχαγωγία των στρατευμάτων, ενώ άλλοι κατατάχθηκαν για να υπερασπιστούν τη χώρα τους.

Στις 22 Οκτωβρίου του 1941 μια βόμβα έπεσε στο κτίριο του Θεάτρου Μπολσόι. Το κρουστικό κύμα πέρασε λοξά, ανάμεσα από τους κίονες του προστώου, διαπέρασε τον τοίχο της πρόσοψης και προκάλεσε σημαντικές ζημιές στο φουαγέ. Παρά τις κακουχίες του πολέμου και το δριμύ ψύχος, εργασίες αποκατάστασης του θεάτρου ξεκίνησαν από τον χειμώνα του 1942 και το φθινόπωρο του 1943 το Μπολσόι άνοιξε πάλι τις πόρτες του στο κοινό, με την όπερα του Γκλίνκα Μια Ζωή για τον Τσάρο με τον νέο της τίτλο Ιβάν Σουσάνιν.

Επισκευές στη διακόσμηση γίνονταν ετησίως. Υπήρχε όμως το χρόνιο πρόβλημα έλλειψης χώρου για τις πρόβες. Η λύση δόθηκε το 1960, όταν ο χώρος κάτω από την στέγη, που χρησίμευε για εργαστήρι των σκηνικών, μετατράπηκε σε αίθουσα για τις πρόβες. Το 1975, για τους εορτασμούς της συμπλήρωσης 200 χρόνων του θεάτρου, έγιναν ανακαινίσεις τόσο στην πλατεία του θεάτρου όσο και στην Αίθουσα Μπετόβεν. Όμως και σε αυτήν την περίπτωση δεν λύθηκαν τα 2 βασικά προβλήματα, της αστάθειας των θεμελίων και της γενικότερης έλλειψης χώρου.

Δ. 21ος αιώνας

1. Νέα σκηνή

Για να μπορέσουν να γίνουν οι απαραίτητες επισκευές στο θέατρο χωρίς να παροπλισθεί ο θίασος, ήταν απαραίτητο να δημιουργηθεί ένας νέος χώρος που θα στέγαζε τις παραστάσεις για όσο διάστημα το παλαιό θέατρο επισκευαζόταν. Το 1987, κυβερνητικό διάταγμα όρισε την εκ βάθρων ανακαίνιση του Μπολσόι και τη δημιουργία της Νέας Σκηνής. Πέρασαν 8 χρόνια για να τεθεί ο θεμέλιος λίθος και άλλα 7 για να ολοκληρωθεί η οικοδόμηση του κτιρίου, που βρίσκεται σε ένα ύψωμα στην Πλατεία Θεάτρου, στην αριστερή πλευρά του ιστορικού κτιρίου Μπολσόι. Στις 29 Νοεμβρίου 2002 η Νέα Σκηνή άνοιξε τις πύλες της, με την όπερα Η κόρη του χιονιού του Νικολάι Ρίμσκι-Κόρσακοφ.

2. Αναπαλαίωση

Το ιστορικό κτίριο του θεάτρου Μπολσόι έκλεισε το 2005 για τις εργασίες αναπαλαίωσης. Υπολογίστηκε ότι οι φθορές του κτιρίου έφταναν το 75%. Το 2009 ολοκληρώθηκαν οι μελέτες και ξεκίνησαν οι εργασίες. Η νέα στατική μελέτη, βασιζόμενη στις νέες τεχνολογίες, έλυσε αρχικά το βασικό ζήτημα της αστάθειας των θεμελίων.

Λόγω του εμβληματικού ρόλου του θεάτρου, αποφασίστηκε η εξωτερική του όψη να παραμείνει ίδια και απαράλλαχτη. Στο εσωτερικό του όμως έπρεπε να γίνουν μεγάλες αλλαγές. Κατά την περίοδο του Στάλιν είχαν αφαιρεθεί οι πολυέλαιοι, τα γύψινα και ό,τι μπορούσε να παραπέμπει στην πολυτέλεια της τσαρικής περιόδου. Έχοντας χρησιμοποιηθεί δε πολλές φορές για συνέδρια και συνεδριάσεις του κόμματος, είχαν γίνει δομικές αλλαγές, οι οποίες είχαν καταστρέψει την ακουστική του. Διεθνής ομάδα τεχνικών επιμελήθηκε το θέμα της ακουστικής. Τα θεωρεία και κάποιες από τις αίθουσες για το κοινό επανήλθαν στην αρχική τους μορφή, σύμφωνα με τα σχέδια του Αλμπέρτο Καβός. Οι αίθουσες του τέως αυτοκρατορικού φουαγέ παρουσιάζουν τη μορφή που τους δόθηκε στην ανακαίνιση του 1895, για τον εορτασμό της στέψης του τσάρου Νικόλαου Β’. Η οροφή της πλατείας, όπου κρέμεται ο κεντρικός πολυέλαιος, είναι διακοσμημένη με τις μορφές του Απόλλωνα και των εννέα μουσών.

Η σκηνή αποτελείται πλέον από 7 ανοδικές και καθοδικές διεπίπεδες πλατφόρμες. Οι πλατφόρμες αυτές μετακινούνται με ευχέρεια, έτσι ώστε η σκηνή να εμφανίζεται επίπεδη, κεκλιμένη ή βαθμιδωτή, ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε παράστασης. Η σκηνή και τα παρασκήνια μπορούν να ενωθούν, έτσι ώστε να δημιουργείται, όταν είναι απαραίτητο, μια σκηνή με τεράστιο βάθος. Στο κοίλωμα της ορχήστρας δόθηκε ένας επιπλέον χώρος κάτω από το προσκήνιο, ώστε να μπορεί να δεχτεί πάνω από 130 μουσικούς. Ο πλέον εξελιγμένος ηλεκτρονικός εξοπλισμός τοποθετήθηκε για τα ακουστικά και οπτικά εφέ.

Ένα από τα χρόνια προβλήματα ήταν η έλλειψη χώρου. Για να λυθεί αυτό το ζήτημα όχι μόνο επεκτάθηκαν οι προϋπάρχοντες υπόγειοι χώροι κάτω από το ίδιο το θέατρο αλλά και κατασκευάστηκε νέος υπόγειος χώρος στην Πλατεία Θεάτρου που πρόσκειται του κτιρίου. Κατασκευάστηκε μια υπόγεια αίθουσα για συναυλίες και για πρόβες, η οποία πήρε το όνομα Αίθουσα Μπετόβεν από την προϋπάρχουσα αίθουσα που βρισκόταν πάνω από το Φουαγέ. Για την πολυ-λειτουργικότητα του χώρου, τον εφοδίασαν με 5 κύριες πλατφόρμες: η κεντρική είναι η σκηνή, άλλες δυο είναι ο χώρος των θεατών ενώ οι δυο, που βρίσκονται αριστερά και δεξιά της κεντρικής, ανάλογα με τις ανάγκες, εξυπηρετούν ή στην επέκταση της σκηνής ή στην διαπλάτυνση του χώρου των θεατών. Όλες αυτές οι πλατφόρμες μπορούν να ανυψωθούν για τις επίσημες εκδηλώσεις, μέχρι το επίπεδο του φουαγέ. Ο υπόλοιπος υπόγειος χώρος χρησιμοποιείται από τις τεχνικές υπηρεσίες και το προσωπικό του θεάτρου.

Το σχέδιο ανακαίνισης του Μπολσόι συμπεριέλαβε και το Μέγαρο Κομιακώφ, που βρίσκεται ακριβώς πίσω από το κτίριο του θεάτρου. Πρόκειται για μια κατοικία των αρχών του 19ου αιώνα, της οποίας το εσωτερικό είχε εντελώς αλλοιωθεί από τις επεμβάσεις του 20ου αιώνα. Διατηρήθηκε μόνο η πρόσοψή του ενώ το εσωτερικό του διαμορφώθηκε με τέτοιον τρόπο που να εξυπηρετεί τις ανάγκες του θεάτρου, με το οποίο συνδέεται με υπόγεια σήραγγα.

Το εσωτερικό του Θεάτρου Μπολσόι
ΚΛΙΚ ΓΙΑ ΜΕΓΕΘΥΝΣΗ

Το κόστος του συνόλου των εργασιών καλύφθηκε από τη Ρωσική Ομοσπονδία. Οι επίσημες πηγές αναφέρουν ότι έφτασε το ύψος των 635 εκατομμυρίων δολαρίων αλλά σύμφωνα με κάποια δημοσιεύματα το πραγματικό κόστος ήταν διπλάσιο.

Τα εγκαίνια του ανακαινισμένου θεάτρου Μπολσόι έγιναν στις 28 Οκτωβρίου 2011 με ένα γκαλά με συμμετοχή διεθνών καλλιτεχνών και στη συνέχεια ακολούθησε η όπερα Ρουσλάν και Λιουντμίλα του Γκλίνκα. Η επίσημη ονομασία του πλέον είναι Κρατικό Ακαδημαϊκό Μεγάλο (Μπολσόι) Θέατρο της Ρωσίας.

ΠΗΓΗ: https://el.wikipedia.org/

Η Επανάσταση του 1821, το νόημα και η σημασία της στο σήμερα

Ε π α ν ά σ τ α σ η    1   8   2   1

Η «εθνική ομοψυχία» (δηλαδή η υποταγή του λαού στο κεφάλαιο και στα μνημόνια) που προσπαθούν να επιβάλλουν με την τρομοκρατία και την καταστολή (παλιά συνταγή) «ντύνεται» σκόπιμα με αναφορές στο 1821.

Η ηγεσία της επίσημης εκκλησίας και στον ελλαδικό χώρο, όπως και το Φανάρι, ήταν εχθρός της Επανάστασης ...

Ευγένιος Ντελακρουά "Η Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγίου" (1827)

Η Επανάσταση του 1821, το νόημα και η σημασία της στο σήμερα

«Σε μια ορισμένη βαθμίδα της εξέλιξής τους, οι υλικές παραγωγικές δυνάμεις έρχονται σε αντίφαση με τις υπάρχουσες σχέσεις παραγωγής ή - πράγμα που αποτελεί μονάχα τη νομική γι' αυτό έκφραση - με τις σχέσεις ιδιοκτησίας, μέσα στις οποίες είχαν κινηθεί ως τώρα. Από μορφές ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων οι σχέσεις αυτές μεταβάλλονται σε δεσμά τους. Τότε έρχεται μια εποχή κοινωνικής επανάστασης. Με την αλλαγή της οικονομικής βάσης ανατρέπεται, αργότερα ή γοργότερα, ολόκληρο το τεράστιο εποικοδόμημα. Οταν εξετάζουμε τέτοιες ανατροπές, πρέπει να κάνουμε πάντα τη διάκριση ανάμεσα στην υλική ανατροπή, στους οικονομικούς όρους της παραγωγής, που μπορούμε να τους διαπιστώσουμε με ακρίβεια φυσικών επιστημών και στις νομικές, πολιτικές, θρησκευτικές, καλλιτεχνικές ή φιλοσοφικές, κοντολογίς τις ιδεολογικές μορφές μέσα στις οποίες οι άνθρωποι συνειδητοποιούν αυτή τη σύγκρουση και παλεύουν ως τη λύση της» (Καρλ Μαρξ, «Κριτική της Πολιτικής Οικονομίας», πρόλογος).

Η 25η Μάρτη θεωρείται ως ημερομηνία έναρξης της ελληνικής εθνικοαπελευθερωτικής Επανάστασης των Ελλήνων στα 1821, αν και στις 23 Μάρτη ο Κολοκοτρώνης απελευθέρωνε την Καλαμάτα. Βεβαίως, τα χρονικά όρια έναρξης κοινωνικοϊστορικών γεγονότων είναι συμβατικά πολύ περισσότερο γεγονότων που πιστοποιούν τις κοινωνικές επαναστάσεις. Αλλά η συγκεκριμένη ημερομηνία, δοσμένη από την αστική ιστοριογραφία, δεν έχει σχέση τόσο με αυτό που η ιστοριογραφία γενικά καταγράφει ως επέτειο των ιστορικών γεγονότων. Θα μπορούσε π.χ. να είναι ένα άλλο γεγονός που προηγήθηκε ή διαδραματίστηκε αργότερα από την 25η Μάρτη, στα πολλά γεγονότα κρίκους της ελληνικής Επανάστασης. Η συγκεκριμένη ημερομηνία σηματοδοτεί αυτό που η άποψη της «επίσημης» από το κράτος ιστορίας θεμελιώνει ως γεγονός έναρξής της. Δηλαδή, την ημερομηνία που, σύμφωνα με την αστική ιστοριογραφία, η «σημαία της Επανάστασης υψώθηκε από το δεσπότη Παλαιών Πατρών Γερμανό». Και φαίνεται να επιλέχτηκε, από την κυρίαρχη, μετά τη νίκη της Επανάστασης, τάξη, για το συμβολισμό της εθνικοαπελευθερωτικής εξέγερσης και της δημιουργίας του ελληνικού κράτους, θέλοντας να επιβάλει σ' αυτό το συμβολισμό και τη συμμετοχή της επίσημης εκκλησίας στην Επανάσταση. Χρειαζόταν και την ορθόδοξη εκκλησία ως ένα στοιχείο του δικού της εποικοδομήματος που θα επιδρούσε στη δημιουργία υποταγμένης σ' αυτήν συνείδησης στις λαϊκές μάζες. Γιατί το γεγονός της «σημαίας στην Αγία Λαύρα από τον Παλαιών Πατρών Γερμανό» είναι ανύπαρκτο.

Η ηγεσία της επίσημης εκκλησίας και στον ελλαδικό χώρο, όπως και το Φανάρι, ήταν εχθρός της Επανάστασης. Ο συγγραφέας της «Ελληνικής Νομαρχίας» «Ανώνυμος Ελλην», «ξεσκεπάζει και μαστιγώνει αλύπητα τους εχθρούς της Επανάστασης, τους εκμεταλλευτές του λαού, τον κλήρο, τους Φαναριώτες, τους κοτζαμπάσηδες», (Νίκου Μπελογιάννη, «Κείμενα από την απομόνωση»). Είναι, επίσης, χαρακτηριστικοί οι διάλογοι του Παπαφλέσα με τους κοτζαμπάσηδες και τον Παλαιών Πατρών Γερμανό στο Αίγιο, (τότε Βοστίτσα), στις 26 Γενάρη 1821, όταν ως πληρεξούσιος του Αλέξανδρου Υψηλάντη τους συνάντησε στο σπίτι τού Αντρέα Λόντου, προκειμένου να τους πείσει να συμμετάσχουν στην Επανάσταση. Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός αρνιόταν την Επανάσταση, ρωτώντας: «Πού πολεμοφόδια; Πού όπλα; Πού χρήματα πολυάριθμα; Πού στρατός πεπαιδευμένος; Πού στόλος εφοδιασμένος;». Για να καταλήξει: «... Αλλ' εις την εποχήν ταύτην οποία δείγματα θετικότητας έχομεν, διά να πιστεύσωμεν όσα λέει ο Δικαίος και όσα γράφει ο Υψηλάντης;». Ενώ ο Σωτήρης Χαραλάμπης είπε: «... πιστεύω πως η Ρωσία, όπου έχει την ίδια θρησκεία μ' εμάς, θα συντροφέψει τον Υψηλάντη με στρατεύματα... Μα εμείς εδώ, αφού ξεκάνουμε τους Τούρκους, σε ποιον θα παραδοθούμε; Ποιον θα 'χουμε ανώτερο; Ο ραγιάς, αφού πάρει τα όπλα δε θα μας ακούει πια και δε θα μας σέβεται και θα πέσουμε στα χέρια εκείνου, που δεν μπορεί να κρατήσει το πιρούνι να φάει! (σ.σ. αυτός ήταν ο Νικήτας Φλέσας, αδελφός του Παπαφλέσα). Κάλλιο οι Τούρκοι κι ο ραγιάς υπόδουλος, παρά λεύτερο έθνος με το λαό να 'χει δικαιώματα»! Αυτό ήταν το πραγματικό τους πρόβλημα. Ο επαναστατημένος λαός, με τα όπλα, θα αφαιρούσε τα προνόμια των κοτζαμπάσηδων, θα αποκτούσε ο ίδιος δικαιώματα.

Αλλά ο Παπαφλέσας τούς δίνει την πρέπουσα απάντηση: «Η Επανάσταση είτε θέτε είτε όχι θα γίνει! Πάρτε το απόφαση. Αν εσείς γυρεύετε να την εμποδίσετε, εγώ πήρα προσταγή από την Αρχή να ξεσηκώσω το λαό και να την κάνω. Και τότες όποιον βρουν ξαρμάτωτο οι Τούρκοι, ας τον κόψουν...». Για να του ανταπαντήσει ο Παλαιών Πατρών Γερμανός: «Είσαι απατεώνας, άρπαγας, εξωλέστατος!» (Αμβρόσιος Φραντζής «Επιτομή της ιστορίας της αναγεννηθείσης Ελλάδας, τ. α΄ σελ. 98).

Ο κοινωνικός χαρακτήρας της Επανάστασης του 1821

«Ας εξετάση διακεκριμένως οποιοσδήποτε έλαβεν μέρος εις την Επανάστασιν, και θέλει ίδει ότι η τάξις των ξενιτευμένων λογιοτάτων και εμπόρων είναι ήτις πρώτη ετόλμησεν και εκίνησεν τον μοχλόν τούτον και έμβασεν και τους Προεστούς και τους Αρματολούς εις τα αίματα».(1)

Ετσι περιγράφει την κινητήρια δύναμη της Επανάστασης του 1821 ένας εκ των πρωταγωνιστών της, ο Σερραίος επαναστάτης Ν. Κασομούλης, καταδεικνύοντας το κοινωνικό της περιεχόμενο. Εκτοτε, αυτό εκτοπίστηκε από την κρατούσα ιστοριογραφία, για να κυριαρχήσουν το θρησκευτικό και μια «υπερταξική» έννοια του εθνικού ως αποκλειστικά κίνητρα της Επανάστασης.

Σε κάθε ιστορική εποχή, μια κοινωνική τάξη προβάλλει ως πρωτοπόρα, αποτελώντας την ηγέτιδα δύναμη - μοχλό της κοινωνικής προόδου. Την περίοδο που εξετάζουμε, ο ρόλος αυτός ανήκε στην αστική τάξη, η οποία διαμορφώθηκε και αναπτύχθηκε στα πλαίσια του φεουδαρχικού συστήματος. Σε μια μακρόχρονη πορεία, οι φεουδαρχικές σχέσεις παραγωγής έγιναν εμπόδιο για την περαιτέρω ανάπτυξη των νέων παραγωγικών δυνάμεων, των καπιταλιστικών. Επρεπε, λοιπόν, να σπάσουν. Και έσπασαν, με τη νίκη των αστικών επαναστάσεων, οι οποίες συνέτριψαν τη φεουδαρχική εξουσία και συγκρότησαν τα αστικά έθνη - κράτη.

Η ελληνική Επανάσταση του 1821 δε διέφερε ως προς αυτό, από τις αντίστοιχες επαναστάσεις και κινήματα που σημειώθηκαν σε μια σειρά χώρες το ίδιο διάστημα. Βεβαίως, πραγματοποιήθηκε σε συνθήκες οθωμανικής κατάκτησης, με ηγετική δύναμη την ελληνόφωνη χριστιανική αστική τάξη. Ηταν, επομένως, εθνικοαπελευθερωτική στη μορφή και αστικοδημοκρατική στο περιεχόμενο.

Οπως σε όλες τις αστικές επαναστάσεις, έτσι και στην ελληνική του 1821, πήραν μέρος, ως κινητήριες δυνάμεις, οι πλατιές μάζες της αγροτιάς, καθώς και η μικρή ακόμα αριθμητικά εργατική τάξη (ναύτες, τεχνίτες, κ.ά.). Ο μαζικός λαϊκός ηρωισμός, ακόμα και μεταξύ των αμάχων, η συλλογική δράση που έλαβε όλες τις μορφές πάλης - και κυρίως την ένοπλη - η αυτοθυσία, σφράγισαν τον πολυετή αγώνα, αφήνοντας πίσω διαχρονικά διδάγματα.

Η άνοδος της αστικής τάξης

Ο 18ος αιώνας υπήρξε μια περίοδος, όπου η ελληνική αστική τάξη σημείωσε πρωτόγνωρη ανάπτυξη. Σε αυτό συνέβαλαν μια σειρά παράγοντες. Οι αλλαγές στο οθωμανικό καθεστώς γαιοχρησίας και η εξάπλωση του διεθνούς εμπορίου επέφεραν σημαντικές μεταβολές στο επίπεδο της αγροτικής οικονομίας, που, από κλειστή, άρχισε σιγά σιγά να γίνεται εμπορευματική. Το χρήμα έπαψε πια αποκλειστικά να αποθησαυρίζεται και άρχισε σταδιακά να κυκλοφορεί και να επενδύεται στο εμπόριο, στις τράπεζες, στη βιοτεχνία, κ.α.

Η Συνθήκη του Κιουτσούκ - Καϊναρτζή (1774) και οι Ναπολεόντειοι πόλεμοι (1793 - 1813) δημιούργησαν τις συνθήκες για ραγδαία ανάπτυξη και κερδοφορία του ελληνικού εμπορικού και ναυτιλιακού κεφαλαίου. Εκατοντάδες πλοία ναυπηγήθηκαν, εμπορικά δίκτυα εξαπλώθηκαν σε όλη την Ευρώπη, ενώ οι δραστηριότητες των Ελλήνων κεφαλαιούχων επεκτάθηκαν γρήγορα στους τομείς των τραπεζών και των ασφαλειών. Σημαντική υπήρξε, επίσης, η ανάπτυξη της βιοτεχνίας.

Κατά τα τέλη του 18ου αιώνα, η ελληνική αστική τάξη, πέραν της οικονομικής δύναμης, οπλίστηκε ακόμη με ιδεολογία και πολιτικό πρόγραμμα, που άντλησε από το Διαφωτισμό και τη Γαλλική Επανάσταση. Τα εμπορικά - βιοτεχνικά κέντρα των Ελλήνων αποτέλεσαν πνευματικά φυτώρια, όπου συντελέστηκε η εθνική αφύπνιση, μετατρέποντας το «χριστιανικό γένος των Ρωμαίων» σε «ελληνικό έθνος». Στην εθνική συνειδητοποίηση προστέθηκε σε μια πορεία και η επαναστατική ψυχολογία.

Ολη αυτή η κίνηση - απειλή για την παλαιά τάξη πραγμάτων - προκάλεσε την αντίδραση της επίσημης Εκκλησίας, η οποία καταδίκασε τα «αθεΐας λίμπερα» των Γάλλων, ζήτησε να καούν τα «ανίερα» βιβλία (όπως του Βολτέρου) και να αφοριστούν όσοι τα διάβαζαν. Λίγο πριν την Επανάσταση δεν ήταν λίγοι εκείνοι που υποστήριζαν: «Ας αφήσουμε τα παιδιά του Μωάμεθ να αποτελειώσουν τα παιδιά του Ροβεσπιέρου».(2)

Ωστόσο, η δυναμική που απελευθέρωσε η αστική τάξη της Γαλλίας δεν κατέστη εφικτό να καταπνιγεί. Οπως υπογράμμισε ο ίδιος ο Θ. Κολοκοτρώνης, «η γαλλική επανάσταση και ο Ναπολέοντας, έκαμε, κατά την γνώμη μου, ν' ανοίξουν τα μάτια του κόσμου».(3)

Η ανερχόμενη αστική τάξη δεν υπήρξε μόνον ο κοινωνικός φορέας της εθνικής αφύπνισης - συνειδητοποίησης, αλλά και ο οργανωτής της Επανάστασης, στην οποία προσέδωσε σαφές ιδεολογικοπολιτικό περιεχόμενο. Ο Ρήγας Φεραίος μέσα από τον Θούριο πρόβαλλε τόσο ένα απελευθερωτικό σχέδιο όσο και ένα πολιτικό πρόγραμμα. Εκεί, καθώς και στο έργο του Νέα Πολιτική Διοίκησις που ακολούθησε, καλούσε σε εξέγερση όλους τους λαούς της Βαλκανικής («Χριστιανούς και Τούρκους»), με σκοπό το γκρέμισμα της οθωμανικής κυριαρχίας και τη δημιουργία μιας Βαλκανικής ομοσπονδίας. Ο Ρήγας ήρθε σε επαφή με το Διευθυντήριο της Γαλλικής Επανάστασης, ίδρυσε μυστική Εταιρεία και ανέπτυξε δράση στα εμποροβιοτεχνικά κέντρα των Ελλήνων, στον ελλαδικό χώρο και τα Βαλκάνια.

Η σύσταση συνωμοτικών οργανώσεων με ταξικούς - εθνικοαπελευθερωτικούς σκοπούς υπήρξε συνήθης πρακτική για τα αντίστοιχα κινήματα της εποχής. Εκτός από την Εταιρεία του Ρήγα, συγκροτήθηκαν τα επόμενα χρόνια μια σειρά οργανώσεις, όπως η Εταιρεία των Πέντε, το Ελληνόγλωσσον Ξενοδοχείον (Παρίσι 1809), η Φιλόμουσος Εταιρεία (Αθήνα 1813) και, βεβαίως, η Φιλική Εταιρεία (Οδησσός 1814). Η τελευταία υπήρξε σαφώς η πιο σημαντική, τόσο από την άποψη της μαζικότητας, όσο και της μαχητικότητας, αλλά και του ρόλου τον οποίο έπαιξε.

Στον πυρήνα της Φιλικής Εταιρείας (ΦΕ) ήταν η αστική τάξη. Στις γραμμές της εντάχθηκαν πολλοί σημαίνοντες έμποροι και τραπεζίτες (όπως οι Α. Κροκίδας ή ο Εμμ. Παππάς αντίστοιχα), εφοπλιστές (όπως οι Κουντουριώτης και Μεξής), κ.ο.κ. Η οργάνωση, η δομή και οι αρχές λειτουργίες της ΦΕ αντλούνταν από την αντίστοιχη ευρωπαϊκή εμπειρία, ιδιαίτερα της καρμποναρίας.

Στη συνέχεια, μυήθηκαν στη ΦΕ και κοτζαμπάσηδες (όπως οι Π. Μαυρομιχάλης και Λόντος, οι Ρούφοι και οι Ζαΐμηδες), Φαναριώτες (όπως οι Μαυροκορδάτος, Νέγρης Νούτσος και Φιράρης) και ανώτεροι κληρικοί (όπως οι Α. Γαζής, Παλαιών Πατρών Γερμανός και Ιγνάτιος Ουγγροβλαχίας). Οι δυνάμεις αυτές δεν υπήρξαν ομοιογενείς, δημιουργώντας συχνά αντιθέσεις και τριβές στους κόλπους της Φιλικής, ενώ η στάση τους στην Επανάσταση ποίκιλλε. Τέλος, ενόψει της ταυτόχρονης κήρυξης της Επανάστασης στα Βαλκάνια εντάχθηκαν στη ΦΕ πολλοί Σέρβοι, Βούλγαροι, Μολδαβοί και Βλάχοι. Το 1819 - 1820 άρχισαν να στρατολογούνται στο Μοριά και μέλη από τις λαϊκές τάξεις.

Παραμονές του 1821, ο μηχανισμός της Φιλικής κινητοποιήθηκε για την έκρηξη της Επανάστασης. Στην Πελοπόννησο, όπου θα δινόταν βάρος λόγω της ύπαρξης συμπαγούς ελληνικού πληθυσμού και της έλλειψης σημαντικών οθωμανικών δυνάμεων (οι οποίες είχαν δεσμευτεί για την αντιμετώπιση του Αλή πασά των Ιωαννίνων), στάλθηκαν οι Παπαφλέσσας και Αναγνωσταράς. Στις 22 Φεβρουαρίου 1821, ο Αλέξανδρος Υψηλάντης (αρχηγός της ΦΕ) πέρασε τα σύνορα της Ρωσίας με την οθωμανική αυτοκρατορία, κηρύσσοντας στη Μολδαβία την Επανάσταση.

Το διεθνές πλαίσιο

Η Επανάσταση του 1821 εκδηλώθηκε όταν στη Γαλλία είχε ήδη ηττηθεί ο Ναπολέων (1815) και στην Ευρώπη είχε συγκροτηθεί η Ιερά Συμμαχία, η οποία αντιμετώπιζε με καχυποψία έως και ανοιχτή καταστολή όλα τα ανάλογα πολιτικά - επαναστατικά κινήματα της εποχής (στη Νεάπολη, στη Σικελία, στο Πεδεμόντιο, στη Μαδρίτη, στη Λισαβόνα, κ.α.).

Πολλοί εκ των πρωταγωνιστών των εθνικών - αστικοδημοκρατικών αυτών κινημάτων κατέφυγαν διωκόμενοι στην επαναστατημένη Ελλάδα, λαμβάνοντας ενεργό μέρος στον Αγώνα. Τα φιλελληνικά «κομιτάτα» που εμφανίστηκαν σε μια σειρά χώρες έδρασαν όχι μόνον ως πόλοι συγκέντρωσης χρημάτων και εθελοντών για την επαναστατημένη Ελλάδα, αλλά και ως «βιτρίνες» για τη διεξαγωγή της αστικοδημοκρατικής προπαγάνδας στις ίδιες, σε μια περίοδο έντονων πολιτικών διώξεων.

Η στάση των Μεγάλων Δυνάμεων δεν υπήρξε ενιαία. Οι αντιθέσεις και η διαπάλη που αναπτύχθηκε μεταξύ Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας, και που εκφράστηκε με τη διαφορετική στρατηγική της κάθε μιας στο λεγόμενο Ανατολικό Ζήτημα, επέδρασαν σημαντικά - κάποια στιγμή αποφασιστικά - στην τελική έκβαση του ελληνικού ζητήματος. Επέδρασαν, όμως, άμεσα και στα διάφορα τμήματα της ελληνικής αστικής τάξης, αναφορικά με τη στάση τους απέναντι στην Επανάσταση.

Κοινωνικές δυνάμεις και Επανάσταση

Η Εκκλησία: Ως επικεφαλής του μιλιέτ των Ρουμ η Εκκλησία κατέστη αναπόσπαστο τμήμα των οθωμανικών φεουδαρχικών δομών εξουσίας, επιφορτισμένη με συγκεκριμένα διοικητικά καθήκοντα, εξουσίες και αρμοδιότητες. Αναπτύσσοντας ιστορικά και σε μια πορεία σημαντικούς δεσμούς με το εμπορικό κεφάλαιο, εξελίχθηκε η ίδια σε οικονομική δύναμη. Μεταξύ άλλων, ήταν υπεύθυνη και για τη διατήρηση της ευταξίας στους υπ' ευθύνη της πληθυσμούς. Ετσι, το Πατριαρχείο αρχικά, όχι μόνο δεν ευνόησε, αλλά καταδίκασε και κατέστειλε κάθε απελευθερωτική ιδέα ή κίνηση.

Προς το σκοπό αυτό επιστράτευσε επανειλημμένα το όπλο του αφορισμού: Για τους συμμετέχοντες στα Ορλωφικά (και την παρεπόμενη εξόντωση των κλεφτών του Μοριά), για τις εξεγέρσεις του 1807, του 1808, για την εξέγερση των Σουλιωτών κατά του Αλή Πασά των Ιωαννίνων και - βεβαίως - για την Επανάσταση του 1821.

Η αντεπαναστατική δραστηριότητα της επίσημης Εκκλησίας συνεχίστηκε και στη διάρκεια της Επανάστασης. Βεβαίως, η στάση στις γραμμές της γενικά δεν υπήρξε ενιαία. Σημαντικό μέρος, κυρίως του κατώτερου κλήρου, δε συντάχθηκε με τη γραμμή του Πατριαρχείου, μετέχοντας ενεργά στην Επανάσταση. Μαζί τους και μια σειρά μεσαίοι ή ανώτεροι κληρικοί, όπως οι Φιλικοί Ανθιμος Γαζής και Γρηγόριος (Δίκαιος) Παπαφλέσσας, ο Θεόκλητος Φαρμακίδης, κ.ά.

Οι Φαναριώτες: Πρόκειται για πρώην ευγενείς του Βυζαντίου που απέκτησαν σημαντικό πλούτο μέσω του εμπορίου, ενώ αναρριχήθηκαν σε υψηλά πόστα της οθωμανικής διοίκησης (Μεγάλου Δραγουμάνου της Πύλης, Δραγουμάνου του Στόλου και Ηγεμόνα της Βλαχίας και Μολδαβίας). Η στάση τους απέναντι στην Επανάσταση επίσης δεν ήταν ενιαία. Ορισμένοι υιοθετούσαν την προοπτική της ένοπλης εξέγερσης και συγκρότησης ενός ανεξάρτητου αστικού κράτους. Οι περισσότεροι, όμως, υποστήριζαν μια πολιτική «εκ των έσω διάβρωσης» της οθωμανικής αυτοκρατορίας, όπου η ελληνική αστική τάξη θα κυριαρχούσε σταδιακά οικονομικά και πολιτικά.

Οι Φαναριώτες - μέλη της Φιλικής Εταιρείας, όπως οι Α. Μαυροκορδάτος και Θ. Νέγρης, που έλαβαν ενεργό μέρος στην Επανάσταση, κλήθηκαν στη συγκρότηση των πρώτων πολιτειακών θεσμών και μηχανισμών διοίκησης, συνδράμοντας αποφασιστικά στον αστικοφιλελεύθερο χαρακτήρα τους.

Κλέφτες και αρματολοί: Οι κλέφτες ήταν κυρίως πρώην αγρότες ή κτηνοτρόφοι, οι οποίοι, είτε λόγω της φτώχειας είτε από αντίθεση στις οθωμανικές αρχές και τους κοτζαμπάσηδες (χριστιανούς και μουσουλμάνους), κατέφευγαν στην παρανομία, στο βουνό, μακριά από την κατασταλτική δυνατότητα των οργάνων της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Οι αρματολοί ήταν κλέφτες που αμνηστεύονταν και επανεντάσσονταν στην οθωμανική νομιμότητα, επιφορτιζόμενοι με την τήρηση της τάξης σε συγκεκριμένες περιοχές.

Η διατάραξη των υφιστάμενων κοινωνικών ισορροπιών - συσχετισμών και οι δυναμικές που αναπτύχθηκαν με την Επανάσταση, άνοιξαν νέες προοπτικές για τους ενόπλους, οι οποίοι διεκδίκησαν την απεξάρτησή τους από πρότερες δεσμεύσεις εξουσίας (π.χ. τους προκρίτους), διεκδικώντας αυτόνομη πολιτική παρουσία και ρόλο. Στον απεγκλωβισμό τους αυτό, συνέβαλε τα μέγιστα η αρχική τους στοίχιση με τα πιο ριζοσπαστικά τμήματα της αστικής τάξης, την ΦΕ και τον Υψηλάντη. Εν συνεχεία, η συγκρότηση συγκεντρωτικών αστικών οργάνων που προωθούσαν οι τελευταίοι ήρθε σε αντίθεση με τα νεοαποκτηθέντα τοπικά προνόμιά τους, με αποτέλεσμα να διαταραχθούν οι προηγούμενες συμμαχίες και να διαμορφωθούν νέες.

Οι πρόκριτοι - εφοπλιστές των νησιών: Διακρίνονταν από τους προκρίτους της ηπειρωτικής Ελλάδας, αφού, αν και εκπλήρωναν παρόμοιες λειτουργίες στα πλαίσια του οθωμανικού αυτοδιοικητικού συστήματος, η οικονομική τους βάση ήταν πολύ διαφορετική. Αν και το εφοπλιστικό κεφάλαιο έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην προώθηση ενός αστικού τύπου κράτους, παραμονές της Επανάστασης υπήρξε εν μέρει επιφυλακτικό. Οι επιφυλάξεις αυτές οφείλονταν μεταξύ άλλων και στους δεσμούς που διατηρούσε με το αγγλικό κεφάλαιο (η Μ. Βρετανία ήταν τότε κατά της προσβολής της ακεραιότητας της οθωμανικής αυτοκρατορίας). Οι όποιες επιφυλάξεις - αντιδράσεις κάμφθηκαν ή καταργήθηκαν σύντομα με επαναστατική βία από ένα γενικότερο αστικοδημοκρατικό κίνημα, που αναπτύχθηκε στα νησιά αυτά και πριν την Επανάσταση ακόμα, καθώς και από την αλλαγή της βρετανικής πολιτικής απέναντι στην οθωμανική αυτοκρατορία.

Οι κοτζαμπάσηδες: Οι κοτζαμπάσηδες στελέχωναν το κατώτερο τμήμα της οθωμανικής διοικητικής ιεραρχίας. Μεταξύ άλλων, ήταν υπεύθυνοι για τη διαχείριση της κοινοτικής περιουσίας, για την απονομή δικαιοσύνης σε μια σειρά θέματα, για την είσπραξη των φόρων και βεβαίως για την καταστολή των χωρικών στις περιοχές υπ' ευθύνη τους.

Αν και προέρχονταν από τη φεουδαρχία, στα πλαίσια της ιστορικής της αποσύνθεσης, οι κοτζαμπάσηδες σταδιακά αστικοποιούνταν. Η είσπραξη των φόρων, μία από τις κύριες λειτουργίες τους και στοιχείο εμπορευματοχρηματικών σχέσεων, υπήρξε βασικός παράγοντας στην τελική μετάλλαξη - αστικοποίησή τους.

Την εξέλιξή τους αυτή αντανακλά η διφορούμενη στάση τους απέναντι στην Επανάσταση. Από τη μια, διέθεταν προνόμια και καθήκοντα συνυφασμένα με το υπάρχον οθωμανικό καθεστώς. Από την άλλη, είχαν υλικό συμφέρον για την ανατροπή του. Ετσι, άλλοι εντάχθηκαν στις γραμμές της Φιλικής, άλλοι κράτησαν στάση επιφυλακτική και άλλοι τάχθηκαν εναντίον. Από τη στιγμή της έκρηξης της Επανάστασης, κάποιοι κοτζαμπάσηδες συμπαρατάχτηκαν με τους εμπόρους, τους εφοπλιστές, κ.λπ., ενώ άλλοι βρέθηκαν σε αντιπαράθεση με αυτούς, σε μια προσπάθεια να επικρατήσουν ως η ηγεμονική μερίδα της αστικής τάξης. Η σύγκρουση για τον έλεγχο των επαναστατικών διεργασιών και οργάνων υπήρξε σφοδρότατη.

Η εξέλιξη της Επανάστασης

Η σύγκρουση αυτή εκφράστηκε τόσο στο επίπεδο διαμόρφωσης των νέων επαναστατικών δομών και θεσμών (συντάγματα, διοίκηση, κ.λπ.), όσο και στη διαπάλη για την εξουσία, που δεν άργησε μάλιστα να λάβει και ένοπλη μορφή (οι λεγόμενοι «εμφύλιοι»).

Το Προσωρινόν Πολίτευμα (Σύνταγμα) της Επιδαύρου που ψηφίστηκε στην Α' Εθνοσυνέλευση (Δεκέμβρης 1821) αποτέλεσε μια σύνθεση ιδεών και αρχών, επηρεασμένων από τα αντίστοιχα επαναστατικά Συντάγματα της Αμερικής (1787) και της Γαλλίας (1793 και 1795).

Αντλώντας από την ιδεολογικοπολιτική δεξαμενή της επαναστατημένης αστικής τάξης και του Διαφωτισμού, το νέο Σύνταγμα προέβλεπε: Τη διάκριση των εξουσιών (Βουλευτικό - Εκτελεστικό), την ανεξιθρησκία, την τυπική ισονομία, την κατοχύρωση των ατομικών, πολιτικών δικαιωμάτων και ελευθεριών, την εισαγωγή καθολικού συστήματος αντιπροσώπευσης και βεβαίως την κατάργηση των όποιων τοπικών - ταξικών προνομίων. Ετσι, τέθηκαν οι βάσεις για τη δημιουργία ενός αστικού κράτους. Οι πολιτικές εξουσίες (και κάποιες από τις οικονομικές) που απολάμβανε μέχρι πρότινος η Εκκλησία στα πλαίσια του φεουδαρχικού συστήματος καταργούνταν ή περιορίζονταν σημαντικά. Η αποδυνάμωση των τοπικών - περιφερειακών διοικήσεων και η μεταφορά των βασικών τους αρμοδιοτήτων στην κεντρική εξουσία, σήμαινε και αντίστοιχη αποδυνάμωση των τοπικών εξουσιών πάνω στις οποίες εδραζόταν μέχρι τότε η πολιτική δύναμη των κοτζαμπάσηδων. Οι βασικές αυτές αρχές επιβεβαιώθηκαν και στις επόμενες Εθνοσυνελεύσεις (Β' του Αστρους, 1823 και Γ' της Τροιζήνας, 1827).

Η διαπάλη, που αρχικά εκφράστηκε σε πολιτικό επίπεδο, οδήγησε γρήγορα στη διάσπαση της κεντρικής Διοίκησης και τη δημιουργία δύο χωριστών κυβερνήσεων: Της Τρίπολης (κοτζαμπάσηδες - Κολοκοτρώνης) και του Κρανιδίου (Υδραίοι, Μαυροκορδάτος, Κωλέττης και οι κοτζαμπάσηδες Λόντος και Ζαΐμης). Σύντομα, οι αντιθέσεις αυτές έλαβαν και ένοπλη μορφή.

Γνωρίζοντας πως το δάνειο από τη Μ. Βρετανία είχε ήδη εγκριθεί, η κυβέρνηση του Κρανιδίου έδρασε αποφασιστικά. Επιτέθηκε σε όλα τα στρατηγικά σημεία που έλεγχε η άλλη πλευρά, κατέλαβε την Ακροκόρινθο, ενώ έθεσε σε πολιορκία Ναύπλιο και Τρίπολη. Δίχως προοπτική άμεσης επικράτησης της μίας ή της άλλης μεριάς, η πρώτη φάση του «εμφυλίου» (α' εξάμηνο του 1824) έληξε με συμβιβασμό, σαφώς όμως υπέρ της κυβέρνησης του Κρανιδίου. Οι «στασιαστές» αμνηστεύτηκαν, αποκλείστηκαν όμως από τα όργανα της κεντρικής διοίκησης.

Βεβαίως, οι προσωρινά ηττημένοι κοτζαμπάσηδες δεν προτίθεντο εύκολα να καταθέσουν τα όπλα. Οταν στις εκλογές της 3ης Οκτωβρίου 1824 για το Βουλευτικό - Εκτελεστικό δεν κατάφεραν και πάλι να συγκεντρώσουν την πλειοψηφία, άρχισαν να προσανατολίζονται ξανά προς την ένοπλη σύγκρουση: Κάτι που το επιδίωκε εξίσου και η άλλη πλευρά, ώστε να λύσει οριστικά το ζήτημα της μορφής άσκησης της εξουσίας. Ξεκίνησε, λοιπόν, η δεύτερη φάση του «εμφυλίου», που επικεντρώθηκε κυρίως στην Τρίπολη και έληξε στα τέλη του 1824 με ήττα των κοτζαμπάσηδων και τη φυγή τους εκτός Πελοποννήσου.

Τόσο οι ενδοαστικές συγκρούσεις, όσο και οι αλλεπάλληλες στρατιωτικές ήττες τα επόμενα χρόνια (1825 - 1827) ευνόησαν τις δυνάμεις εκείνες που ζητούσαν περιορισμό των χρονοβόρων κοινοβουλευτικών διαδικασιών και περισσότερο συγκεντρωτική διακυβέρνηση, στα πρότυπα μιας συνταγματικής μοναρχίας.

Σε μια περίοδο, λοιπόν, έντονων πολιτικών ζυμώσεων πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά και η οργάνωση των αντιτιθέμενων συμφερόντων σε κόμματα: Το Αγγλικό, το Γαλλικό και το Ρωσικό. Η ονομασία τους, που παραπέμπει στις αντίστοιχες «προστάτιδες Δυνάμεις», δεν υποδηλώνει εξάρτηση (όπως μονοσήμαντα και ισοπεδωτικά έχει ειπωθεί στο παρελθόν), αλλά τμήματα αστικά προσκείμενα από άποψη συμφερόντων σε κάποιο ισχυρό κράτος.

Οδεύοντας προς την Γ' Εθνοσυνέλευση, το ζήτημα που βρέθηκε στο επίκεντρο της πολιτικής διαπάλης ήταν η αναζήτηση διεξόδου στο τέλμα των στρατιωτικών επιχειρήσεων (κυριαρχία Ιμπραήμ στη Πελοπόννησο, πτώση Μεσολογγίου, κ.λπ.), μέσω της εξασφάλισης κάποιας διεθνούς διαμεσολάβησης - προστασίας ή την εκλογή ξένου μονάρχη. Στην κατεύθυνση αυτή κινήθηκαν όλα τα κόμματα. Την πρωτοβουλία ανέλαβαν από τα μέσα του 1825 οι «αγγλόφιλοι» με τη λεγόμενη Αίτηση προστασίας (ή Πράξη υποταγής). Η Γ' Εθνοσυνέλευση ψήφισε τον Ι. Καποδίστρια ως κυβερνήτη της Ελλάδος.

Το καλοκαίρι του 1827, η πορεία της Επανάστασης φαινόταν καταδικασμένη. Η πορεία αυτή ανατράπηκε από μια σειρά παρεμβάσεις του διεθνούς παράγοντα. Το Πρωτόκολλο της Πετρούπολης (1826) και η Συνθήκη του Λονδίνου (1827), η ναυμαχία του Ναβαρίνου (Οκτώβρης 1827), ο ρωσοτουρκικός πόλεμος (1828 - 1829) και η αποστολή γαλλικού εκστρατευτικού σώματος κατά του Ιμπραήμ στο Μοριά (Ιούλιος 1828) υπήρξαν γεγονότα - σταθμοί ενόψει της αναγνώρισης της Ελλάδας ως ανεξάρτητου κράτους (Πρωτόκολλο του Λονδίνου, 3 Φεβρουαρίου 1930). Βασικός όρος της ανεξαρτησίας των Ελλήνων υπήρξε η μορφή του πολιτεύματος, το οποίο όφειλε να είναι μοναρχικό.

Το Γενάρη του 1828 αφίχθη στην επαναστατημένη Ελλάδα ο Ι. Καποδίστριας. Ο νέος κυβερνήτης προέβη άμεσα στη συγκέντρωση όλων των εξουσιών, γνωρίζοντας πως για να εφαρμοστούν οι αναγκαίες αστικές μεταρρυθμίσεις και να στερεωθεί το αστικό κράτος απαιτούνταν άμεσες κινήσεις, απαλλαγμένες από χρονοβόρες κοινοβουλευτικές διαδικασίες, επιβαλλόμενες με πειθώ ή και αυταρχισμό - όπου και όποτε αυτό κρινόταν αναγκαίο.

Οι αποκλεισμένοι από την εξουσία συσπειρώθηκαν και ανασυντάχθηκαν, συγκροτώντας το μέτωπο των «συνταγματικών» με κέντρο την Υδρα. Η ένοπλη σύγκρουση δεν άργησε και γρήγορα γενικεύτηκε. Συνεχίστηκε δε και μετά τη δολοφονία του Ι. Καποδίστρια στις 9 Οκτωβρίου 1831, δίχως όμως μια από τις δύο πλευρές να μπορεί να επικρατήσει οριστικά επί της άλλης. Το 1932, λοιπόν, η κεντρική εξουσία είχε σχεδόν αποσυντεθεί ολοκληρωτικά, ενώ η ύπαιθρος στεκόταν ρημαγμένη από μια δεκαετία πολέμου και εχθροπραξιών.

Υπό αυτές τις συνθήκες, στις 25 Γενάρη 1833 αποβιβάστηκε στο Ναύπλιο από τη βρετανική φρεγάτα Μαδαγασκάρη ο Οθωνας, υποσχόμενος να βάλει τέρμα στην «αναρχία» του παρελθόντος και εγκαθιδρύοντας - σύμφωνα πάντοτε με τους όρους των σχετικών διεθνών συνθηκών - καθεστώς απόλυτης μοναρχίας. Το ελληνικό αστικό κράτος άρχιζε να κάνει τα πρώτα του βήματα.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ:

1. Κασομούλης Ν., Ενθυμήματα στρατιωτικά, τ. Γ, 1942, σελ. 625 - 626.

2. Gazette de France, 7 Ιουλίου 1821, στο Μοσκώφ Κ., Ιστορία του κινήματος της εργατικής τάξης, 1988, εκδ. «Καστανιώτη», σελ. 95 - 96.

3. Κολοκοτρώνης Θ., Διηγήσεις των συμβάντων της Ελληνικής Φυλής, 1889, «Εστία», σελ. 49.

______________________________________

Η σύγχρονη σημασία, το νόημα και το περιεχόμενο της Επανάστασης

Το κύριο, που σαν αποτέλεσμα του ένοπλου ξεσηκωμού κατακτήθηκε στην Ελλάδα με την Επανάσταση, είναι η δημιουργία του πρώτου ανεξάρτητου ελληνικού εθνικού αστικού κράτους. Ηταν ένα άλμα μπροστά στην ιστορική εξέλιξη, που συνέβαλε επίσης στην αποσύνθεση της οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Αυτό το συμπέρασμα έχει διπλή σημασία για τις σύγχρονες συνθήκες. Η μία είναι η ίδια η επανάσταση σαν πράξη, το αναπόφευκτό της, όταν οι παλιές σχέσεις παραγωγής φρενάρουν τις νέες παραγωγικές δυνάμεις. Η δράση των καταπιεσμένων λαϊκών μαζών ενάντια στην παλιά εξουσία και την ξεπερασμένη ιστορικά κοινωνία, για την ανατροπή της και την εγκαθίδρυση της νέας εξουσίας και την οργάνωση της νέας ανώτερης κοινωνικής βαθμίδας. Η δεύτερη, είναι το γεγονός ότι όταν οι λαοί συνειδητοποιήσουν την αναγκαιότητα της δικής τους κοινωνικής απελευθέρωσης, τότε η δύναμη της δράσης τους γίνεται ακατανίκητη και καμιά εξουσία δεν μπορεί να σταθεί εμπόδιο στην επαναστατική τους πάλη. Η Επανάσταση του 1821 ήταν επανάσταση που σαν αποτέλεσμα, μαζί με την απελευθέρωση του έθνους, άνοιξε την πρώτη σελίδα της νέας κοινωνίας, του καπιταλισμού. Ετσι είναι, δημιουργείται το έθνος - κράτος. Η μεγάλη σημασία της είναι το γεγονός ότι ως αποτέλεσμα της νικηφόρας επανάστασης είναι το πέρασμα από μια κατώτερη κοινωνική βαθμίδα στην ανώτερη.

Η συγκεκριμένη ιστορική επέτειος, όπως κάθε ιστορική επέτειος, έχει ένα συμβολισμό. Αυτόν που αναδεικνύεται από το αποτέλεσμα και κατέγραψε η ιστορία μέσα από τα πραγματικά γεγονότα. Αποκτά δε συγκεκριμένο περιεχόμενο σε κάθε ιστορική περίοδο κατά την οποία γιορτάζεται.

Στις σημερινές συνθήκες, το μήνυμα και το νόημά της έχουν το δικό τους περιεχόμενο. Μόνο που αυτό έχει σχέση με τη σκοπιά που κάθε κοινωνική δύναμη σήμερα στο μονοπωλιακό καπιταλισμό προσεγγίζει και τα τότε ιστορικά γεγονότα και τη σύγχρονη πραγματικότητα. Σήμερα, ο καπιταλισμός ιστορικά είναι ξεπερασμένος. Είναι καπιταλισμός που σαπίζει και παρασάπισε και ως τέτοιος πρέπει να αντικατασταθεί από την επόμενη κοινωνική βαθμίδα, το σοσιαλισμό - κομμουνισμό.

Σήμερα, η επίθεση που έχουν εξαπολύσει οι δυνάμεις του κεφαλαίου, τα κόμματά του, ολόκληρο το αστικό πολιτικό σύστημα συνεπικουρούμενο από τη διακρατική καπιταλιστική Ευρωπαϊκή Ενωση και άλλα ισχυρά καπιταλιστικά κράτη συμμάχους των αστών της Ελλάδας όπως οι ΗΠΑ, γίνεται ολοένα και πιο επικίνδυνη για τη ζωή και το μέλλον της εργατικής τάξης και των συμμάχων της των αυτοαπασχολουμένων, της φτωχής αγροτιάς. Χτυπά με λύσσα κάθε δικαίωμα, κάθε κατάκτηση που παραχώρησε η αστική τάξη, σε άλλες προηγούμενες συνθήκες ραγδαίας ανάπτυξης του καπιταλισμού μεταπολεμικά και με διαφορετικό συσχετισμό δυνάμεων διεθνώς αφού το σοσιαλιστικό σύστημα ως αντίβαρο στον καπιταλισμό επιδρούσε σε σημαντικό βαθμό και βελτίωνε τη θέση, τους όρους πώλησης της εργατικής δύναμης, βεβαίως μετά από αιματηρούς ταξικούς αγώνες χρόνων, όπως και των άλλων λαϊκών στρωμάτων.

Σήμερα η παραπέρα ανάπτυξη της παραγωγής εμποδίζεται από τις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής. Οι ιδιοκτήτες ενδιαφέρονται μόνο για το κέρδος, για την αύξηση του κεφαλαίου τους. Η κερδοφορία και η αναπαραγωγή του κεφαλαίου εμποδίζεται από τον ανταγωνισμό, εσωτερικό και διεθνή, από την αναρχία στην παραγωγή, από την πτώση του ποσοστού κέρδους. Παράγοντες που έχουν οξυνθεί συγκριτικά με προηγούμενες περιόδους εξαιτίας των μονοπωλίων.

Μπροστά στις δυσκολίες που έχει το κεφάλαιο να αναπαράγει την κερδοφορία του, ιδιαίτερα στις σημερινές συνθήκες γενικευμένης και συγχρονισμένης καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης, δεν έχει άλλο δρόμο από το να αυξάνει στο έπακρο το βαθμό εκμετάλλευσης της εργατικής τάξης, με δεδομένο ότι από και με τη δουλειά της εργατικής τάξης, βγάζουν οι καπιταλιστές τα κέρδη. Ολα τα αντεργατικά μέτρα, οι αναγκαίες αναδιαρθρώσεις που λένε οι καπιταλιστές ως το μέσο για την έξοδο από την κρίση, σε όφελός τους βεβαίως και την ανάπτυξη απαιτούν ολοένα και πιο φτηνούς για το κεφάλαιο εργάτες. Δηλαδή να πληρώνουν οι μεγαλοεπιχειρηματίες ολοένα λιγότερο κεφάλαιο για μισθούς. Και ταυτόχρονα μειώνουν δραστικά τους μισθούς, αυξάνουν τον απλήρωτο χρόνο δουλειάς, επιβάλλοντας ευέλικτη εργασία, απολύουν κατά το δοκούν με δεδομένη τη ραγδαία αύξηση της ανεργίας και ξαναπροσλαμβάνουν με μισθούς πείνας κλπ.

Αυτή η κατάσταση οφείλεται στην κυριαρχία και την ισχυροποίηση του μονοπωλιακού κεφαλαίου. Εχουν συσσωρευτεί τεράστια κεφάλαια, η παραγωγικότητα της εργασίας έχει μεγάλη πρόοδο και έχει οξυνθεί ο ανταγωνισμός ανάμεσα στα μονοπώλια. Ο ανταγωνισμός επίσης οδηγεί στη συγκεντροποίηση του κεφαλαίου. Τα μονοπώλια με μεγαλύτερο μέγεθος κεφαλαίου είναι πιο ανθεκτικά στον ανταγωνισμό απ' αυτά που έχουν μικρότερο μέγεθος. Ταυτόχρονα επειδή έχει διεθνοποιηθεί η καπιταλιστική αγορά, τα κεφάλαια μετακινούνται από χώρα σε χώρα αναζητώντας συνθήκες για μεγαλύτερο κέρδος. Βασικός παράγοντας σ' αυτό είναι οι μικροί μισθοί και ο μεγάλος ημερήσιος εργάσιμος χρόνος γιατί μεγαλώνει η απλήρωτη στους εργάτες δουλειά και αυξάνονται τα κέρδη. Αλλά ο διεθνής ανταγωνισμός και η συγκεντροποίηση του κεφαλαίου, οδηγούν και στη συνεχή μείωση μισθών και στην αύξηση της ανεργίας. Η συγχώνευση επιχειρήσεων είναι επίσης ένας παράγοντας που οδηγεί σε μείωση εργαζομένων, άρα στην ανεργία.

Αυτή η τάση της συμπίεσης μισθών προς τα κάτω, της μείωσης εργαζομένων στις επιχειρήσεις, της εκ περιτροπής εργασίας κλπ, υπάρχει σε όλα τα καπιταλιστικά κράτη, επομένως συμπιέζουν συνεχώς την τιμή της εργατικής δύναμης προς τα κάτω. Ταυτόχρονα η μετακίνηση κεφαλαίων καταστρέφει κλάδους οικονομίας η ύπαρξη των οποίων είναι απαραίτητη για τις λαϊκές ανάγκες. Ετσι καταδικάζουν τους εργάτες στην ανεργία και την εξαθλίωση και καταστρέφουν παραγωγικές δυνάμεις.

Δεν είναι μόνο οι συνθήκες της κρίσης που επιβάλλουν αυτή τη χωρίς όρια βαρβαρότητα για τους εργαζόμενους. Αυτή θα είναι μια μόνιμη κατάσταση, συνεχώς αυξανόμενης απόλυτης εξαθλίωσης για την εργατική τάξη, που συνεχώς θα χειροτερεύει τη θέση της στην κοινωνία και την παραγωγή. Ακριβώς γιατί ο μονοπωλιακός ανταγωνισμός συμπιέζει τους μισθούς και αλλάζει τις εργασιακές σχέσεις, αρνητικά για την εργατική τάξη.

Ολα τα παραπάνω έρχονται ως απάντηση στις δυσκολίες που έχει το κεφάλαιο να αναπαράγει και να αυξάνει τα κέρδη του συνεχώς. Αυτή η τάση δεν αλλάζει. Κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει ότι σε συνθήκες ανάκαμψης ίσως σε κάποιους κλάδους της οικονομίας να υπάρξει προσωρινά και μια αύξηση μισθών ως παραχώρηση κάτω βεβαίως και από άλλους συσχετισμούς δυνάμεων στο εργατικό κίνημα και στο πολιτικό επίπεδο, αλλά ο καπιταλιστικός ανταγωνισμός και διεθνώς, η συγκέντρωση του κεφαλαίου, η άνοδος της παραγωγικότητας της εργασίας που σημαίνει εκσυγχρονισμός μέσων παραγωγής που βγάζουν μεγαλύτερη ποσότητα προϊόντων στη μονάδα του χρόνου με λιγότερους εργαζόμενους, οι δυσκολίες που έχει το κεφάλαιο να αναπαράγει την κερδοφορία του, όλ' αυτά δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν από τους καπιταλιστές παρά με τον ολοένα αυξανόμενο βαθμό εκμετάλλευσης, με την πλήρη ανατροπή των εργασιακών σχέσεων, τη δραστική μείωση των μισθών, την ανεργία, οξύνοντας στο έπακρο την αντίθεση κεφαλαίου - εργασίας. Καμιά πολιτική διαχείρισης του καπιταλισμού δεν μπορεί να αλλάξει αυτήν την κατάσταση.

Επιβεβαιώνονται επομένως οι εκτιμήσεις του ΚΚΕ, όπως εκφράζονται και στις Θέσεις της ΚΕ για το 19ο Συνέδριο, όπου αναφέρονται τα εξής: «Η εκδήλωση της γενικευμένης και συγχρονισμένης οικονομικής καπιταλιστικής κρίσης έφερε στο προσκήνιο τον ιστορικά ξεπερασμένο και απάνθρωπο χαρακτήρα του σύγχρονου καπιταλιστικού συστήματος... Η καπιταλιστική κρίση έδωσε συντριπτικό χτύπημα στις αστικές θεωρίες, π.χ. περί αειφόρου ανάπτυξης. Ανέδειξε ολοκάθαρα την όξυνση των αντιφάσεων και δυσκολιών της αστικής διαχείρισης και γενικότερα τις δυσκολίες για το πέρασμα σε νέο κύκλο διευρυμένης αναπαραγωγής του κοινωνικού κεφαλαίου. Η όποια ανάκαμψη σημειώθηκε ήταν ανισόμετρη, αναιμική... Ο επόμενος κύκλος της κρίσης σε διεθνές επίπεδο θα είναι ακόμα πιο βαθύς.

Η σύγχρονη φιλομονοπωλιακή πολιτική, η οποία έχει στρατηγικό χαρακτήρα και στοχεύει στην άνοδο του ποσοστού κέρδους (φτηνότερη εργατική δύναμη, αντιδραστικές αναδιαρθρώσεις, αποκρατικοποιήσεις κ.ά.), ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του '80 στις ΗΠΑ και στη Μ. Βρετανία, στη συνέχεια επεκτάθηκε στην ΕΕ, στην Ευρωζώνη και αλλού. Ο στρατηγικός χαρακτήρας της καταδεικνύεται και από το γεγονός ότι προωθήθηκε εξίσου από τις φιλελεύθερες και σοσιαλδημοκρατικές αστικές κυβερνητικές δυνάμεις κατά την τελευταία τριακονταετία. Αποτελεί μονόδρομο της καπιταλιστικής ανάπτυξης για την ανάσχεση της τάσης πτώσης του μέσου ποσοστού κέρδους και την προσαρμογή στις σύγχρονες συνθήκες, όπου εντείνεται συνεχώς η διεθνοποίηση της καπιταλιστικής οικονομίας και της αγοράς της εργατικής δύναμης.

Η κρίση ανέδειξε ακόμα πιο έντονα τα ιστορικά όρια του καπιταλιστικού συστήματος. Οξύνονται οι αντιφάσεις και οι δυσκολίες της αστικής πολιτικής διαχείρισης της κρίσης και γενικότερα της δυσκολίας για πέρασμα σε νέο κύκλο διευρυμένης αναπαραγωγής του κοινωνικού κεφαλαίου. Απότομα διευρύνθηκε το χάσμα ανάμεσα στις σύγχρονες εργατικές και λαϊκές ανάγκες και στη μη ικανοποίησή τους... Απ' όλες τις πτυχές της οικονομικής και κοινωνικής ζωής προβάλλει επιτακτικά η ανάγκη της κοινωνικής ιδιοκτησίας, του κεντρικού σχεδιασμού με εργατική εξουσία...».

Επίσης στο Σχέδιο Προγράμματος, αναφέρεται: «Ο ελληνικός λαός θα απαλλαγεί από τα δεσμά της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης και των ιμπεριαλιστικών ενώσεων όταν η εργατική τάξη με τους συμμάχους της πραγματοποιήσει τη σοσιαλιστική επανάσταση και προχωρήσει στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού - κομμουνισμού.

Ο στρατηγικός στόχος του ΚΚΕ είναι η κατάκτηση της επαναστατικής εργατικής εξουσίας, δηλαδή της δικτατορίας του προλεταριάτου, για τη σοσιαλιστική οικοδόμηση ως ανώριμη βαθμίδα της κομμουνιστικής κοινωνίας.

Η επαναστατική αλλαγή στην Ελλάδα θα είναι σοσιαλιστική» (Θέση 73).

«Με βάση το χαρακτήρα της εποχής και το γεγονός ότι ο καπιταλισμός στην Ελλάδα βρίσκεται στο ανώτατο στάδιο, τον ιμπεριαλισμό, δηλαδή το μονοπωλιακό καπιταλισμό, η επανάσταση θα είναι σοσιαλιστική.

Η γιγάντωση των μονοπωλίων, η διεθνοποίηση της καπιταλιστικής οικονομίας και της αγοράς εργασίας οξύνουν όλες τις αντιθέσεις, με μεγαλύτερη ένταση και ταχύτητα. Είναι βασικοί παράγοντες που οξύνουν την άναρχη ανάπτυξή του, την ανισομετρία ανάπτυξης χώρων και κλάδων οικονομίας. Είναι αυτοί οι παράγοντες που γεννούν τις κρίσεις που είναι όλο και πιο βαθιές, φέρνουν τον ανταγωνισμό και τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο.

Η διαπάλη ανάμεσα στα ιμπεριαλιστικά κέντρα, τη συγκεκριμένη περίοδο, εστιάζεται στον έλεγχο των ενεργειακών πηγών και δρόμων μεταφοράς τους, των πηγών νερού, των θαλάσσιων διαδρόμων μεταφοράς εμπορευμάτων, με χαρακτηριστικές εστίες έντασης την Κασπία, την Ανατολική Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή, τον Περσικό Κόλπο, την Αφρική, τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας και την Αρκτική. Δυναμώνει ο κίνδυνος και πιο γενικευμένων περιφερειακών συγκρούσεων, ακόμα και ενός γενικότερου ιμπεριαλιστικού πολέμου. Σε αυτά τα πλαίσια αναδιατάσσονται ιμπεριαλιστικοί άξονες για τον έλεγχο αγορών και εδαφών» (Θέσεις 5 και 6).

Μιλώντας για τον ιμπεριαλισμό ως ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού, ο Β. Ι. Λένιν μιλούσε βασικά και πρωταρχικά για την οικονομία του καπιταλισμού σ' αυτό το στάδιο της εμφάνισης και της κυριαρχίας των μονοπωλίων στην οικονομία. Στο έργο του «Ο ιμπεριαλισμός ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού», που έγραψε το 1916, στον πρόλογο αναφέρει τα εξής:

«Θα ήθελα να ελπίζω ότι η μπροσούρα μου αυτή θα βοηθήσει να γίνει κατανοητό το βασικό οικονομικό πρόβλημα, που χωρίς τη μελέτη του δεν μπορεί να καταλάβει κανείς τίποτε από την εκτίμηση του σύγχρονου πολέμου και της σύγχρονης πολιτικής, και συγκεκριμένα: το πρόβλημα της οικονομικής ουσίας του ιμπεριαλισμού» («Απαντα», τ. 27, σελ. 308). Και συνέχιζε: «Αν δεν κατανοηθούν οι οικονομικές ρίζες αυτού του φαινομένου, αν δεν εκτιμηθεί η πολιτική και κοινωνική του σημασία, δεν μπορεί να γίνει ούτε βήμα στον τομέα της λύσης των πρακτικών καθηκόντων του κομμουνιστικού κινήματος» (στο ίδιο, σελ. 314).

Ενώ στον πρόλογο στη γαλλική και τη γερμανική έκδοση του συγκεκριμένου έργου του («Απαντα», τ. 27, σελ. 314), έγραφε: «Ο ιμπεριαλισμός είναι η παραμονή της κοινωνικής επανάστασης του προλεταριάτου. Από το 1917 και δω αυτό επιβεβαιώθηκε σε παγκόσμια κλίμακα».

Είναι αλήθεια πως, οι επικλήσεις στην «εθνική ομοψυχία», την «εθνική ενότητα», την «κοινωνική γαλήνη» ενώπιον του «εθνικού κινδύνου» κοκ., έχουν πολλαπλασιαστεί τον τελευταίο καιρό - ιδιαίτερα κάθε φορά που επρόκειτο να ψηφιστεί ένας ακόμα σφαγιασμός των μισθών, των συντάξεων, των εργατικών και κοινωνικών κατακτήσεων δεκαετιών. Σήμερα, με αφορμή την επέτειο της 25ης Μαρτίου, οι επικλήσεις για «εθνική ομοψυχία» επανήλθαν στο προσκήνιο γινόμενες σημαία σύσσωμου του αστικού πολιτικού κόσμου. Η «εθνική ομοψυχία» (δηλαδή η υποταγή του λαού στο κεφάλαιο και στα μνημόνια) που προσπαθούν να επιβάλλουν με την τρομοκρατία και την καταστολή (παλιά συνταγή) «ντύνεται» σκόπιμα με αναφορές στο 1821.

Για ποια όμως «εθνική ομοψυχία» του 1821 μιλάμε; Δεν υπήρχαν σημαντικές διαφοροποιήσεις, ανταγωνισμοί ακόμα και εμφύλιοι πόλεμοι μεταξύ των κοινωνικών δυνάμεων που μετείχαν στην Επανάσταση; Υπάρχουν άλλωστε εκτενείς αναφορές στο σημερινό ένθετο ως προς αυτό.

Αλλά για ποια εθνική ομοψυχία μπορεί να γίνεται λόγος στις σημερινές συνθήκες, όταν η αντίθεση κεφαλαίου - εργασίας, που διατρέχει τον καπιταλισμό από την εμφάνισή του, σήμερα έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις; Μπροστά στις δυσκολίες που έχει το κεφάλαιο να αναπαράγει την κερδοφορία του δεν έχει άλλον τρόπο από την αύξηση του βαθμού εκμετάλλευσης, οξύνοντας στο έπακρο την αντίθεση κεφαλαίου - εργασίας. Αυτό που ζούμε σήμερα και επιταχύνεται λόγω της κρίσης. Δεν πρόκειται για κάτι προσωρινό, αλλά για μόνιμη κατάσταση που θα οξύνεται ολοένα και περισσότερο. Και αυτή η αντίθεση δεν μπορεί να λυθεί διαφορετικά παρά με την κοινωνική επανάσταση, την κατάργηση της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας, την αντικατάστασή της από την κοινωνική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής και τις κομμουνιστικές σχέσεις παραγωγής.

Ποια εθνική ομοψυχία όταν η αστική τάξη της Ελλάδας οικειοθελώς παραχωρεί κυριαρχικά δικαιώματα προκειμένου στα πλαίσια της διεθνοποίησης του καπιταλισμού, της ανισότιμης εξάρτησης και της ανισόμετρης αλληλεξάρτησης να αναπαράγεται το κεφάλαιο και η κερδοφορία του;

Γίνεται φανερό ότι και σε πολιτικό επίπεδο γίνονται ολοφάνεροι οι δύο αντίθετοι πόλοι που σχετίζονται και συνδέονται οργανικά με το ταξικό περιεχόμενο της ανάπτυξης. Ανάπτυξη καπιταλιστική ή ανάπτυξη σοσιαλιστική - κομμουνιστική. Διαιώνιση της κυριαρχίας του κεφαλαίου, των μονοπωλίων, στην οικονομία και στην εξουσία ή εργατική, λαϊκή εξουσία και οικονομία.

Ετσι, από τη μια μεριά βρίσκονται η αστική τάξη και οι σύμμαχοί της (μεσαία στρώματα που αναπαράγονται επειδή κυριαρχούν οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής), η κυβέρνηση, η ΕΕ, το ΝΑΤΟ, οι ΗΠΑ, τα αστικά κόμματα, ο εργοδοτικός - κυβερνητικός συνδικαλισμός. Από την άλλη, η εργατική τάξη, τα φτωχά λαϊκά στρώματα της πόλης και του χωριού, οι ταξικές δυνάμεις στο εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα, οι ριζοσπαστικές δυνάμεις σε αυτοαπασχολούμενους, φτωχή αγροτιά, τα ριζοσπαστικά κινήματα της νεολαίας και των γυναικών από τα λαϊκά στρώματα. Που εκφράζονται με την κοινωνική συμμαχία των ΠΑΜΕ - ΠΑΣΕΒΕ - ΠΑΣΥ - ΜΑΣ - ΟΓΕ. Και το ΚΚΕ που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της αντικαπιταλιστικής, αντιμονοπωλιακής πάλης. Υπάρχει και ο ΣΥΡΙΖΑ, που κάνει κριτική στην κυβέρνηση και την πολιτική της από τη σκοπιά της διατήρησης του καπιταλισμού με άλλη, τάχα φιλολαϊκή, διαχείρισή του. Προτείνοντας ως διέξοδο έναν ηθικό καπιταλισμό, όπου θα συνυπάρχουν μονοπώλια και λαός και θα κερδοφορούν τα μονοπώλια και θα ζει καλά ο λαός, πράγματα ασυμβίβαστα. Που περιορίζει τις λαϊκές διεκδικήσεις στην αναδιανομή, όταν στρατηγική του κεφαλαίου είναι η μεγαλύτερη λαϊκή αφαίμαξη. Παραπλανά το λαό, υπονομεύει την ταξική πάλη, πασχίζει για τη χειραγώγηση στην αστική πολιτική.

Υπάρχει βεβαίως και η ναζιστική Χρυσή Αυγή. Που ανάγει τον πατριωτισμό σε ακραίο εθνικισμό προβάλλοντας τη φασιστική ιδεολογία και δράση ως διέξοδο για τα λαϊκά συμφέροντα, ταυτίζοντας τις λαϊκές ανάγκες με την καπιταλιστική ανάπτυξη στην Ελλάδα, πασχίζοντας με κάθε μέσο να ενισχύσει τα μονοπώλια που δρουν στην Ελλάδα, κηρύσσοντας την τυφλή υποταγή του λαού σ' αυτά. Ελληνες καπιταλιστές και εργάτες μαζί, με τη βία των λούμπεν, αυτή είναι η δράση της, για την προστασία και ενίσχυση της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας. Αυτό το περιεχόμενο δίνει στην επέτειο της κοινωνικής επανάστασης του 1821, διαστρέφοντας και αμαυρώνοντας την Ιστορία. Και αναλαμβάνοντας ρόλο και καθήκοντα αντεπαναστατικού στρατού στον πόλεμο των αστών ενάντια στο εργατικό κίνημα και στο Κομμουνιστικό Κόμμα, προκειμένου να τσακίσει κάθε βήμα προς τα μπρος στην κοινωνική εξέλιξη, στην ταξική πολιτική πάλη για την αναπόφευκτη ανατροπή - κατάργηση του καπιταλισμού.

Το κρίσιμο ζήτημα, επομένως, για την εργατική τάξη και τους συμμάχους της δεν είναι απλά και μόνο η απόκρουση των αντιλαϊκών μέτρων στρατηγικής σημασίας για το κεφάλαιο, αλλά αυτός ο αγώνας να αναπτύσσεται σε σύνδεση με τη διεκδίκηση ικανοποίησης όλων των σύγχρονων λαϊκών αναγκών και των όρων που αυτές μπορούν να πραγματοποιηθούν. Πολιτική πάλη, δηλαδή, για ρήξη και ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου, για κατάκτηση της εργατικής - λαϊκής εξουσίας.

Αυτό είναι και το πραγματικό νόημα και περιεχόμενο της επετείου της Επανάστασης σήμερα. Χωρίς τον επαναστατικό ξεσηκωμό στα 1821 όλων των τότε καταπιεσμένων, δε θα υπήρχε αυτό το ιστορικό γεγονός και το αποτέλεσμά του, η ανατροπή της παλιάς εξουσίας και η εγκαθίδρυση της νέας. Ετσι και τώρα η εργατική τάξη και τα πιο καταπιεσμένα λαϊκά στρώματα μπορούν να οργανώσουν τη δική τους αντεπίθεση, με τη δική τους Λαϊκή Συμμαχία, που θα δρα σε αντικαπιταλιστική - αντιμονοπωλιακή κατεύθυνση, όχι μόνο για να παρεμποδίζει την αντιλαϊκή πολιτική, όχι μόνο στα πλαίσια διεκδίκησης της ικανοποίησης όλων των λαϊκών αναγκών να έχει κατακτήσεις μέσα στον καπιταλισμό, αλλά η πάλη της να έχει στόχο, έκβαση στο επίπεδο της εξουσίας, δηλαδή για την εργατική, λαϊκή εξουσία. Και τότε, η εργατική τάξη με τους συμμάχους της, ο λαός, θα 'ναι υπερήφανοι, γιατί ως συνεχιστές της Ιστορίας θα δημιουργούν το δικό τους σοσιαλιστικό - κομμουνιστικό μέλλον. Αυτό είναι το σύγχρονο πατριωτικό και διεθνιστικό μαζί καθήκον της εργατικής τάξης, των άλλων φτωχών λαϊκών στρωμάτων σήμερα. Οταν ο λαός θέλει μπορεί να συντρίψει το παλιό και να επιβάλει το καινούριο, για να τραβήξει η Ιστορία προς τα μπρος, προς την αταξική κοινωνία, για το σοσιαλισμό - κομμουνισμό.

ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "Η επανάσταση του 1821 το νόημα και η σημασία της στο σήμερα" (ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ: Σάββατο 23 Μάρτη 2013 - Κυριακή 24 Μάρτη 2013).

ΠΗΓΗ: http://www.rizospastis.gr/