Άγιος Τιμόθεος ο Απόστολος (22 Ιανουαρίου)

Ο Τιμόθεος υπήρξε μία από τις σπουδαιότερες προσωπικότητες της Καινής Διαθήκης και διαδραμάτισε μεγάλο ρόλο στη διάδοση του Χριστιανισμού κατά τον α´ αιώνα.

Γεννήθηκε στα Λύστρα της Λυκαονίας και ήταν ο πιο αγαπητός μαθητής, πιστός συνεργάτης και στενός φίλος του Αποστόλου Παύλου ... χειροτονήθηκε από τον Παύλο πρώτος Επίσκοπος Εφέσου σε νεαρή ηλικία, περί το 60 μ.Χ. ... υπέκυψε στις 22 Ιανουαρίου του 97 μ.Χ., επί αυτοκράτορος Δομιτιανού, ή κατ' άλλη εκδοχή επί Νέρβα ανθύπατου της Ασίας του Περεγρίνου. Το ιερό σκήνωμά του ενταφιάστηκε από τους χριστιανούς στην Έφεσο και από κει το ιερό του λείψανο μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη το έτος 356 μ.Χ. επί Κωνσταντίου, γιού του μεγάλου Κωνσταντίνου, στο ναό των Αγίων Αποστόλων, μαζί με τα λείψανα των Αποστόλων Ανδρέα και Λουκά.

Ἔρωτι θείων Τιμόθεος στεμμάτων,

Τυφθεὶς βάκλοις, ἔβαψε γῆν ἐξ αἱμάτων.

Εἰκάδι δευτερίῃ πνεῦμ’ ἤρθη Τιμοθέοιο.

ΚΑΤΑΓΩΓΗ

Ο Απόστολος Τιμόθεος γεννήθηκε στα Λύστρα της Λυκαονίας και ήταν ο πιο αγαπητός μαθητής, πιστός συνεργάτης και στενός φίλος του Αποστόλου Παύλου (Α' Τιμόθεου 1, 2. Β' Τιμόθεου 1,2-4. 4,20. Φιλιππησίους 2,20-22). Ο πατέρας του ήταν εθνικός, Έλληνας στη καταγωγή, το όνομά του όμως δε μας είναι γνωστό (Πράξεις 16, 1-3). Η μητέρα του η Ευνίκη ήταν Ιουδαία και είχε γίνει χριστιανή (Πράξεις 16,1, Β' Τιμόθεου 1,5). Ο πατέρας του έφυγε από την πρόσκαιρη αυτήν ζωή πολύ νωρίς και ο Τιμόθεος μεγάλωσε με την μητέρα του Ευνίκη και την γιαγιά του Λωΐδα, που τον ανέθρεψαν με το ανόθευτο γάλα της πίστης και του έμαθαν από τα παιδικά του χρόνια να προσεύχεται και να μελετά τον λόγο του Θεού (Β' Τιμόθεου 3,15). Το όνομά του είναι ελληνικό και σημαίνει αυτός που τιμά τον Θεό, αλλά και αυτόν που τιμά ο Θεός.

Ο ΤΙΜΟΘΕΟΣ ΩΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ

ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΑΥΛΟΥ

Ο Απόστολος Παύλος κατά το πρώτο ιεραποστολικό ταξίδι του στη Μικρά Ασία το 44 μ.Χ., επισκέφτηκε τα Λύστρα και την οικογένεια του Τιμόθεου ευαγγελίζοντας πρώτα τη γιαγιά του, έπειτα τη μητέρα του και τέλος τον Τιμόθεο (Β' Τιμόθεου 1,5. 3,15). Παρόλο που ήταν νεαρός στην ηλικία και ασθενής, χαρακτηρίζεται για την αληθινή πίστη και την πλήρη αφοσίωσή του στο Θεό. Ο Παύλος εκτίμησε τα πνευματικά χαρίσματα και το φλογερό ζήλο του Τιμόθεου, είδε στο πρόσωπό του έναν άξιο αποστολικό εργάτη. Τον πήρε μαζί του συνοδό στην δεύτερη ιεραποστολική περιοδεία σε αντικατάσταση του Μάρκου, αφού πρώτα του έκανε περιτομή για να μη δοθεί η αφορμή στους Ιουδαΐζοντες χριστιανούς να διαβάλουν την αποστολικότητα και τη γνησιότητα του ευαγγελίου του (Πράξεις 16,3). Η αφιέρωσή του στο έργο του Θεού, έγινε με χειροτονία (Α' Τιμόθεου 4,14, Β' Τιμόθεου 1,6). Ο Τιμόθεος συνόδευσε τον κορυφαίο Απόστολο στη Νεάπολη, τους Φιλίππους και τη Βέροια. Εκεί έμεινε με το Σίλα για να στηρίξει τους νέους πιστούς και αργότερα συναντήθηκε με τον Παύλο στην Αθήνα (Πράξεις 17,10-15). Στάλθηκε ξανά στη Θεσσαλονίκη για να βοηθήσει και να ενθαρρύνει τους χριστιανούς της εκεί εκκλησίας, οι οποίοι περνούσαν διωγμούς (Α' Θεσσαλονικείς 3,1-3). Κατόπιν μαζί με το Σίλα συνάντησε ξανά τον Παύλο στην Κόρινθο (Πράξεις 18,1-5), όπου έμειναν για αρκετό διάστημα πριν επιστρέψουν στην Αντιόχεια.

Ο Τιμόθεος ακολούθησε τον Παύλο και κατά το τρίτο ιεραποστολικό του ταξίδι (Α' Κορινθίους 4,17). Από την Έφεσο που ήταν το ορμητήριο του Παύλου, ο Τιμόθεος στάλθηκε πάλι στη Μακεδονία και στην Κόρινθο μαζί με τον Έραστο (Πράξεις 19,21-22. Α' Κορινθίους 4,17). Αργότερα φθάνοντας ο Παύλος στη Μακεδονία τον ξανασυνάντησε (Β' Κορινθίους 1,1) και από εκεί τον συνόδευσε στην Κόρινθο, όπου ο Παύλος έγραψε την επιστολή προς Ρωμαίους (Ρωμαίους 16,21). Έπειτα επέστρεψε μαζί του στη Μακεδονία, και κατόπιν στην Τρωάδα όπου τον περίμενε μαζί με άλλους διακόνους του ευαγγελίου (Πράξεις 20,3-5).

Κατά την πρώτη φυλάκιση του Παύλου στη Ρώμη ο Τιμόθεος ήταν μαζί του (Φιλιππησίους 1,1. 2,19. Κολοσσαείς 1,1, Φιλήμωνα 1,1) και απελευθερώθηκε αργότερα (Εβρ. 13,23). Ο Παύλος περιμένοντας στην αποφυλάκισή του έγραψε στους Φιλιππησίους ότι θα τους έστελνε τον Τιμόθεο (Φιλιππησίους 2,19). Από την Ρώμη, όπου βρισκόταν ο Παύλος (προφανώς για δεύτερη φορά), ζητά από τον Τιμόθεο να τον επισκεφθεί το ταχύτερο και του ζητά μάλιστα, να φέρει μαζί του από την Τρωάδα τον μανδύα, τα βιβλία και προ παντός τις μεμβράνες (προφανώς κείμενα της ΠΔ). Αργότερα βρίσκουμε τον Τιμόθεο στην Έφεσο μαζί με τον Παύλο (Α' Τιμόθεου 1,3).

Κατά την τέταρτη ιεραποστολική περιοδεία ο Τιμόθεος χειροτονήθηκε από τον Παύλο πρώτος Επίσκοπος Εφέσου σε νεαρή ηλικία, περί το 60 μ.Χ.. Στη διακονία του εκεί έλαβε και τις δύο επιστολές του Παύλου που έχουν και το όνομά του, δηλαδή τις Α' και Β' προς Τιμόθεον. Την πρώτη ο Παύλος την έγραψε στη Λαοδίκεια και τη δεύτερη στη Ρώμη και συγκαταλέγονται στις ποιμαντικές επιστολές της Καινής Διαθήκης για το ποιμαντικό περιεχόμενό τους. Σ' αυτές ο Παύλος του δίνει διάφορες ποιμαντικές συμβουλές για την προσωπική του προκοπή, αλλά και για την προκοπή του ποιμνίου του. Τον προτρέπει να τρέφεται με τους λόγους της πίστεως και της καλής διδασκαλίας που παρακολούθησε, για να είναι σε θέση, στην συνέχεια, να θρέψει ως καλός ποιμένας και το λογικό του ποίμνιο.

Επίσης φέρεται ως συναποστολέας μαζί με τον Παύλο των επιστολών Α' και Β' Θεσσαλονικείς, Β' Κορινθίους, Φιλιππησίους, Κολοσσαείς και Φιλήμωνα. Ο Απόστολος Παύλος στις επιστολές του αποκαλεί τον Τιμόθεο «αδελφόν» (Β' Κορ. 1,1. Κολασσ. 1,1, Φιλημ. 1) «δούλον Ιησού Χριστού» (Φιλημ. 1,1) «συνεργόν» αυτού (Α' Κορ. 16,21), «άνθρωπον του Θεού» (Α' Τιμοθ. 16,11) «γνήσιον τέκνον εν πίστει» (Α' Τιμοθ. 1,2) και αγαπητόν τέκνον» (Β' Τιμοθ. 1,2).

Ο ΤΙΜΟΘΕΟΣ ΩΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΕΦΕΣΟΥ

Ο Τιμόθεος έζησε όλες τις περιπέτειες του κορυφαίου Αποστόλου και δούλεψε σκληρά στο έργο της διακονίας του ευαγγελίου. Γι' αυτό και η εκτίμηση του Παύλου στο πρόσωπό του ήταν μεγάλη (Φιλιππησίους 2,19-22) και η συνεργασία τους κράτησε ως το τέλος (Β' Τιμόθεου 4,9-21). Μετά το μαρτυρικό θάνατο του Παύλου, ο Τιμόθεος επέστρεψε στην Έφεσο όπου και συνέχισε την ιεραποστολική του δράση. Για τη διακονία του ευαγγελίου ο Τιμόθεος φυλακίστηκε (Εβραίους 13,23).

Στο διάστημα αυτό ήρθε από την Παλαιστίνη και εγκαταστάθηκε στην Έφεσο ο Ευαγγελιστής Ιωάννης, όπου συνδέθηκε με τον Τιμόθεο, του οποίου υπήρξε φίλος, διδάσκαλος και συνεργός, και παρέμεινε εκεί μέχρι του 96 μ.Χ., οπότε και εξορίστηκε στην Πάτμο επί αυτοκράτορα Δομιτιανού (81-96 μ.Χ.) ο οποίος άσκησε σφοδρό διωγμό κατά των χριστιανών.

Ο Τιμόθεος στην Έφεσο είχε να αντιμετωπίσει φανατικούς ειδωλολάτρες. Και πριν από αυτόν ο Παύλος κινδύνευσε σοβαρά από τον ειδωλοποιό Δημήτριο. Στην Έφεσο λατρευόταν η Άρτεμη και κατά τις γιορτές προς τιμήν της γινόντουσαν ανήκουστα όργια, τα οποία δικαίως εξήγειραν την ψυχή του Αποστόλου. Σε μια τέτοια γιορτή που ονομαζόταν Καταγώγιο, το έτος 97 μ.Χ., οι Εφέσιοι ειδωλολάτρες τριγυρνούσαν μεταμφιεσμένοι με προσωπίδες στην πόλη, κουβαλώντας μικρά είδωλα στα χέρια τους και προβαίνοντες σε ανήκουστα όργια, εγκλήματα και ασέλγειες καθ οδόν. Ο Τιμόθεος επιχείρησε να τους εμποδίσει στη μέση του δρόμου και να τους ελέγξει για την πλάνη τους. Ο Απόστολος υπέστη σφοδρό και ανηλεή λιθοβολισμό από το μαινόμενο πλήθος, με συνέπεια να πέσει αιμόφυρτος στο έδαφος. Οι ειδωλολάτρες τότε με μεγαλύτερη λύσσα χτυπούσαν με λίθους και ρόπαλα τον Απόστολο, τον οποίον χλεύαζαν και έσυραν στους δρόμους της πόλεως. Ο Τιμόθεος με καρτερία υφίστατο το μαρτύριο, ευχαριστώντας τον Κύριο, διότι τον αξίωσε να προσφέρει την ζωή του για Εκείνον.

Στο τέλος εγκαταλείφτηκε μισοπεθαμένος, περισυλλέγει με πολλή ευλάβεια από χριστιανούς και μετακομίστηκε κρυφά μακριά από το λιμάνι της πόλεως. Το ασθενικό του σώμα εξαντλημένο από τις κακώσεις και τα τραύματα υπέκυψε στις 22 Ιανουαρίου του 97 μ.Χ., επί αυτοκράτορος Δομιτιανού, ή κατ άλλη εκδοχή επί Νέρβα ανθύπατου της Ασίας του Περεγρίνου.

Το ιερό σκήνωμά του ενταφιάστηκε από τους χριστιανούς στην Έφεσο και από κει το ιερό του λείψανο μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη το έτος 356 μ.Χ. επί Κωνσταντίου, γιού του μεγάλου Κωνσταντίνου, στο ναό των Αγίων Αποστόλων, μαζί με τα λείψανα των Αποστόλων Ανδρέα και Λουκά.

Όταν ο Ευαγγελιστής Ιωάννης επανήλθε από την εξορία, επί αυτοκράτορος Τραϊανού, με πολλή οδύνη πληροφορήθηκε τον μαρτυρικό θάνατο του αγαπημένου του μαθητή Τιμοθέου και για μη παραμείνει η Εκκλησία της Εφέσου χωρίς Ποιμένα, τον διαδέχτηκε στον επισκοπικό θρόνο, και παραμείνε ως επίσκοπος της από το 97 μέχρι το 101 μ.Χ..

Ο Τιμόθεος υπήρξε μία από τις σπουδαιότερες προσωπικότητες της Καινής Διαθήκης και διαδραμάτισε μεγάλο ρόλο στη διάδοση του Χριστιανισμού κατά τον α´ αιώνα. Υπήρξε από τους καλύτερους συνεργάτες του Αποστόλου Παύλου. Ο ένθεος ζήλος του και ο πλούτος των αρετών του, η σύνεση, η παρουσία και το θάρρος του, η αγνότητα και η ασκητικότητα του βίου του, τον ανέδειξαν πρώτο Επίσκοπο της Εκκλησίας της Εφέσου, η οποία έμελλε να εξελιχθεί σε μεγάλο εκκλησιαστικό κέντρο στην Ανατολή. Ακόμη υπήρξε άριστος ποιμένας της Εκκλησίας του Χριστού και άριστο πρότυπο όχι μόνο για κάθε κληρικό, αλλά και για τους πιστούς. Ο Απόστολος και Ιεράρχης Τιμόθεος αναδείχτηκε με το μαρτύριό του σε θαυματουργό Ιερομάρτυρα, ώστε με τη χάρη του Θεού να τελεί και όσο ζούσε και μετά από το θάνατό του πολλά θαύματα.

Κατά μία παράδοση, ο Απόστολος Τιμόθεος παρέστη στη Γεσθημανή κατά την κηδεία της Θεομήτορος μαζί με τους άλλους Αποστόλους. Η Εκκλησία μας εορτάζει τη μνήμη του στις 22 Ιανουαρίου.

ΥΜΝΟΛΟΓΙΑ

Ἀπολυτίκιον

Ἦχος δ’.

Χρηστότητα ἐκδιδαχθείς, καί νήφων ἐν πᾶσιν, ἀγαθήν συνείδησιν ἱεροπρεπῶς ἐνδυσάμενος, ἤντλησας ἐκ τοῦ Σκεύους τῆς ἐκλογῆς τά ἀπόρρητα, καί τήν πίστιν τηρήσας, τόν ἴσον δρόμον τετέλεκας, Ἀπόστολε Τιμόθεε. Πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, σωθῆναι τάς ψυχάς ἡμῶν.

Κοντάκιον

Ἦχος α’. Χορός, Ἀγγελικὸς.

Τόν θεῖον Μαθητήν, καί συνέκδημον Παύλου, Τιμόθεον πιστοί, ἀνυμνήσωμεν πάντες, σύν τούτῳ γεραίροντες, τόν σοφόν Ἀναστάσιον, τόν ἐκλάμψαντα, ἐκ τῆς Περσίδος ὡς ἄστρον, καί ἐλαύνοντα, τά ψυχικά ἡμῶν πάθη, καί νόσους τοῦ σώματος.

ΠΗΓΗ: http://users.sch.gr/

Φρειδερίκη του Αννοβέρου ... και επίτιμη διδάκτωρ ... η διοικήτρια της ΕΟΝ ...!

Ανακηρύσσεται ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ το 1964 επίτιμη διδάκτωρ του πανεπιστημίου Κολούμπια της Νέας Υόρκης, πραγματοποιώντας περιοδεία στις Η.Π.Α. Η ίδια η Φρειδερίκη δηλώνει τότε ότι είδε τέτοια δυστυχία στην Ελλάδα του Εμφυλίου που αναζήτησε "παρηγορίαν εις την αρχαίαν φιλοσοφίαν και πέραν αυτής εις την πυρηνικήν φυσικήν" ... ΚΑΙ ΜΗ ΧΕΙΡΟΤΕΡΑ ... να πει κανείς ... ή καλύτερα ΣΤΑ ΤΣΑΚΙΔΙΑ εκεί που βρίσκεται τώρα ...

Ήταν μέλος και αρχηγός ομάδας της Ναζιστικής νεολαίας ... ήταν μέλος στη χιτλερική νεολαία κορασίδων το 1936 ... Γενική Διοικήτρια κοριτσιών της Εθνικής Οργάνωσης Νεολαίας (ΕΟΝ) το 1936 ... παράνομες υιοθεσίες στις παιδουπόλεις ... εμπλοκή στη δολοφονία Λαμπράκη ...

Ολόκληρος ο Βίος και η Πολιτεία της ΕΔΩ

Η ηλιακή αρχιτεκτονική των Ελλήνων κατά την αρχαιότητα

Αρχιτέκτονες και πολεοδόμοι στην αρχαία Ελλάδα ακολουθούσαν τις συμβουλές του Σωκράτη στο σχεδιασμό σπιτιών και πόλεων με βάση την παθητική ηλιακή αρχιτεκτονική.
Ποτέ στην ανθρώπινη ιστορία δεν υπήρξε ένα τόσο διαπρεπές και εξέχον μέλος της κοινωνίας που να υποστήριξε τόσο θερμά την ηλιακή αρχιτεκτονική ,από τον Σωκράτη.
Ο κορυφαίος φιλόσοφος ένιωθε τόσο έντονα την αναγκαιότητα οικοδόμησης πόλεων και κατοικιών σύμφωνα με τον ήλιο, ώστε σκέφτηκε να δημιουργήσει μια τάξη για να διδάξει στους μαθητές του τα μυστικά της ηλιακής αρχιτεκτονικής.
Αυτό αναφέρεται
στο ενδιαφέρον βιβλίο του Τζον Περλίν “Let It Shine: The 6000-Year Story of Solar Energy”, στο οποίο ο συγγραφέας παραθέτει αρχαιολογικά και ιστορικά στοιχεία για να δείξει ότι από τη Νεολιθική ακόμη εποχή τα σπίτια χτίζονταν με τέτοιο τρόπο ώστε να συλλαμβάνουν το φως του ήλιου τον χειμώνα.

Τυπικό αρχαιοελληνικό σπίτι προσανατολισμένο στον άξονα Βορρά-Νότου, με την είσοδο και τα κύρια δωμάτια στραμμένα στο Νότο για καλύτερη εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας.

Στο βιβλίο υπάρχουν μερικά εντυπωσιακά στοιχεία:
όχι μόνο τώρα, αλλά τα τελευταία τρεις χιλιάδες χρόνια οι άνθρωποι χρησιμοποιούν ηλιακούς συλλέκτες – παλιά για να εστιάσουν το ηλιακό φως και να ανάψουν φωτιά, κατά τη διάρκεια της Αναγέννησης για να συγκολλήσουν μέταλλα και κατά τον δέκατο ένατο αιώνα για να κινήσουν ατμομηχανές• η βιομηχανία παραγωγής ηλιακών θερμοσιφώνων άρχισε να αναπτύσσεται στα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα, πριν εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο, ενώ από τη δεκαετία του 1870, οι επιστήμονες και οι μηχανικοί είχαν ήδη βρει τρόπους και μέσα που μετέτρεπαν την ηλιακή ακτινοβολία απευθείας σε ηλεκτρική ενέργεια.
Θέματα ζωτικής σημασίας σήμερα, καθώς ολόκληρος ο πλανήτης οδεύει προς μια μη αντιμετωπίσιμη ενεργειακή κρίση.

Κατά τον συγγραφέα, οι τρόποι με τους οποίους οι άνθρωποι έχουν ωφεληθεί τα τελευταία έξι χιλιάδες χρόνια από την ενέργεια του ήλιου είναι μυριάδες. Και αναρωτιέται: αφού πριν από χιλιάδες χρόνια λαοί όπως οι Έλληνες, οι Ρωμαίοι και οι Κινέζοι μπόρεσαν να αξιοποιήσουν με επιτυχία την ενέργεια του ήλιου, γιατί να μην μπορούμε κι εμείς, με την προχωρημένη τεχνολογικά γνώση μας, να κάνουμε την ηλιακή ενέργεια θεμέλιο και βάση του πολιτισμού μας;

Αναπαράσταση των λουτρών του Καρακάλλα .Θερμαινότουσαν περισσότερο με τον ήλιο ,όποτε αυτό ήταν εφικτό

Πολύ πριν από το ηλεκτρικό ρεύμα, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, οι σχεδιαστές σπιτιών έπρεπε συχνά να χρησιμοποιούν παθητικές πηγές ενέργειας για την άνεση των ενοίκων.

Με βάση αυτό, οι αρχαίοι Έλληνες είχαν προγραμματίσει την οικοδόμηση ολόκληρων πόλεων στην Ελλάδα και τη Μικρά Ασία, όπως η Όλυνθος και η Πριήνη, επιτρέποντας σε κάθε ιδιοκτήτη σπιτιού να έχει πρόσβαση στο φως του ήλιου για ζεστασιά το χειμώνα. Αυτό το πετύχαιναν χαράσσοντας τους δρόμους από τα ανατολικά προς τα δυτικά, έτσι ώστε κάθε σπίτι να έχει νότιο προσανατολισμό.

Πριήνη, μια αρχαία ελληνική ηλιακή πόλη χτισμένη στη νότια πλαγιά του όρους Μυκάλη.

Η ρυμοτομία της Πριήνης 

 Στην Πριήνη οι κύριοι δρόμοι είχαν σχεδιαστεί στον άξονα Ανατολής-Δύσης, επιτρέποντας σε όλα τα σπίτια να έχουν πρόσβαση το χειμώνα στον ήλιο για να ζεσταίνουν το εσωτερικό τους.

Με το να έχουν την είσοδο και τα κύρια ανοίγματα στραμμένα στο νότο, τα σπίτια της αρχαιότητας εκμεταλλεύονταν τις ηλιακές ακτίνες για θέρμανση και φως. Οι περισσότερες πόλεις ήταν έτσι σχεδιασμένες που να επιτρέπουν σε κάθε σπίτι να θερμαίνεται από τον ήλιο κατά τους χειμερινούς μήνες.

Η Σωκρατική διδασκαλία

Ο Ξενοφών, που στα νιάτα του υπήρξε μαθητής του Σωκράτη, αναφέρει στο έργο του “Απομνημονεύματα Σωκράτους” τι δίδασκε ο μεγάλος σοφός στους μαθητές του σχετικά με τον βιοκλιματικό σχεδιασμό και τα παθητικά ηλιακά συστήματα.

Όπως το συνήθιζε, ο Σωκράτης ξεκινούσε τη συζήτηση κάνοντας μια απλή, κατά τα φαινόμενα, παρατήρηση: «Όταν κάποιος θέλει να χτίσει ένα σπίτι, δεν πρέπει να το κάνει όσο γίνεται πιο ευχάριστο, αφού θα ζήσει μέσα σ’ αυτό, και όσο πιο χρήσιμο γίνεται; Και δεν είναι ευχάριστο ένα σπίτι που το καλοκαίρι είναι δροσερό και το χειμώνα ζεστό;

Αναπαράσταση οικίας της Ολύνθου .Ο ήλιος διαχέεται σε όλη την οικία εσωτερικά

Τώρα, από την εμπειρία μας βλέπουμε ότι στα σπίτια που έχουν νότιο προσανατολισμό, οι ακτίνες του ήλιου περνούν μέσα από τις στοές (σκεπασμένες βεράντες), αλλά το καλοκαίρι η διαδρομή του ήλιου είναι ακριβώς πάνω από τα κεφάλια μας και πάνω από την οροφή, έτσι έχουμε σκιά…» Και παρουσιάζοντας αναλυτικά τους λόγους για τους οποίους είναι ωφέλιμη η ηλιακή αρχιτεκτονική, ο Σωκράτης καταλήγει στο συμπέρασμα ότι σε ένα σπίτι σχεδιασμένο με αυτό τον τρόπο «ο ιδιοκτήτης θα βρει σε αυτό ένα καταφύγιο για όλες τις εποχές… γεγονός που καθιστά το σπίτι και χρήσιμο και ευχάριστο».

Αρχαία οικία στην Δήλο 

Οι αρχαιολογικές ανασκαφές που έγιναν σε ελληνικές πόλεις και οικισμούς μεταξύ του 500 π.Χ. και του 200 π.Χ. έδειξαν ότι οι κατασκευαστές τόσο των αγροτικών όσο και των αστικών κατοικιών ακολουθούσαν τις συμβουλές του Σωκράτη.
Η αρχή έγινε με την αναδιαμόρφωση δύο σπιτιών στο κέντρο της Αθήνας, όπου οι εργάτες άλλαξαν τη διάταξη των δωματίων, έτσι ώστε να έχουν νότιο προσανατολισμό. Δηλαδή, το αίθριο και τα μεγάλα ανοίγματα (πόρτες και παράθυρα) να κοιτούν προς το νότο, ενώ τα βορινά ανοίγματα ήταν λίγα και μικρά.
Η νέα αρχιτεκτονική αντίληψη εξαπλώθηκε σύντομα σε όλο τον ελλαδικό χώρο, καθώς οι κατασκευαστές κατοικιών άρχισαν να υιοθετούν την ηλιακή αρχιτεκτονική.
Στη συνέχεια τη σκυτάλη πήραν οι πολεοδόμοι.

Όλυνθος: η πρώτη ηλιακή πόλη

Παρά το γεγονός ότι η Πριήνη, η αρχαία ελληνική πόλη στη νοτιοδυτική Καρία, στις ακτές της Μικράς Ασίας, κοντά στη Σάμο, είναι μέχρι σήμερα ονομαστή για την ρυμοτομία της, η πρώτη ηλιακή πόλη της αρχαίας Ελλάδας ήταν η Όλυνθος

Αναπαράσταση σε υπολογιστή του εσωτερικού μιας κατοικίας της Ολύνθου. Η σκεπαστή βεράντα στο αίθριο έχει νότιο προσανατολισμό για καλύτερη εκμετάλλευση του ηλιακού φωτός.

Η αρχαία αυτή πόλη της Χαλκιδικής, χτισμένη σε μια εύφορη πεδιάδα, στο μυχό του κόλπου της Τορώνης, κοντά στη βάση της χερσονήσου της Κασσάνδρας, απέχει περίπου 11,5 χλμ. από την Ποτίδαια και 4 χλμ. από τη θάλασσα.

Αναπαράσταση συγκροτήματος κατοικιών στην Όλυνθο. Τα δωμάτια και οι προσόψεις των κατοικιών κοιτάζουν προς το Νότο. Οι κατοικίες προστατεύονται από το ψύχος του βόρειου ανέμου με έναν ψηλό τοίχο, στον οποίο δεν υπάρχουν καθόλου ανοίγματα.

Τα οικοδομικά τετράγωνα της Ολύνθου, μήκους 100 περίπου μέτρων και πλάτους 40 μέτρων, χωρίζονταν από δρόμους 5-7 μ. στον άξονα Ανατολής-Δύσης, οι οποίοι συνδέονταν ακανόνιστα με μερικούς εγκάρσιους.

Στην κάτοψη αυτή του πολεοδομικού σχεδίου της Ολύνθου βλέπουμε ότι οι κύριοι δρόμοι είναι προσανατολισμένοι στον άξονα Ανατολής-Δύσης.

Κάθε οικοδομικό τετράγωνο είχε μια σειρά από πέντε σπίτια στην κάθε πλευρά του δρόμου, ανάμεσα στα οποία υπήρχε ένας στενός διάδρομος. Τα σπίτια της Ολύνθου είναι τα αρχαιότερα που ξέρουμε και σχεδόν τα μόνα της κλασικής εποχής. Τα σπίτια της Πριήνης, της Πέλλας, της Περγάμου και της Δήλου είναι μεταγενέστερα.

Δήλος η «Οικία  Ερμού »

Το παράδειγμα της Ολύνθου μιμήθηκαν και άλλες πόλεις, με αποτέλεσμα η ηλιακή αρχιτεκτονική να εξαπλωθεί μέχρι και τη σημερινή κεντρική Βουλγαρία. Ακόμη και αν η εδαφική έκταση παρουσίαζε δυσκολίες, οι πολεοδόμοι εύρισκαν τρόπους να τις ξεπεράσουν.

Παραμένει αδιευκρίνιστο αν οι απόψεις του Σωκράτη στηρίζονταν στην πυθαγόρεια φιλοσοφία ή προέρχονταν μόνο από την εμπειρική παρατήρηση. Είναι πάντως γνωστό ότι ένας άλλος πυθαγόρειος φιλόσοφος, ο μεγάλος δραματουργός Αισχύλος έλεγε ότι «μόνο οι πρωτόγονοι και οι βάρβαροι δεν γνωρίζουν τον τρόπο να κάνουν τα σπίτια τους να αντικρίζουν τον ήλιο το χειμώνα».

ΠΗΓΗ: http://ellinondiktyo.blogspot.gr/

Λημνία Γη

ΛΗΜΝΙΑ ΓΗ

Υπήρξε το πρώτο τυποποιημένο φάρμακο στην ιστορία της ιατρικής.

Ανόργανα και ορυκτά φάρμακα στην αρχαιότητα

Η ΛΗΜΝΙΑ ΓΗ ΗΤΑΝ ΦΑΡΜΑΚΟ ΑΠΟ ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ  ΜΕ ΕΥΡΥΤΑΤΗ ΔΙΑΔΟΣΗ ΓΙΑ ΠΟΛΛΟΥΣ ΑΙΩΝΕΣ, ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΜΕΧΡΙ ΤΟ 19ο ΑΙΩΝΑ.

Η Λημνία γη αναφέρεται από τα αρχαία χρόνια ως υλικό με ποικίλες φαρμακευτικές ιδιότητες. Θεωρούσαν πως είχε αιμοστατική δράση, θεράπευε τη δυσεντερία, ανακούφιζε το έλκος στομάχου, εξουδετέρωνε το δηλητήριο των φιδιών και ως αλοιφή ήταν κατάλληλη για τις φλεγμονές των οφθαλμών.

ΜΕΡΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΣΗΜΕΙΟ ΟΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ Η ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΛΗΜΝΙΑ ΓΗ

Εξορυσσόταν με τελετουργικό τρόπο από το σημείο που είχε πέσει 
ο Ήφαιστος στη Λήμνο, αφού κατά το μύθο με τη βοήθειά της θεράπευσε τα τραύματά του. Επίσης, ο Φιλοκτήτης με Λημνία γη θεράπευσε το πληγωμένο από δάγκωμα φιδιού πόδι του, όπως αναφέρει ο Φιλόστρατος στο έργο του "Ηρωικός":
"... καταλειφθήναι μεν γαρ εν Λήμνω τον Φιλοκτήτην ...ιαθήναι δε αυτόν αυτίκα υπό της βώλου της Λημνίας, ες ην λέγεται πεσείν ο Ήφαιστος."

Το σβησμένο ηφαίστειο Μόσυχλου, πάνω στο οποίο ο Έλληνας θεός Ήφαιστος λέγεται ότι
είχε πέσει και όπου η περίφημη Λημνία Γη παρήχθη.

Για πρώτη φορά γίνεται μνεία της από τον Ηρόδοτο. Στη συνέχεια πολλοί λόγιοι και γιατροί της αρχαιότητας τη μελέτησαν, τη χρησιμοποίησαν και έγραψαν γι’ αυτή, όπως οι: Θεόφραστος, Βιτρούβιος, Πλίνιος, Διοσκουρίδης, Φλάβιος Φιλόστρατος κ.ά. Όμως, εκείνος που διέδωσε τη φήμη της Λημνίας γης ήταν ο Γαληνός από την Πέργαμο, ο μέγιστος μετά τον Ιπποκράτη ιατρός της αρχαιότητας. Το 167 μ.Χ. επισκέφθηκε τη Λήμνο για να αποκτήσει άμεση γνώμη γι’ αυτή, παρακολούθησε την τελετή εξόρυξης και αγόρασε 20.000 δισκία.

ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟΝ ΤΟΥ ΦΙΛΟΚΤΗΤΗ ΣΤΗΝ ΛΗΜΝΟ

Στις ιστορικές πηγές η «Λημνία γη» συναντάται πολλές φορές και αρκετοί την υποδεικνύουν ως επίσημο φάρμακο και αναφέρονται σε αυτή με επαινετικά σχόλια, όπως στο βιβλίο περί «Οξέων ουσιών θεραπευτικών» του Αρεταίου Καππαδόκη (2ος αι. π.Χ.), στο σύγγραμμα «Περί λίθων» του Θεόφραστου, στα «Θηριακά» του Νίκανδρου, στο «Περί ύλης ιατρικής» του Διοσκουρίδη, στον Ηρόφιλο, στον Ηρόδοτο, στον Ασκληπιάδη, στον Ανδρόμαχο, στον Δαμοκράτη, στον Αρχιγένη, στον Ορειβάσιο, στον Άντυλλο, στον Φιλούμενο, στον Άγυρτο, στον Γαληνό, στον Πολύαινο, στον Φιλόστρατο και στους Ρωμαίους Βιτρούβιο, Μάρκο Πολλίων, Κορνήλιο Κέλσο και στη «Φυσική Ιστορία» του Πλίνιου όπου την αναφέρουν ως «terra Lemnia» (γη Λημνία) και «terra Sigillata» (γη σφραγισμένη).

Παρασκευή «Λημνίας Γης» σε αναπαράσταση.

  Τεμάχια Λημνίας Γης  «Terra sigillata»  Μουσείο Επιστημών του Λονδίνου 

Ο Γαληνός αναφέρει πως η «Λημνία γη» μπορούσε να θεραπεύσει την πανώλη και όλες τις επιδημίες. Ακόμα, την χρησιμοποιούσαν σαν αντίδοτο για δηλητήρια, δαγκώματα φιδιών και σε πληγές που επουλώνονταν δύσκολα. Ως αλοιφή ανακούφιζε τις φλεγμονές γύρω από τα μάτια. Ανακατεμένη με ξύδι βοηθούσε σε περιπτώσεις εμετών και αιμοπτύσεων.

Ο λόφος όπου η θρυλική Λημνία Γη ανασκάφτηκε.

Ήταν θεραπευτικό για όλους τους πόνους και οι γυναίκες το έπιναν σε περίπτωση υπερβολικής εμμηνορροής ή για να επισπεύσουν τη γέννα. Αναφέρει πως ο ίδιος επισκέφθηκε την Λήμνο, «έπλευσα δε και ες Λήμνον, δι΄ ουδέν άλλο η δια την Λημνίας, είτε γην εθέλει τις ονομάζει, είτε σφραγίδα» και προμηθεύτηκε 20.000 κομμάτια για τα πειράματά του προς επιβεβαίωση των ιδιοτήτων και της χρησιμότητάς της.

Θέα από το ηφαίστειο Μόσυχλου στην περιοχή της Λημνίας Γης  (κέντρο της φωτογραφίας).
 Στο βάθος υπάρχει το χωριό Κότσινα και ο κόλπος του Πουρνιά  

Οι υποδείξεις του για τη σκοπιμότητα και αξία του φαρμάκου, αναμφίβολα βοήθησαν στην διάδοσή του σε όλο τον κόσμο. «Δεν αποτελεί υπερβολή ,να λεχθεί ότι η χρήση του εμπορικού σήματος στη φαρμακευτική συσκευασία προς αναγνώριση ενός προϊόντος ορισμένης πηγής, κατ΄ αρχήν επινοήθηκε και εφαρμόστηκε στη Λημνία γη.

Φαίνεται ότι από τότε κατανοήθηκε το ελκυστικό πλεονέκτημα μιας τέτοιας εγγύησης ως μέσον απόκτησης της εμπιστοσύνης των πελατών, αλλά και του εμπορικού συμφέροντος. Ήταν στην πραγματικότητα μια συνήθεια, η οποία στην εποχή μας έχει αναγνωρισθεί ως τρόπος προστασίας δικαιωμάτων και συμφερόντων και του αγοραστού και του πωλητού.» (Σ.Α. Παξιμαδάς)
Οι σποραδικές αναφορές διαφόρων ιατρών της βυζαντινής εποχής, σηματοδοτούν ότι συνεχίστηκε η εξόρυξη και η χρήση της κατά τη μακροχρόνια αυτή περίοδο. Την έχουν υπόψη τους οι: Αλέξανδρος Τραλιανός, Αέτιος Αμιδινός, Κασσιανός Βάσος, Παύλος Αιγινήτης, Λέων ιατρός, Θεοφάνης Νόννος, Σιμεών Μάγιστρος, ενώ αναφέρεται σε συριακά και αραβικά ιατρικά έργα. Από την εποχή της Αναγέννησης η φήμη της φθάνει και στην Ευρώπη, με αποτέλεσμα σχεδόν όλοι οι περιηγητές που επισκέφθηκαν ή έγραψαν για τη Λήμνο ως το 19ο αιώνα, να αναφέρονται σ’ αυτήν.

Η εξόρυξη

Η περιοχή όπου η γη σκάφτηκε και υπάρχει  η δεξαμενή  επίπλευσης.

Η δεξαμενή  επίπλευσης, στο παρασκήνιο υπάρχει το κοίλο.σπηλιάς

Στην αρχαιότητα η τελετή της εξόρυξης της Λημνίας γης καθαγιαζόταν από ιέρεια που ερχόταν από την πρωτεύουσα της Λήμνου, Ηφαιστία στις 6 Μαΐου, ενωρίς το πρωί ώστε το χώμα να είναι μαλακό από την υγρασία. Εν συνεχεία μεταφερόταν στην πόλη, όπου έπειτα από σχετική κατεργασία, συσκευαζόταν σε δισκία και σφραγιζόταν με τη μορφή μιας αίγας ή της θεάς Άρτεμης.

Υπήρξε το πρώτο τυποποιημένο φάρμακο στην ιστορία της ιατρικής.

Το σπήλαιο που συλλέγονταν χώμα από τη γη όπου η ιέρεια σε μια πράξη τελετουργίας την καθαγίαζε  

Κατά τους χριστιανικούς χρόνους η τελετή συνδυάστηκε με την εορτή του Σωτήρος και γινόταν στις 6 Αυγούστου. Η σφραγίδα έφερε τη μορφή του Χριστού και την αποκαλούσαν αγιόχωμα.

Η ΗΦΑΙΣΤΙΑ

Στα χρόνια της τουρκοκρατίας σφραγιζόταν με την ημισέληνο ή με άλλες επίσημες οθωμανικές σφραγίδες που έγραφαν tin imachton (σφραγισμένος πηλός). Στην Ευρώπη ήταν γνωστή ως terra lemnia ή terra sigillata (σφραγισμένη γη). Η τελετή είχε χαρακτήρα παλλημνιακής εορτής. Γινόταν από χριστιανό ιερέα παρουσία επισήμων, Ελλήνων και Τούρκων, και πλήθους κόσμου, όπως περιγράφει ο Belon (1548) και φαίνεται σε σχετική ξυλογραφία του 16ου αιώνα (Thevet).

Σφραγίδα της Λιμνιάς γης
με τη λατινική επιγραφή «Terra Lemna»
και η απεικόνιση των τριών αστέρων και
ένα μισοφέγγαρο (17ος  18ος αιώνας).

Το δικαίωμα εκμετάλλευσης της ιαματικής γης είχε ο Τούρκος σούμπασης και αργότερα ο χότζας του κοντινού χωριού Άγιος Υπάτιος, όπου γινόταν η κατεργασία και η σφράγιση. Μέρος του χώματος, αυστηρά για προσωπική χρήση, δινόταν στους παρευρισκόμενους στην τελετή, ενώ από το 17ο αιώνα μια ποσότητα δινόταν στους ντόπιους αγγειοπλάστες ως τις αρχές του 20ού αιώνα.

 Ο παπά-Αγγελής Μιχέλης σε μια μικρή ιστορική-λαογραφική μελέτη που δημοσίευσε το 1934 γράφει:
"Ο εις Άγιον Υπάτιον διαμένων Χότζας έδιδεν εις τους λαγηνάδες το χώμα τούτο και κατεσκεύαζον αγγεία, τα οποία εσφράγιζεν με την σφραγίδα του διαλαμβάνουσαν «Κιούλ Μεκτούμ» δηλαδή εξουδετέρωσις δηλητηρίου."

Σφραγίδες Λιμνία Γη σε αραβικά γράμματα.

Η θέση από την οποία εξορυσσόταν εντοπίζεται στο λόφο Δεσπότης, το Μόσυχλο των αρχαίων, μεταξύ των χωριών Ρεπανίδι, Κότσινος και Βάρος, νότια του εξωκλησιού του Σωτήρος. Προφανώς, ο λόφος "Δεσπότης" οφείλει το όνομά του στο διοικητή του νησιού, ο οποίος έφερε τον τίτλο «Δεσπότης της Λήμνου» στα ύστερα βυζαντινά χρόνια και λογικά διαφέντευε τη θέση της Λημνίας γης.

Το Ρεπανίδι 
Το χωριό πρωτοαναφέρεται ως Ρεπανίδιον το 1285 σε απογραφικό πρακτικό που αφορά ιδιοκτησίες της μονής "Πτέρις". Η Πτέρις ή το Πτέριν ήταν μονή της Λήμνου κοντά στα Τσιμάνδρια. Μεταξύ άλλων κατείχε και "το ευκτήριον της Οδηγητρίας, το εις το Ρεπανίδιον, με τον τόπο του". Στο Ρεπανίδι κατοικούσαν κάποιοι από τους 28 συνολικά παροίκους που είχε σε όλη τη Λήμνο.

Το 1418 ο Buondelmonti σημειώνει το χωριό ως Rapagnidi (Ραπανίδι) και το τοποθετεί στο εσωτερικό του νησιού. Η επόμενη αναφορά είναι του Belon (1548), ο οποίος εγκαταστάθηκε στο χωριό για αρκετές ημέρες προκειμένου να πραγματοποιήσει κοντινές εκδρομές στην Ηφαιστία, στο λόφο της Λημνίας γης κ.α. 

Αινιγματικές δομές στο βράχο Εκατό Κεφαλαί - Kephalai (μετάφραση:  Εκατό αρχηγοί ).

Το αναφέρει επανειλημμένα ως Rapagnidi και έτσι το σημειώνει σε χάρτη έκδοσης 1588. Γράφει ότι βρισκόταν κοντά στο λιμάνι των Εκατό Κεφαλών, τις οποίες επίσης σημειώνει στο χάρτη του 1588 ωςEcato Cephales.Τις Eqaton Cephales σημειώνει κι ο Buondelmonti (1418) στο λόφο της Ηφαιστίας.

Εντυπωσιακά ερείπια των κατασκευών στο ακρωτήριο Εκατό Κεφαλαί  βορειοδυτικά του Κότσινα.

Το λιμάνι τους βρισκόταν εν χρήσει και στα χρόνια του Piri Reis (1521), ο οποίος το σημειώνει στους χάρτες του ως "Limãn-i-jüz baš: Λιμάνι των Εκατό Κεφαλών". Ο Belon προσθέτει ότι το Ρεπανίδι απείχε έξι τουφεκιές από το λόφο του Κότσινου και τρεις από ένα λιμάνι, όπου ψάρευαν με αρμίδι και γρίπο.

Abraham Ortelius, Graeciae Universae Secundum
Hodiernum Neoterica Descriptio. Iacobo Castaldo Pedemontane.
 Antwerp, Christopher Platin  έτος 1598 

Η πληροφορία αυτή σημαίνει ότι το χωριό δεν είχε ακόμα μεταφερθεί στη σημερινή θέση και ότι βρισκόταν περίπου στη θέση του Αγίου Υπατίου. Κοντά στο χωριό βρήκε και το μοναδικό δάσος της Λήμνου, αποτελούμενο από οξιές και δρυς (aesculi), τον καρπό των οποίων χρησιμοποιούσαν στην κατεργασία δερμάτων. Το 1611 αναφέρεται ότι πειρατές λεηλάτησαν ένα καΐκι με 13 ναύτες, το οποίο μετέφερε βελανίδια από τη Λήμνο στη Σαμοθράκη, γεγονός που δείχνει ότι γινόταν κι εξαγωγή βελανιδιών. Αρκετές βελανιδιές επιβιώνουν μέχρι σήμερα στην περιοχή.

Χάρτης του CHOISEUL-GOUFFIER, Marie Gabriel Florent Auguste de. Carte
de l'ile de Lemnos, Levée sur les Lieux, et assujettie aux Observations Astronomiques.

Επίσης, το χωριό αναφέρεται: από το γιατρό Albacario (τέλη 16ου αιώνα) ως Raponidi που το επισκέφθηκε αναζητώντας τη Λημνία γη, στο χάρτη του Choiseul-Gouffier (1785) ως Herpagni, από τον Lacroix (1829) ως Ραπανίδι κι από τον Conze (1858) ως Drepanidi. Ο τελευταίος διευκρινίζει ότι δεν είναι το ίδιο χωριό με τον Άγιο Υπάτιο, όπως σημειωνόταν σε αγγλικούς χάρτες της εποχής του. Εδώ έχουμε την πληροφορία, ότι αν και το 1858 το χωριό είχε μεταφερθεί, εν τούτοις σε παλιότερους χάρτες σημειωνόταν ακόμα στον Ανυπάτη. Επομένως, η μετακίνηση δεν πρέπει να είχε γίνει πολύ παλιότερα αλλά περίπου στις αρχές του 19ου αιώνα.

Μέρος από τον χάρτη :Insularum Archipelagi Septentrionalis seu Maris Aegaei
Accurata Delinatio Auctore I. Laurenbergio. Amsterdam, J. Janssonius 1660-90 

Ο Conze πηγαίνοντας προς το πηγάδι της Λημνίας γης περπάτησε δίπλα από τις γούβες, πιθάρια που είναι σκαλισμένα στο βράχο (βίνα), στα οποία αφήνουν το μούστο να βράσει πριν τον μεταφέρουν σε βαρέλια. Επίσης, σχεδίασε ένα αρχαίο ταφικό αγγείο προερχόμενο από την Ηφαιστία, το οποίο κατείχε ένας καφετζής του χωριού, ο Αναγνώστης Παπασάββας. Αργότερα πουλήθηκε στο Λούβρο. Ως Drepanidi σημειώνεται και στο χάρτη του De Launay (1898) ενώ ο Fredrich (1904) το σημειώνει σωστά Repanidi.

Βυζαντινό εκκλησάκι σε άμεση γειτνίαση με το χώρο της Λημνίας Γης  

Το εξωκλήσι του Σωτήρος

Το εξωκλήσι του Σωτήρος αναφέρεται από το 1320 ως πατριαρχική εξαρχία με το όνομα Χριστός Σωτήρ εν τω Παλαιολάκκω, όπου ως Παλαιόλακκο πρέπει να θεωρήσουμε το σημείο εξόρυξης της λημνίας γης, το οποίο είχε αποκτήσει τη μορφή πηγαδιού από τη μακροχρόνια εξόρυξη και καλυπτόταν για να μην αποξηραίνεται. Σε πατριαρχικό έγγραφο του 1565 σημειώνεται: "...ο Σωτήρ ο εις το Κότζιν εν ω γίνεται το αγιόχωμα" ως μετόχι της μονής Μεγ. Λαύρας, το οποίο κατείχε αυθαιρέτως η μητρόπολη Λήμνου.

Πηγή νερού για το διαχωρισμό μέσω επίπλευσης της Λημνίας Γης.

Το εκκλησάκι συνέχισε να υπάρχει στην ίδια θέση κοντά στην πηγή Φτελίδια, όπως προκύπτει από περιγραφές περιηγητών σε όλη την περίοδο της τουρκοκρατίας (Belon 1548, Thevet 1554, Covel 1677, Dapper 1688, Choiseul-Gouffier 1785, Conze 1858, Fredrich 1904). Τη σημερινή του μορφή έλαβε το 1950, ενώ στο εσωτερικό του σώζεται εικόνα του 1880.

Εξαιρετικό λεπτό χώμα από την περιοχή  με το χρώμα της ώχρας

Θεραπευτικές ιδιότητες

Αναλύσεις τόσο του παρελθόντος όσο και σύγχρονες αποκαλύπτουν πως η Λημνία γη αποτελείται κυρίως από πυριτική άργιλο και αλουμίνα. Περιέχει επίσης υψηλό ποσοστό οξειδίων του σιδήρου (4-6%) που της δίνουν χαρακτηριστικό καστανέρυθρο χρώμα. Η απόχρωσή της ονομάζεται «μέτριο κοκκινωπό καφέ» και έχει ορισθεί ως το νούμερο 43 του παγκόσμιου άτλαντα χρωμάτων με την ονομασία Terra Lemnia.

Λημνία Γη  «Terra sigillata»  Μουσείο Επιστημών του Λονδίνου 

Με τη Λημνία γη έχει ασχοληθεί επισταμένα ο Λήμνιος ιατρός Σπυρίδων Παξιμαδάς, ο οποίος τη μελέτησε τόσο από ιατρικής όσο και από ιστορικής πλευράς και συνέγραψε δυο σπουδαίες μελέτες γι’ αυτή.

ΣΠ. ΠΑΞΙΜΑΔΑ, "ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΛΗΜΝΙΑΣ ΓΗΣ - ΜΙΑ ΙΑΤΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ, 1982.

ΣΠ. ΠΑΞΙΜΑΔΑ, "ΛΗΜΝΙΑ ΓΗ - ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΣ ΠΡΟΤΥΠΟ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΪΟΝ"

Ανόργανα και ορυκτά φάρμακα στην αρχαιότητα

Αιθάλη λιβανωτού ή στύρακος
Ακόνη Ναξία	Είδος σμύριδος ή μίγμα σιδήρου. Σε αλωπεκία (επιχρίσεις) και εσωτερικώς με όξος σε επιληψία
Άλας αιγύπτιο	Σε αρθριτικά
Άλας θηβαϊκό	εμμηναγωγό
Αλός άνθος (πιθανόν σόδα αναμεμιγμένη με εμπυρευματικές ουσίες)	Σε κακοήθη έλκη των γεννητικών οργάνων, σε πυόρροια των ώτων
Αλός άχνη (αφρός θαλάσσης επικαθήμενος στους βράχους-περιέχει χλωριούχα και θειικά άλατα αποξηραμένα)	Ίδια χρήση με το προηγούμενο
Άλς, άλες (χλωριούχο νάτριο)	Σε ατμόλουτρα, με μέλι ως καθαιρετικό, με έλαιο και αφέψημα κριθής σε υποκλυσμούς, σε οφθαλμικές παθήσεις, σε δήγματα ερπετών, σε ερυσίπελας, σε ωταλγίες κλπ.
Άλμη (διάλυμα άλατος σε νερό)	Στυπτικό, σε κλύσματα επί δυσεντερίας
Άμμος (διαπυρωμένη από τον ήλιο)	Σε αμμόλουτρα υδρωπικών
Αντίσποδον και αντισπόδιον	Είχε ιδιότητες μεταλλικών οξειδίων. Λαμβανόταν από την τέφρα μίγματος φύλλων μύρτου, κυδωνίων, σχίνου κλπ
Αρμένιον (πιθανόν χαλκούχο ορυκτό-αζουρίτης ή άργιλος εμποτισμένη με άλας χαλκού)	Δράση παρόμοια, αλλά ηπιώτερη της χρυσόκολλας
Αρσενικόν ή αρρενικόν (κίτρινη σανδαράχη, As2S3)	Καυστικό, εσχαρωτικό, αποψιλωτικό
Ασβόλη, αιθάλη	Στυπτικό, σε εγκαύματα, επουλωτικό σε έλκη
Άσφαλτος	Με χοίρειο στέαρ σε εγκαύματα, με θείο σε υποκαπνισμούς κατά της υστερίας
Γη αμπελίτις ή φαρμακίτις	Σε τριχοβαφές
Γη ερετριάς (άργιλος ή κρητίς)	Στυπτικό, μαλακτικό
Γη κιμωλία (λευκή και ερυθρή γη)	Με όξος κατά παρωτίδος, εγκαυμάτων και φλογώσεων
Γη λημνία (ερυθρή άργιλος) «Η δε Λημνία λεγομένη γή έστιν εκ τινος υπονόμου αντρώδους αναφερομένη και μειγνυμένη αίματι αιγείω, ήν οι εκεί άνθρωποι αναπλάσσοντες και σφραγιζόμενοι εικόνι αιγός σφραγίδα καλούσιν….»	Εμετικό, αντίδοτο δηλητηρίων, θεραπευτικό πληγών.
Γη μηλία (άργιλος)	Κατά της λέπρας
Γη πνιγίτις (άργιλλος)	Δράση ανάλογη της κιμωλίας γης, αλλά ηπιότερη
Γη σαμία (άργιλος ή κρητίς)	Σε γυναικολογικές παθήσεις
Γη χία (άργιλος)	Ψιμύθιο για το πρόσωπο
Γύψος (θειικό ασβέστιο)	Με σιτάλευρο, ως ποτό, σε μητρορραγίες
Διφρυγές (υπολείμματα από την εκκαμίνευση χαλκού και ψευδαργύρου)	Στυπτικό, ξηραντικό, επουλωτικό. Με τερεβινθίνη ή κηρωτή στη θεραπεία των αποστημάτων
Θείον	Σε υποκαπνισμούς επί υστερίας, σε επιχρίσεις κατά της λέπρας, με ρητίνη σε δήγματα από σκορπιούς
Ινδικόν	Σε έλκη
Ιός σιδήρου (οξείδιο του σιδήρου)	Στυπτικό σε υποθέματα σε λευκόρροια των γυναικών. Με όξος (οξικός σίδηρος) σε επιχρίσεις κατά του ερυσιπέλατος και σε αλοιφές κατά της αλωπεκίας
Καδμεία ή πομφόλυξ (οξείδιο του ψευδαργύρου)	Στυπτικό, επουλωτικό σε κακοήθη έλκη και στην οφθαλμιατρική
Κεραμίτις (άργιλος)	Ξηραντική σε πυώδη έλκη
Κιννάβαρι (θειούχος υδράργυρος)	Σε οφθαλμικές νόσους, στυπτικό και με κηρωτή σε εξανθήματα
Κοράλλιον ή κουράλιον (ο εξ ανθρακι-κού ασβεστίου σκελετός του)	Στυπτικό, επουλωτικό
Κύανος (πιθανόν λαζούλιθος)	Κατασταλτικόν, εσχαρωτικό
Λεπίς στομώματος	Καθαρτικό
Λιθόκολλα (μίγμα κόνεως από παριανό μάρμαρο και ταυρόκολλας)	Για ανακόλληση των βλεφαρίδων
Λίθος αετίτης (οξυπυριτικόν ορυκτό)	Σε αλοιφές επί επιληψίας
Λίθος αιματίτης (ορυκτό οξείδιο του σιδήρου)	Στυπτικό σε αιμοπτύσεις, οφθαλμικά νοσήματα και διουρητικό με οίνο
Λίθος αλαβαστρίτης ή όνυξ (ίσως αλάβαστρο-θειικό ασβέστιο)	Με κηρωτή σε στομαχικούς πόνους
Λίθος αραβικός (λευκό μάρμαρο ή αραγωνίτης)	Οδοντόσκονη
Λίθος άσσιος (αγνώστου συστάσεως)	Απισχναντικό, σε δοθιήνες
Λίθος γαγάτης (φαιάνθραξ)	Μαλακτικό, σε υποκαπνισμούς σε υστερικούς σπασμούς και σε αλοιφές κατά της ποδάγρας
Λίθος γαλακτίτης (πιθανόν ανθρακικό ή φωσφορικό ασβέστιο)	Σε οφθαλμικά αποστήματα
Λίθος γεώδης (άργιλος)	Στυπτικός, ξηραντικός, σε οφθαλμικές νόσους
Λίθος θρακίας (σκληρός φαιάνθραξ)	Ίδιες χρήσεις με τον γαγάτη λίθο
Λίθος θυΐτης (φωσφορικόν αργίλιο)	Σε οφθαλμικές νόσους
Λίθος ίασπις (οξυπυριτικό ορυκτό άγνωστης συστάσεως)	Ωκυτόκιο μέσο, που έδεναν στο μηρό της επιτόκου
Λίθος ιουδαϊκός (άγνωστης χημικής συστάσεως)	Διουρητικό και σε νεφρολιθίαση
Λίθος μαγνήτης (Fe3O4)	Με μελίκρατο
Λίθος μελιτίτης (πιθανόν αργιλούχο ορυκτό)	Χρήσεις ανάλογες με τον γαλακτίτη
Λίθος μεμφίτης (άγνωστης συστάσεως)	Αναισθητικό εγχειρήσεων
Λίθος μόροχθος (τάλκης ή στεατίτης)	Σε πόνους της κύστης και σε αιμοπτύσεις
Λίθος ο εν τοις σπόγγοις (ανθρακικό ασβέστιο)	Με οίνο σε λιθίαση
Λίθος οστρακίτης (πιθανόν όστρακο θαλασσίων ζώων ή κόκκαλο σουπιάς)	Με οίνο ως ποτό για επίσχεση των εμμήνων, ψίλωθρο γυναικών (=αποτρι-χωτικό)
Λίθος οφίτης (ένυδρο πυριτικό μαγνήσιο)	Σε κεφαλαλγίες και οφιόδηκτους
Λίθος πυρίτης (κατά τον Διοσκουρίδη ο χαλκοπυρίτης, κατά τον Πλίνιο ο μυλόλιθος)	Αποκαθαρτικό
Λίθος σεληνίτης (γύψος)	Σε επιληψία
Λίθος σχιστός (είδος αιματίτου)	Σε ραγάδες και κήλη
Λίθος φρύγιος (αργιλούχο ορυκτό ή ηφαίστειος σκωρία)	Στυπτικό, εσχαρωτικό, με κηρωτή σε εγκαύματα
Μελαντηρία (αμφίβολη η σύστασή του, ίσως ακάθαρτος θειικός σίδηρος των βυρσοδεψών)	Χρήσεις, όπως και το μίσυ
Μίλτος (σιδηρούχος άργιλος, κοκκινό-χωμα)	Στυπτικό, σε έμπλαστρα
Μίσυ (σιδηροπυρίτης, FeS2)	Καθαιρετικό, στην παρασκευή εμπλάστρων, με οίνο σε γυναικολογικές παθήσεις και στην οφθαλμιατρική
Μόλυβδος: πολλά είδη Μόλυβδος ο μεταλλικός Πεπλυμένος (μολυβδόσκονη με κάποιο οξείδιο) Κεκαυμένος (οξείδια του μολύβδου) Σκωρία μολύβδου (μίγμα οξειδίων του μολύβδου) Μολυβδοειδής λίθος (ίσως γαληνίτης) Ψιμύθιο (βασικός ανθρακικός μόλυβδος) Σάνδυξ (πυρωθέν ψιμύθιο) Μίνιο Μολύβδαινα (ασαφής η σύσταση, πιθα-νόν μίγμα από οξείδια μολύβδου, αργύ-ρου και ασβέστου)	Σε επίδεση πληγών Αιμοστατικό επί κονδυλωμάτων και αιμορροΐδων Ισχυρότερος του προηγουμένου Στυπτικότερος του κεκαυμένου Ως η σκωρία Σε οφθαλμικά κολλύρια Ως το ψιμύθιο Χρωστική Σε νόσους της μήτρας, των ώτων κλπ
Νίτρον και αρχαιότερα λίτρον (η ορυκτή σόδα και όχι το νιτρικό νάτριο ή κάλιο)	Σε τροχίσκους, εισαγόμενους στα γεννητικά όργανα για σύλληψη
Νιτρούχο ύδωρ	Σε δερματικές νόσους, σε πεσσούς, σε αλοιφή στυπτική, σε κλύσματα, σε στοματοχρίσματα
Αφρός νίτρου (ποτάσσα)	Εσωτερικά σε κωλικούς, σε εγχύσεις σε νόσους των ώτων και εξωτερικά σε έμπλαστρα για λέπρα
Όστρακα (κέραμοι ψημένοι)	Με όξος σε κνησμό, εξανθήματα. Σε αλοιφή για τις χοιράδες
Πομφόλυξ	Χρήσεις, όπως και η καδμεία
Σανδαράκη ερυθρή (As2S3)	Καθαιρετικό. Σε σκόνη σε ωτίτιδες, με τερεβινθίνη σε αλωπεκία, με έλαιο σε φθειρίαση και σε καταπότια κατά του άσθματος. Συστατικό του καρικού φαρμάκου (αλοιφή για πληγές)
Σανδαράκη ψευδής (είδος οξειδίου του μολύβδου)
Σάπφειρος (δεν πρόκειται περί του πολυτίμου λίθου, αλλά για κάποιο ορυκτό με χαλκό)	Ως ποτό σε σκορπιόδηκτους, σε κηλίδες του κερατοειδούς
Σμύρις (λίθος)	Σε ουλίτιδες και για καθαρισμό των οδόντων
Στίμμι και στίβι (ορυκτός αντιμονίτης-Sb2S3)	Επουλωτικό ελκών, με στέαρ κατά των εγκαυμάτων
Στυπτηρία (αργιλούχα ορυκτά)	Ουλίτιδες, σε φαγέσορες, ξηραντικό πληγών, στυπτικό, σε αιμορραγίες
Σώρυ (πιθανόν ορυκτός θειικός χαλκός, ενέχων και ακάθαρτο θειικό σίδηρο με περίσσεια οξέος)	Σε οδονταλγίες, τερηδόνα, για τα μαλλιά ως μαύρη βαφή
Τέφρα κληματίνη (ανθρακικό κάλιο, προερχόμενο από την αποτέφρωση φυτών)	Με όξος ως επιθέματα σε δήγματα από ερπετά και σκύλους και ως αντίδοτο σε δηλητηριάσεις από μύκητες
Τρυξ (το ίζημα από παλαιό οίνο, ανθρακικό κάλιο και μεταλλική σκωρία)	Σε τροχίσκους αντί σάπωνος, στυπτικό, αντιρρευματικό
Υδράργυρος	Δηλητήριο, διαβρωτικό. Αντίδοτο: γάλα
Χαλκός: πολλά χαλκούχα φάρμακα
Κεκαυμένος χαλκός	Στυπτικό, εμετικό, επιπαστικό, επουλωτικό
Άνθος χαλκού (κάποιο οξείδιο)	Επουλωτικό, σε αιμορροΐδες κλπ
Χαλκίτις	Εσχαρωτικό, αντιψωρικό κλπ
Χάλκανθο, χαλκανθές, χαλκάνθη (θειικός χαλκός)	Στυπτικό, ανθελμινθικό, εμετικό, εσχαρωτικό κλπ
Χρυσόκολλα (πολλές ουσίες, ίσως μαλαχίτης)	Μαλακτικό, ξηραντικό, σμηκτικό ούλων
Ιός (βασικός ανθρακικός χαλκός)	Εσχαρωτικό, επουλωτικό
Ιός σκώληκος (οξείδιο του χαλκού)	στυπτικό
Λεπίς χαλκού (οξείδιο του χαλκού)	Στυπτικό, επουλωτικό, στην οφθαλμολογία
Σποδός (μεταλλικό οξείδιο) Σποδός κυπρίη (οξείδιο του χαλκού) Σποδός ιλλυρίη (οξείδιο του χαλκού) Σποδός χρυσίη μετά μίσυος (άγνωστο) Μέλαν το κύπριον (ίσως οξείδιο του χαλκού)	Επουλωτικό σε οφθαλμικές νόσους, σε έμπλαστρα Επουλωτικό πληγών Σε έμπλαστρα γυναικολογικών παθήσεων Σε πεσσούς γυναικολογικών παθήσεων
Ώχρα (ορυκτό από άργιλο και οξείδιο του σιδήρου)	Στυπτικό, διαλυτικό φυμάτων και σαρκωμάτων

Ε. Σκαλτσά-Επίκουρη Καθηγήτρια Τομέας Φαρμακογνωσίας, Τμήμα Φαρμακευτικής, Πανεπιστημιόπολις, Ζωγράφου, Αθήνα, 157 71.

Στην σημερινή εποχή που δεν υπάρχει η «Λημνία Γη» σε παραγωγή, στο εμπόριο υπάρχει θεραπευτική αργιλώδης γη και υπόσχετε τα ίδια... Περιληπτικά: Αποτοξινώνει και καθαρίζει τον οργανισμό, αποβάλει τη ραδιενέργεια, εξισορροπεί το ph του οργανισμού και πολλά άλλα. Λέγεται bentonite clay (που είναι αργιλώδης γη), πληροφορίες για αυτό και τις χρήσεις του μπορείτε να βρείτε εδώ.

ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ

• Βιβλιογραφία: ΣΠΥΡ. ΑΝΤ. ΠΑΞΙΜΑΔΑΣ. ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΟ ΑΘΗΝΩΝ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΑΘΗΝΑ 1982 
• εφ. "Λήμνος", φ. 37, 14/8/1916 
• (P. Belon, Les observations de plusieurs singularitez et choses memorables trouvées en Grèce, Asie, Judée, Egypte, Arabie et autres pays étrangèrs, 1553)
• John Covel (J. Covel, Diaries, 1677, ed. Th. Bent, pp. 283 ff.)
• Louis de Launay (L. de Launay, Notes sur Lemnos, Rev. Archeologique Series 3 27, 1895, 318-23.)
• (Kühn ed., XII, 169-70)' and 'De antidotis, I (Kühn ed., XIV, 80)'
• Theophrastus (371 - 287 BC).- Stones (De lapidibus 52).
• encyclopedia about medicine (De materia medica 5, 113)
• Paul of Aegina (Paulus Aegineta)
• Flavius Philostratus (around 165 - 240) (Philoktetes 28.5
• Pliny (Naturalis Historia) 

ΠΗΓΗ: http://ellinondiktyo.blogspot.gr/