ΚΕΙΜΕΝΟ - ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΜΑΧΗ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΙΔΟΥ
Ταξιδεύοντας στην Ελλάδα ανακαλύπτεις κρυμμένους θησαυρούς, μονοπάτια, πυκνά δάση και πανέμορφα χωριά... Εκεί στην επαρχία Βοΐου, στις πλαγιές του Ασκιού όρους, σε υψόμετρο 760 μέτρων, ξεπροβάλει ο Πελεκάνος...
Το γραφικό χωριό της Κοζάνης θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι ένα από τα κρασοχώρια της Μακεδονίας. Η καλλιέργεια γίνεται με τον παραδοσιακό τρόπο, με ξερικά κλήματα διαμορφωμένα σε κύπελλο, ώστε να εκτίθενται συνεχώς στην ηλιακή ακτινοβολία, που σε συνδυασμό με τη χαμηλή υγρασία αποδίδουν πρώτη ύλη εξαιρετικής ποιότητας.
Το κρασί που ξεχωρίζει είναι ο «γλυκός» που παράγεται προσθέτοντας σερμπέτι και επιδέχεται μακροχρόνια παλαίωση που γίνεται στους ειδικά ημιυπόγειους χώρους των σπιτιών, τα κατώγια, διαμορφωμένους να εξυπηρετούν τις ανάγκες των κατοίκων για υγιεινή και ασφαλή αποθήκευση τροφίμων, από την εποχή που δεν υπήρχε ηλεκτρισμός.
Η ονομασία
Το τοπωνύμιο «Πέλεκον», που αναφέρει ο ιστορικός Προκόπιος και που αργότερα τροποποιήθηκε σε «Πέλκα», είναι από τα αρχαιότερα μακεδονικά τοπωνύμια, με προέλευση το σχήμα «πέλεκυς - πελεκώ» και από το «Πέλλα - πέτρα». Η επιτροπή τοπωνυμίων το 1927 άλλαξε το όνομα στο σύγχρονο Πελεκάνος, έχοντας στο νου τους ομώνυμους ξακουστούς μαστόρους πέτρας του χωριού, που έφθαναν μέχρι το Πήλιο και την Πόλη.
Το χωριό δεν στέριωνε, οι κάτοικοι πέθαιναν, με αποτέλεσμα να μετακινούνται συνέχεια... Οι δύο μονόλιθοι, ύψους 1,5 μέτρου, που είναι μπηγμένοι στο κέντρο του οικισμού, σηματοδοτουν την παράδοση, σύμφωνα με την οποία έχουν ταφεί ζωντανά 2 δαμάλια (αρσενικά βόδια), τα οποία κατέληξαν στην προσπάθεια των χωρικών να επιλέξουν τον τόπο που θα εξασφάλιζε την επιβίωση και τη συνέχιση τους.
Η περιοχή κατοικείται από τους προϊστορικούς χρόνους, στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν τείχη και οχυρώσεις που χρονολογούνται από το 13o αιώνα π.Χ. και αναβαθμίστηκαν επί Ιουστινιανού σε οχυρό αποκαλούμενο «Πέλεκον».
Οι πρώτοι σύγχρονοι κάτοικοι μετανάστευσαν από την Ήπειρο και ζούσαν νοτιοανατολικά του σύγχρονου οικισμού. Οι Τούρκοι το έλεγαν «Ντιρέκιοϊ» (ποταμοχώρι). Τον 17ο αιώνα πολυάριθμες ομάδες μετακινήθηκαν στη σημερινή θέση του χωριού. Το 1797 αναφέρεται σαν «χωρίον Πέλκα». Κατά την επανάσταση του 1821 οι κάτοικοι του Πελεκάνου αγωνίστηκαν κατά των Οθωμανών.
Τι να δείτε
- Στην όμορφη πλατεία και το ιστορικό κέντρο του οικισμού, μπορεί να θαυμάσει κανείς μερικά γνήσια δείγματα παραδοσιακής δυτικομακεδονικής αρχιτεκτονικής.
- Το πέτρινο γεφύρι, χτισμένο το 1935 σε χείμαρρο, ονομαζόμενο «Του Φασούλη η Γούρνα». Είναι το νεώτερο γεφύρι του είδους του στη Δυτ. Μακεδονία και διατηρείται σε άψογη κατάσταση.
- Το άλλο Πέτρινο Γεφύρι βρίσκεται στον κάμπο σε απόσταση 2 χλμ. από τον οικισμό. Είναι μονότοξο, με μήκος 18,50 μ., πλάτος 3,10 μ., ύψος 4,40 μ. και άνοιγμα τόξου 7,50 μ.
- Το παλιό σχολείο
- Την αρχαιότερη εκκλησία της Αγίας Παρασκευής στο Ντομαβίστι, στους πρόποδες του Συνιάτσικου, η οποία κτίστηκε το έτος 1643 (σημαντικό μοναστήρι της εποχής αυτής).
ΠΗΓΗ για την Ιερά Μονή: http://www.tovoion.com/
Η Ιερά Μονή Αγίας Παρασκευής Δοµαβιστίου που βρίσκεται
σκαρφαλωµένη σε υψόµετρο 950 µ. στους πρόποδες του Ασκίου Όρους, ιδρύθηκε στις αρχές του14ουαι σύµφωναµε επιγραφή αφιέρωσης εικόνος που βρέθηκε στην µονή και φέρει τη χρονολογία1329. Ο πρώτος ναός πρέπει να καταστράφηκε και στη θέση του κτίστηκε ο δεύτερος που σώζεται µέχρι σήµερα στις αρχές του 1500. Πρόκειται για το παλαιότερο µοναστήρι της επαρχίας Βοϊου και της Μητροπόλεως Σισανίου και Σιατίστης, στολίδι και καύχηµα των χωρίων Ναµάτων και Πελεκάνου.
Οι τοιχογραφίες που σώζονται αριστουργήµατα αγιογράφων από το Λιανοτόπι του Γράµµου χρονολογούνται στις αρχές του 1600, καθώςεπίσης την ίδια εποχή είναι φιλοτεχνηµένο και το ξυλόγλυπτο, επιχρυσωµένο τέµπλο, έργο ηπειρωτών µαστόρων, παρόµοιο µε εκείνο της Αγ. Παρασκευής Σιάτιστας.
Το µοναστήρι κατά τη διάρκεια της ζωής του καταστράφηκε πολλές φορές από τους τούρκους κατακτητές. Αξίζει να αναφερθεί ότι, µόνο από το 1800 µέχρι και το 1840 κάηκε και λεηλατήθηκε 4 φορές, ενώ το 1875 µετά την επιδροµή των τούρκων στρατιωτών του Σεµσή µπέη από τη Νεάπολη και την καταστροφική πυρκαγιά που υπέστη, εφονεύθησαν και οι εν αυτώ κατοικούντες µοναχοί.
Η ιστορία της µονής τελειώνει στις 27 Νοεµβρίου του1944, όταν τα γερµανικά στρατεύµατα κατοχής, αφού για µια φορά ακόµη λεηλάτησαν και πήραν µαζί τους τα εναποµείναντα κειµήλια και µαζί µε αυτά και το ανυπολόγιστης αξίας χειρόγραφο Ευαγγέλιο
που φυλάσσονταν στη µονή, έκαψαν και τα κτίρια που βρίσκονταν πέριξ του ναού, ο οποίος σώθηκε ως εκ θαύµατος.
Με ενέργειες τουµακαριστού µητροπολίτου κ.κ. Αντωνίου, το
µοναστήρι επανιδρύθηκε το 2001 µε την πολύτιµη βοήθεια και προσφορά του µεγάλου δωρητή και ευεργέτη, που το
όνοµά του έχει πλέον καταχωρηθεί στα ονόµατα των
κτητόρων της µονής, κ. Μιχαήλ Ν. Γκάνα από τα Νάµατα.
- Στις ανατολικές παρυφές του λόφου «Αγίου Γεωργίου» εκτείνεται το «Ρουμάνι», δάσος αειθαλών, εκτάσεως άνω των 2.000 στρεμμάτων. Στην άκρη του δάσους ορθώνεται ο ογκώδης μονόλιθος της «Κουκουπέτρας».
- Τα Κτίσματα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα κάστρα, τα οποία είναι χτισμένα σε υψηλές και δυσπρόσιτες θέσεις. Υπάρχουν τείχη και οχυρώσεις που χρονολογούνται από το 13o αιώνα π.Χ. - σώζονται επτά τέτοια φρούρια.
Στο χωριό λειτουργούν Λαογραφικός και Πολιτιστικός σύλλογος. Οι πιο δημοφιλής εκδηλώσεις είναι: Τέλη Ιουλίου η Γιορτή του Δράκου, η Γιορτή Κρασιού στα τέλη Αυγούστου, η Γιορτή του Μούστου στις αρχές Οκτωβρίου και την παραμονή του Δεκαπενταύγουστου γίνεται μεγάλο γλέντι στην αυλή του παλιού σχολείου, προς τιμήν της πολιούχου Θεοτόκου, όπου ανταμώνονται οι απανταχού Πελκιώτες. Τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά τραγουδάνε και χορεύουν από σπίτι σε σπίτι και γίνονται σιγά σιγά μια μεγάλη ζεστή παρέα...
Πώς θα φτάσετε
Ο Πελεκάνος απέχει 48 χλμ. από την Κοζάνη, 32 χλμ. από την Καστοριά και 165 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη, με τις οποίες συνδέεται μέσω της Εγνατίας Οδού.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
αβαγνον