Μια μικρή αναφορά σε έναν μεγάλο καλλιτεχνικό θρύλο, με αφορμή την απαγόρευση συναυλιών του στην Εσθονία... των «ελευθερωτών» ναζί.Το εσθονικό υπουργείο Αμυναςαπαγόρευσε στην παγκοσμίως γνωστή, ρωσική χορωδία του «Κόκκινου Στρατού», να πραγματοποιήσει περιοδεία στην χώρα ...
Χορωδία «Κόκκινου Στρατού»: Ο «Ιερός Πόλεμος» τρομάζει ακόμα...
Σε μια ακόμη χαρακτηριστική τακτική κατασκευής «εξωτερικού εχθρού» για να «κουκουλωθούν» τα εσωτερικά προβλήματα και να αποπροσανατολιστεί η λανθάνουσα κοινωνική αγανάκτηση προχώρησε το καθεστώς της Εσθονίας, κράτους – μέλους της Ευρωπαϊκής Ενωσης, γνωστού για την νομιμοποίηση του ναζισμού και την διαστρέβλωση της ιστορίας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Το εσθονικό υπουργείο Αμυναςαπαγόρευσε στην παγκοσμίως γνωστή, ρωσική χορωδία του «Κόκκινου Στρατού», να πραγματοποιήσει περιοδεία στην χώρα, επικαλούμενο την διακοπή των διμερών αμυντικών σχέσεων με την Ρωσία, δεδομένου ότι η χορωδία ανήκει στο ρωσικό υπουργείο Αμυνας.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση του υπουργείου Αμυνας της Εσθονίας, τα μέλη των ενόπλων δυνάμεων ξένων κρατών μπορούν να βρίσκονται σε εσθονικό έδαφος μόνο μετά από άδεια του υπουργείου Αμυνας. Αυτό αφορά και σε πολιτικά πρόσωπα που ανήκουν στις ένοπλες δυνάμεις ξένων κρατών.
Είναι η δεύτερη φορά που η Εσθονία απαγορεύει την είσοδο στην χορωδία και την ορχήστρα του «Κόκκινου Στρατού». Τον περασμένο Δεκέμβρη απαγορεύτηκε ανάλογη περιοδεία, παρά το γεγονός ότι και τα 30 μέλη εκείνης της αποστολής ήταν πολίτες και όχι στρατιωτικοί. Τότε, η δικαιολογία ήταν η «αποφυγή προβοκατσιών» εναντίον των καλλιτεχνών…
Η απαγόρευση δεν προκάλεσε αντιδράσεις μόνο από την ρωσική παροικία της Εσθονίας – η οποία, θυμίζουμε, δεν έχει πολιτικά δικαιώματα(!) παρά το γεγονός ότι είναι Εσθονοί πολίτες προς «δόξαν» των «αρχών» και «αξιών» της ΕΕ – αλλά και από την εσθονική διανόηση.
«Το να συνδέεται η απαγόρευση συναυλιών στην Εσθονία της διάσημης διεθνώς ρωσικής, μουσικής κολλεκτίβας “Αλεξαντρόφ” με την διακοπή της διμερούς αμυντικής συνεργασίας δεν είναι καθόλου έξυπνο» σχολίασε ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Κέντρου Ρωσικής Κουλτούρας στο Τάλιν, γνωστός, στην χώρα του, ηθοποιός, τραγουδιστής και σκηνοθέτης, Εντουάρντ Τομάν, στο εσθονικό portal «Stolicha».
«Παραφράζοντας τον συγγραφέα του “Μετρ και Μαργαρίτα”: “Παράνοια, όπως ειπώθηκε”»…
Ο Τομάν εκτιμά, ότι «η αναζήτηση εχθρών και υπονομευτών αποτελούσε πάντα ένα εξαιρετικό μέσο να αποσπάσεις την προσοχή του εργαζόμενου λαού από τα επείγοντα προβλήματά του». «Και τα προβλήμετα που έχουμε είναι παραπάνω από αρκετά…». Θυμίζει, μάλιστα, τα αποτελέσματα έρευνας για την υγεία των νέων Εσθονών που κάνουν την θητεία τους στον στρατό, σύμφωνα με τα οποία, η κατάσταση είναι τραγική. «Ωστόσο, ο αρμόδιος υπουργός, αντί να ασχοληθεί με τους φαντάρους, ψάχνει εξωτερικούς εχθρούς».
Θεωρεί, επίσης, «ακατανόητο» το φόβο των αρχών απέναντι στο τραγούδι και τον χορό. «Μου φαίνεται, ότι μέχρι την ουσιαστική ελευθερία, έχουμε ακόμη πολύ δρόμο»…
Η χορωδία, η ορχήστρα και το μπαλέτο της καλλιτεχνικής κολλεκτίβας του «Κόκκινου Στρατού» «Αλεξάντρ Βασίλιεβιτς Αλεξαντρόφ» (1883 – 1946), προς τιμήν του πρώτου καλλιτεχνικού διευθυντή της, συνθέτη και υποστράτηγου, Α. Β. Αλεξαντρόφ, είναι ένα από τα διασημότερα πολιτιστικά «ονόματα» της ΕΣΣΔ και της σημερινής Ρωσίας, μαζί με τα «Μπολσόι» και τα «Μαρίνσκι» (πρώην «Κίροφ»).
Ως «ληξιαρχική πράξη γέννησής» της θεωρείται η 12 Οκτώβρη 1928 οπότε έδωσε την πρώτη συναυλία στο κεντρικό κτίριο του Κόκκινου Στρατού.
Οι ανεπανάληπτες ερμηνείες των τραγουδιών της Αντιφασιστικής Νίκης έκαναν διεθνώς γνωστή την κολλεκτίβα, η οποία διατηρεί πάντα τα ίδια υψηλά κριτήρια επιλογής των καλλιτεχνών της.
Κατά την διάρκεια του πολέμου, η κολλεκτίβα έδωσε πάνω από 1.500 συναυλίες στο μέτωπο, κυριολεκτικά μέσα στην φωτιά του πολέμου.
Σήμερα η κολλεκτίβα αποτελείται συνολικά από 186 καλλιτέχνες. Μεταξύ αυτών, 9 σολίστ, 64 χορωδοί, 38 μουσικοί ορχήστρας και 35 χορευτές. Το ρεπερτόριό της σε τραγούδι, χορό και μουσική ξεπερνά τα 2.000 έργα, ενώ έχει βραβευτεί και στο εξωτερικό.
Το διασημότερο, ίσως, τραγούδι της, που θεωρείται και ο «ύμνος» της Αντιφασιστικής Νίκης, το εκπληκτικό «Ιερός Πόλεμος», το τραγούδησε στις 26 Ιούνη του 1941, έξω από τον σιδηροδρομικό σταθμό της Μόσχας «Μπελαρούσκι Βακζάλ», από μια ομάδα τραγουδιστών της, ενώ περίμενε την επιβίβασή της στο τρένο για το μέτωπο.
Από αυτή την άποψη, το εσθονικό υπουργείο Αμυνας έχει δίκιο: Η καλλιτεχνική κολλεκτίβα του «Κόκκινου Στρατού» είναι εχθρός του. Διότι πώς είναι δυνατόν να επιτραπεί να ακουστεί ο «Ιερός Πόλεμος» σε μια χώρα που τον Φλεβάρη του 2012, το κοινοβούλιό της, αναγνώρισε με κάθε επισημότητα του Εσθονούς ναζί… ως «αγωνιστές της ελευθερίας»…
Σημ: Στο βίντεο που ακολουθεί με το θρυλικό τραγούδι «Ιερός Πόλεμος», ακούγεται στην αρχή η ιστορική ανακοίνωση για την έναρξη της φασιστικής επίθεσης στην ΕΣΣΔ, από τον επίσης θρυλικό εκφωνητή, Γιούρι Λεβιτάν, το μεσημέρι της 22ας Ιουνίου του 1941.
Η μετάφραση έχει ως εξής: «Προσοχή! Ομιλεί η Μόσχα! Μεταδίδουμε σημαντική κυβερνητική ανακοίνωση. Πολίτες και πολίτισσες της Σοβιετικής Ένωσης! Σήμερα στις 4 η ώρα το πρωί, χωρίς την προβολή οποιωνδήποτε αξιώσεων προς τη Σοβιετική Ένωση, χωρίς κήρυξη πολέμου, τα γερμανικά στρατεύματα επιτέθηκαν στα σύνορα της Σοβιετικής Ενωσης. Ξεκίνησε μεγάλος πατριωτικός πόλεμος του σοβιετικού λαού, εναντίον των γερμανο-φασιστών κατακτητών!».
Γεννήθηκε ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ το 1901, η μοιραία femme fatale του κινηματογράφου. Η Ντίτριχ ήταν σφοδρή πολέμιος της ναζιστικής επέλασης, θεωρώντας τη μάστιγα για τη χώρα της. Στα τέλη μάλιστα της δεκαετίας του '30, εκπρόσωποι του Χίτλερ της ζήτησαν να επιστρέψει στη Γερμανία για να τονώσει τη ναζιστική προπαγανδιστική κινηματογραφία, με την ίδια να απορρίπτει το ενδεχόμενο με κατηγορηματικό τρόπο. Ως αποτέλεσμα, οι ταινίες της απαγορεύτηκαν στη χιτλερική Γερμανία! Η συνεισφορά της στον πόλεμο δεν εξαντλήθηκε βέβαια στον ψυχαγωγικό χαρακτήρα τόνωσης του ηθικού των στρατιωτών, καθώς η Ντίτριχ ηχογράφησε αντιναζιστικά μηνύματα στα γερμανικά, τα οποία μεταδίδονταν από τα συμμαχικά ραδιόφωνα στα πεδία της μάχης.
1930. Marlene Dietrich, in London where she attended the presentation of her film 'Morocco at the Carlton Theatre.
1930s
1933
Marlene Dietrich and Edith Piaf - 31-10-47 Vive l'amitié franco-allemande!
wearing a hat by Travis Banton (ca. 1935)
1937
in MANPOWER 1941 photo by Scotty Welbourne. I have a 20" b/w statue of this pose called 'Marlene', it's beautiful. It was withdrawn from sale, so is very rare. From a 2001 Marlene Dietrich German calendar. (minkshmink on pinterest)
1939
A Foreign Affair 1948
Cafe de Paris 1954
"You can bet your life the man's in the navy" Seven Sinners 1940. Directed by Tay Garnett. From a 2001 Marlene Dietrich German calendar. (follow minkshmink on pinterest)
with her daughter Maria Riva, 1947
with her husband and daughter in a restaurant, 1935
with her daughter Maria Riva
with her daughter Maria Riva
with her daughter Maria Riva arrive at a party, 1951
25 Δεκεμβρίου 2016: Η θρυλική χορωδία του Κόκκινου Στρατού σίγησε στη Μαύρη Θάλασσα, μετά από συντριβή του Τουπόλεφ των ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων. Σήμα κατατεθέν της ιστορίας της Ρωσίας και της Σοβιετικής Ενωσης, ήταν εκείνοι που εμψύχωσαν τους σοβιετικούς φαντάρους στην ηρωική αντίσταση και προέλασή τους απέναντι στη Βέρμαχτ του Χίτλερ στις πιο κρίσιμες και δύσκολες στιγμές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Πλέον μόνο τρία μέλη της βρίσκονται εν ζωή.
Η θρυλική χορωδία του Κόκκινου Στρατού σίγησε στη Μαύρη Θάλασσα
Μόνο τρία μέλη της έμειναν εν ζωή, μετά την αεροπορική τραγωδία στο Σότσι. Εδωσαν εκαντοντάδες συναυλίες στην πρώην ΕΣΣΔ και ηχογράφησαν δεκάδες δίσκους που παίζονται ακόμη και σήμερα σε γιορτές και επετείους.
Είναι μια τραγωδία μέσα στην τραγωδία. Μια θρυλική χορωδία, που δημιούργησε το σάουντρακ ορισμένων από τις ιστορικότερες (πολεμικές) στιγμές του 20ου αιώνα, σίγησε για πάντα. Χάθηκε στα νερά της Μαύρης Θάλασσας όπου συνετρίβη το Τουπόλεφ των ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων ανήμερα Χριστούγεννα…
Η αρμάδα του ρωσικού υπουργείου Αμυνας, μαζί με ελικόπτερα, μη επανδρωμένα αεροσκάφη, βαθυσκάφη και δύτες ερευνούσαν επί ώρες τη θαλάσσια περιοχή 2-3 χιλιόμετρα από την παραλία του Σότσι, όπου κατέπεσε το αεροσκάφος Τουπόλεφ, ωστόσο η ανακοίνωση της Μόσχας πως δεν υπάρχουν επιζώντες δεν άφηνε ελπίδες. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν συντετριμένος διέταξε τη διεξαγωγή έρευνας για τις συνθήκες του δυστυχήματος, η Ανγκελα Μέρκελ και ο υπόλοιπος δυτικός κόσμος έσπευσε να εκφράσει τα συλλυπητήριά του, αλλά τι να το κάνεις… Το «τάγμα που τραγουδάει»χάθηκε για πάντα.
Στη μοιραία πτήση επέβαιναν 64 μέλη της θρυλικής χορωδίας «Αλεξαντρόφ» του Κόκκινου Στρατού – σήμα κατατεθέν της ιστορίας της Ρωσίας και της Σοβιετικής Ενωσης, ήταν εκείνοι που εμψύχωσαν τους σοβιετικούς φαντάρους στην ηρωική αντίσταση και προέλασή τους απέναντι στη Βέρμαχτ του Χίτλερ στις πιο κρίσιμες και δύσκολες στιγμές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Πλέον μόνο τρία μέλη της βρίσκονται εν ζωή.
Προορισμός των ρώσων χορωδών ήταν μια αεροπορική βάση στη Συρία, όπου θα συμμετείχαν σε πρωτοχρονιάτικη συναυλία. Μεταξύ των θυμάτων είναι και ο επικεφαλής της xορωδίας Βαλέρι Χαλίλοφ.
Η υφυπουργός Αμυνας της Ρωσίας Ολγα Γκολόντες χαρακτήρισε τον χαμό του Χαλίλοφ «ανεπανόρθωτη απώλεια», καθώς ως διευθυντής της ορχήστρας και συνθέτης συνεισέφερε σημαντικά στον σύγχρονο πολιτισμό, όπως σημείωσε η ίδια.
«Πρόκειται για τεράστια αδικία» σχολίασε από την πλευρά του ο πιανίστας Ντένις Ματσούγιεφ, εκφράζοντας τη λύπη του για τον θάνατο του μαέστρου. «Η Χορωδία Αλεξαντρόφ είναι το επισκεπτήριο της ρωσικής κουλτούρας», υπογράμμισε, μιλώντας στο πρακτορείο Ria-Novosti.
«Πήγαιναν στη Συρία για καλό σκοπό, σε μια αποστολή ειρήνης. Αδυνατούμε να δεχτούμε αυτήν την απώλεια», υπογράμμισε ο πρωθυπουργός της Ρωσίας Ντμίτρι Μεντβέντεφ.
Η αποκλειστικά ανδρική Χορωδία ιδρύθηκε το 1928 και έγινε γνωστή στις περιοδείες της με την ονομασία «Χορωδία του Κόκκινου Στρατού». Είχε ιδρυθεί υπό την αιγίδα του υπουργείου Αμυνας ενώ 11 χρόνια μετά το υπουργείο Εσωτερικών θα ίδρυε τη χορωδία MVD που λειτούργησε συμπληρωματικά και ανταγωνιστικά: ποια ήταν η αγαπημένη χορωδία του Ιωσήφ Στάλιν;
Για τον ρωσικό λαό αυτή η ερώτηση είχε μόνο μία απάντηση: ήταν το μουσικό σύνολο του Αλεξάνταρ Βασίλιεβιτς Αλεξαντρόφ. Σε αυτό το σύνολο μετείχαν 200 τραγουδιστές, μουσικοί και χορευτές, ενώ το ρεπερτόριό της αποτελούνταν από ρωσικά δημοτικά, σοβιετικούς ύμνους, εκκλησιαστική μουσική, μέχρι και μοντέρνα ξένα τραγούδια που συνοδεύονταν από ακροβατικές χορογραφίες.
Ρώσοι αφήνουν λουλούδια στη μνήμη των χορωδών που χάθηκαν (REUTERS/Sergei Karpukhin)
Το «τάγμα που τραγουδάει», όπως έχει καθιερωθεί να ονομάζεται, προσφέρει εδώ και δεκαετίες ψυχαγωγία σε στρατιωτικούς αλλά και άλλου είδους ακροατήρια σε κάθε γωνιά της Γης.
Εδωσαν εκαντοντάδες συναυλίες στην πρώην ΕΣΣΔ και ηχογράφησαν δεκάδες δίσκους που παίζονται ακόμη και σήμερα σε ρωσικές γιορτές και επετείους. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου τα μέλη της ταξίδευαν αδιάκοπα, καθώς έδωσαν περισσότερες από 1.500 συναυλίες για τους σοβιετικούς στρατιώτες στις εμπόλεμες ζώνες και σε νοσοκομεία. Ο ρόλος τους ως εμψυχωτές σε μια μάχη μέχρις εσχάτων του σοβιετικού λαού απέναντι στις δυνάμεις του Χίτλερ υπήρξε καθοριστικός.
Ο στρατηγός και συνθέτης Αλεξάντρ Αλεξαντρόφ, ο ιδρυτής της, είχε την διεύθυνσή της επί 18 χρόνια και κατόπιν παρέδωσε τη χορωδία στον γιο του, τον Μπόρις που έμεινε επικεφαλής της από το 1946 μέχρι το 1987.
Ο Βλαντίμιρ Πούτιν κήρυξε εθνικό πένθος. Και είναι λογικό. Ενα σύμβολο της Ρωσίας χάθηκε.
Μέσα σε όλα βέβαια υπήρξαν και μερικές συγκλονιστικές επί μέρους ιστορίες. Ο σολίστ της χορωδίας γλίτωσε από την τραγωδία. Ο Βαντίμ Ανανίεφ δεν ταξίδεψε με το μοιραίο αεροπλάνο επειδή αναγκάστηκε να μείνει στο σπίτι του για να βοηθήσει τη γυναίκα του, που μόλις έφερε στον κόσμο το γιο τους.
«Οι συνάδελφοί μου κι οι φίλοι μου ήταν σ’ αυτή την πτήση, ολόκληρη η χορωδία, κάπου 50 άτομα, μουσικοί που παίζουν μπαγιάν και μπαλαλάικα. Ηταν να δώσουν μόνον μια συναυλία και να επιστρέψουν. Δεν ξέρω τι να πω. Εγώ δεν πήγα λόγω οικογενειακής υπόθεσης. Μόλις ήρθε στον κόσμο ο γιος μου, είναι το τρίτο παιδί της οικογένειας κι έμεινα στο σπίτι για να βοηθήσω τη γυναίκα μου» είπε…
Ενας εκ των δημοσιογράφων του ρώσικου NTV που επέβαινε στην πτήση, έβγαλε φωτογραφία το αεροπλάνο πριν από την απογείωση στη Μόσχα και την ανήρτησε στο διαδίκτυο, γράφοντας πως ξεκινά το ταξίδι για την Λαττάκεια. Ενα ταξίδι που δεν τελείωσε ποτέ…
VIDEOS - ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΘΡΥΛΙΚΗΣ ΧΟΡΩΔΙΑΣ "ΑΛΕΞΑΝΤΡΟΦ", ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΛΟΥ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ ΠΟΥ "ΧΑΘΗΚΕ" ... ΜΕ ΑΝΕΠΑΝΑΛΗΠΤΕΣ ΦΩΝΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗ !!!
Στις 25 Δεκεμβρίου 1991, ο Γκορμπατσώφ, το υψηλότερο κυβερνητικό στέλεχος της Σοβιετικής Ένωσης, αναγνώρισε την πτώχευση και την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης.
Η ΕΣΣΔ ήταν ένα κράτος βασισμένο σε μια κυβέρνηση όπου τοΠανενωσιακό Κομμουνιστικό Κόμμα (Μπολσεβίκων), όπως τότε μετονομάστηκε το Εργατικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα Μπολσεβίκων, καθιερώθηκε ως η πολιτική δύναμη που συνένωνε πλατιές λαϊκές μάζες και κυβερνούσε.
Το έμβλημα της Ε.Σ.Σ.Δ.
Η Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (ρωσικά: Союз Советских Социалистических Республик), συντομογραφικά αποκαλούμενη Ε.Σ.Σ.Δ. (ρωσικά: СССР, προφέρεται σύμφωνα με το ΔΦΑ: [ˈɛs ɛs ɛs ˈɛr]), και συνηθέστερα Σοβιετική Ένωση (Советский Союз), ήταν κράτος που βρισκόταν στην ανατολική Ευρώπη και τη βόρεια Ασία, το μεγαλύτερο σε έκταση στον κόσμο. Η πρωτεύουσά του ήταν η Μόσχα. Υπήρξε το πρώτο σοσιαλιστικό κράτος στην παγκόσμια ιστορία. Ιδρύθηκε το 1922. Διαλύθηκε το 1991. Καθοδηγητής και πυρήνας της Σοβιετικής Κοινωνίας ήταν, σύμφωνα με το άρθρο 6 του Συντάγματος της ΕΣΣΔ του 1977, το Κομμουνιστικό Κόμμα της Σοβιετικής Ένωσης. Έπειτα από τη διάλυσή της, το 1991, την ΕΣΣΔ αντικατέστησε η Κοινοπολιτεία Ανεξάρτητων Κρατών.
Ο Σχηματισμός της Ε.Σ.Σ.Δ.
Η Μεγάλη Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση του 1917 καθοδηγούμενη από το Εργατικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα Μπολσεβίκων εδραίωσε στην επικράτεια της Ρωσικής Αυτοκρατορίας το πρώτο Σοσιαλιστικό σύστημα. Η Ρωσία μετά το τέλος του Εμφυλίου πολέμου προσπάθησε να συνενώσει τα κράτη που κάποτε αποτελούσαν τη Ρωσική Αυτοκρατορία, βέβαια στα πλαίσια του σοσιαλιστικού συστήματος με λαϊκή εξουσία. Έτσι ο Βλαδίμηρος Λένιν πρότεινε τη δημιουργία της Ένωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών στη οποία θα εντάσσονταν: η Ρωσική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία, η Ουκρανική ΣΣΔ, η Λευκορωσική ΣΣΔ και η Σοβιετική Ομοσπονδιακή Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Υπερκαυκασίας (αποτελούμενη από την Γεωργία, την Αρμενία, και το Αζερμπαϊτζάν). Στις παραπάνω Δημοκρατίες οι εργάτες και το κόμμα τους το Μπολσεβίκικο (κομμουνιστικό) είχαν ήδη καταλάβει την εξουσία. Τον Δεκέμβριο του 1922 η Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών αποτελούσε πλέον ιστορικό γεγονός.
Η ΕΣΣΔ ήταν ένα κράτος βασισμένο σε μια κυβέρνηση όπου το Πανενωσιακό Κομμουνιστικό Κόμμα (Μπολσεβίκων), όπως τότε μετονομάστηκε το Εργατικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα Μπολσεβίκων, καθιερώθηκε ως η πολιτική δύναμη που συνένωνε πλατιές λαϊκές μάζες και κυβερνούσε.
Στον οικονομικό τομέα ο Λένιν αναγκάστηκε να εφαρμόσει αρχικά τη Νέα Οικονομική Πολιτική (ΝΕΠ, Новая экономическая политика - НЭП), που προέβλεπε τη μη συμμετοχή του κράτους στην οικονομία και τη δημιουργία μια τάξης ευπόρων προερχομένων από τις τάξεις του Προλεταριάτου. Κύριος ιδεολόγος του οικονομικού αυτού σχεδίου ήταν ο Νικολάϊ Μπουχάριν. Η ΝΕΠ είχε ως αποτέλεσμα το 1927 η ΕΣΣΔ να έχει τους υψηλότερους δείκτες χρήσης και κατανάλωσης αγαθών για όλη τη μετα-επαναστατική και προπολεμική περίοδο (12-18/Июня/Огонёк/2006).
Από το 1945 ως τη διάσπαση της Ε.Σ.Σ.Δ. 1991
Κατά τη μεταπολεμική περίοδο, σε πρώτη φάση, η Σοβιετική Ένωση επανοικοδόμησε αρχικά και επέκτεινε έπειτα την οικονομία της, διατηρώντας αυστηρά συγκεντρωτικό έλεγχο. Η Σοβιετική Ένωση βοήθησε τη μεταπολεμική ανοικοδόμηση στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης μετατρέποντάς τες σε σοβιετικά δορυφορικά κράτη, ίδρυσε το Σύμφωνο της Βαρσοβίας το 1955, αργότερα Comecon, παρείχε ενίσχυση στους τελικά νικηφόρους κομμουνιστές στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, και είδε την επιρροή της ν’ αυξάνεται παγκοσμίως. Εν τω μεταξύ, η αυξανόμενη ένταση του Ψυχρού Πολέμου μετέτρεψε τους συμμάχους της εν καιρώ πολέμου, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες, σε εχθρούς.
Ο Στάλιν (Βλ. Στάλιν ΕΔΩ) πέθανε στις 5 Μαρτίου 1953. Εν τη απουσία ενός αποδεκτού διαδόχου, τα υψηλότερα στελέχη του Κομμουνιστικού Κόμματος επέλεξαν να κυβερνήσουν τη Σοβιετική Ένωση από κοινού. Ο Νικίτα Χρουστσόφ (Βλ. Νικίτα Χρουστσόφ και αποσταλινοποίηση ΕΔΩ) που είχε κερδίσει επιρροή μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του '50, κατήγγειλε τις σταλινικές μεθόδους (Αποσταλινοποίηση). Συγχρόνως, η σοβιετική στρατιωτική δύναμη χρησιμοποιήθηκε για να καταστείλει τις εθνικιστικές εξεγέρσεις στην Ουγγαρία και την Πολωνία το 1956. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η Σοβιετική Ένωση συνέχισε να πραγματοποιεί μια επιστημονική και τεχνολογική επανάσταση στέλνοντας σε τροχιά γύρω από τη γη τον πρώτο τεχνητό δορυφόρο, Σπούτνικ 1, ένα σκυλί διαβίωσης, τη Λάικα, και αργότερα, τον πρώτο άνθρωπο, Γιούρι Γκαγκάριν. Η Βαλεντίνα Τερέσκοβα ήταν η πρώτη γυναίκα στο διάστημα με το Vostok 6 στις 16 Ιουνίου 1963, και ο Αλεξέι Λεόνοφ έγινε ο πρώτος άνθρωπος που περπάτησε στο διάστημα στις 18 Μαρτίου 1965. Εντούτοις, οι μεταρρυθμίσεις του Χρουστσόφ στη γεωργία και τη διοίκηση ήταν γενικά μη παραγωγικές, και η εξωτερική πολιτική έναντι της Κίνας και των Ηνωμένων Πολιτειών συνάντησε δυσκολίες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που οδήγησαν στη σινο-σοβιετική διάσταση. Ο Χρουστσόφ απομακρύνθηκε από την ηγεσία το 1964.
Μια ακόμη περίοδος συλλογικής ηγεσίας ακολούθησε, έως ότου καθιερώθηκε ο Λεονίντ Μπρέζνιεφ (Βλ. Μπρέζνιεφ ΕΔΩ) στις αρχές της δεκαετίας του 1970 ως διαπρεπέστερος διάδοχος του Χρουστσόφ στη σοβιετική πολιτική ζωή. Ο Μπρέζνιεφ προήδρευσε σε μία περίοδο ύφεσης του Ψυχρού Πολέμου με τη δύση, ενισχύοντας συγχρόνως τη σοβιετική στρατιωτική δύναμη. Καθ' όλη τη διάρκεια της νέας περιόδου, η Σοβιετική Ένωση διατήρησε την ισότητα με τις Ηνωμένες Πολιτείες στον τομέα της στρατιωτικής τεχνολογίας, αλλά αυτό εξουθένωσε την σοβιετική οικονομία. Σε αντίθεση με το επαναστατικό πνεύμα που συνόδευσε τη γέννηση της Σοβιετικής Ένωσης, η επικρατούσα διάθεση της σοβιετικής ηγεσίας κατά τη διάρκεια της θητείας του Μπρέζνιεφ ως το θάνατο του το 1982 ήταν αποστροφή στις μεγάλες αλλαγές. Μετά από κάποιο πειραματισμό με τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις στα μέσα της δεκαετίας του '60, η σοβιετική ηγεσία επανήλθε στα καθιερωμένα μέτρα της οικονομικής διαχείρισης. Η βιομηχανία παρουσίασε αργά αλλά σταθερά κέρδη κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '70. Η γεωργική ανάπτυξη συνεχίστηκε, αλλά δεν μπορούσε να συμβαδίσει με την αυξανόμενη κατανάλωση και η ΕΣΣΔ έπρεπε να εισαγάγει τρόφιμα όπως το σιτάρι. Λόγω της χαμηλής επένδυσης στα καταναλωτικά αγαθά, η ΕΣΣΔ ήταν κατά ένα μεγάλο μέρος ικανή μόνο να εξαγάγει τις πρώτες ύλες, ειδικότερα πετρέλαιο, το οποίο την κατέστησε τρωτή στις σφαιρικές μετατοπίσεις τιμών. Επιπλέον, η ανθρώπινη ευημερία στη Σοβιετική Ένωση έμεινε πίσω από το δυτικό επίπεδο, μετά από αρχικά σημάδια σύγκλισης στις δεκαετίες του '50 και του ’60.
Δύο εξελίξεις κυριάρχησαν τη δεκαετία που ακολούθησε: το όλο και περισσότερο προφανές θρυμμάτισμα των οικονομικών/πολιτικών δομών της Σοβιετικής Ένωσης, και οι προσπάθειες να γίνουν μεταρρυθμίσεις, ώστε να αντιστραφεί αυτή η διαδικασία. Μετά από τη γρήγορη διαδοχή του Γιούρι Αντρόπωφ και του Κονσταντίν Τσερνιένκο, το 1985 αναλαμβάνει την ηγεσία ο Μιχαήλ Γκορμπατσώφ εξαγγέλλοντας σημαντικές αλλαγές στην οικονομία και την ηγεσία (δες Περεστρόικα, Γκλάσνοστ). Η πολιτική Γκλάσνοστ απελευθέρωσε τη δημόσια πρόσβαση στις πληροφορίες μετά από πολλές δεκαετίες λογοκρισίας. Με τη Σοβιετική Ένωση σε κακή οικονομική κατάσταση και τα δορυφορικά κράτη της στην Ανατολική Ευρώπη να εγκαταλείπουν τον κομμουνισμό, ο Γκορμπατσώφ θέλησε να τελειώσει τον Ψυχρό Πόλεμο. Το 1988, η Σοβιετική Ένωση εγκατέλειψε τον εννεαετή πόλεμό της με το Αφγανιστάν και άρχισε να αποσύρει τις δυνάμεις από τη χώρα. Προς το τέλος της δεκαετίας του '80, ο Γκορμπατσώφ αρνήθηκε να στείλει στρατιωτική υποστήριξη για να υπερασπίσει τα προηγούμενα δορυφορικά κράτη της ΕΣΣΔ, με συνέπεια τα κομμουνιστικά καθεστώτα σε εκείνα τα κράτη να χάσουν τη δύναμή τους. Με την πτώση του τείχους του Βερολίνου, ακολούθησε η ενοποίηση μεταξύ της Ανατολικής και Δυτικής Γερμανίας. Το 1989, η ρωσική συνομοσπονδία συγκάλεσε νέο συνέδριο λαϊκών αντιπροσώπων στο οποίο ο Μπορίς Γιέλτσιν εκλέχτηκε πρόεδρος και πέρασε νόμους που προσπάθησαν να εκτοπίσουν τη σοβιετική κυριαρχία. Η περίοδος νομικής αβεβαιότητας συνεχίστηκε καθ' όλη τη διάρκεια του 1990-1, καθώς οι σοβιετικές δημοκρατίες έγιναν σταδιακά ντε φάκτο ανεξάρτητες.
Ένα δημοψήφισμα πραγματοποιήθηκε με αντικείμενο τη διατήρηση της ΕΣΣΔ στις 17 Μαρτίου 1991. Η πλειοψηφία του πληθυσμού ψήφισε υπέρ της διατήρησης της ένωσης σε εννέα από τις δεκαπέντε δημοκρατίες. Το δημοψήφισμα έδωσε στον Γκορμπατσώφ μια δεύτερη ευκαιρία. Το καλοκαίρι του 1991, μια νέα συνθήκη σχεδιάστηκε και συμφωνήθηκε να συσταθεί μια χαλαρή ομοσπονδία οκτώ δημοκρατιών. Η υπογραφή της συνθήκης, εντούτοις, διακόπηκε από το πραξικόπημα του Αυγούστου - ήταν μια απόπειρα να απομακρυνθεί ο Γκορμπατσώφ από εκείνα τα μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος, τα οποία επιδίωκαν να καταργήσουν τις μεταρρυθμίσεις του και να επαναφέρουν τον κεντρικό έλεγχο επί των δημοκρατιών. Το πραξικόπημα κατεστάλη, ο Γιέλτσιν θεωρήθηκε ήρωας, ενώ η εξουσία του Γκορμπατσώφ κατέρρευσε ολοκληρωτικά. Τον Αύγουστο του 1991, η Λετονία και η Εσθονία κήρυξαν άμεσα την αποκατάσταση της πλήρους ανεξαρτησίας τους (ακολουθώντας το παράδειγμα της Λιθουανίας το 1990), ενώ οι άλλες 12 δημοκρατίες συνέχισαν τη συζήτηση περί μιας όλο και πιο χαλαρής ένωσης ομόσπονδων κρατών.
Στις 8 Δεκεμβρίου 1991, οι Πρόεδροι της Ρωσίας, της Ουκρανίας και της Λευκορωσίας υπέγραψαν τις συμφωνίες Μπελοβέζα που κήρυξαν τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και σύστησαν την Κοινοπολιτεία των Ανεξάρτητων Κρατών (ΚΑΚ). Ενώ κάποιες αμφιβολίες παρέμειναν σχετικά με την αρχή των συμφωνιών Μπελοβέζα να διαλύσουν την Ένωση, στις 21 Δεκεμβρίου 1991, οι αντιπρόσωποι όλων των σοβιετικών δημοκρατιών εκτός από τη Γεωργία, συμπεριλαμβανομένων εκείνων των δημοκρατιών που είχαν υπογράψει τις συμφωνίες Μπελοβέζα, υπέγραψαν το πρωτόκολλο της Άλμα-Άτα, το οποίο επιβεβαίωσε τη διάλυση της ΕΣΣΔ και επαναδιατύπωσε τη σύσταση της ΚΑΚ. Η σύνοδος κορυφής της Άλμα-Άτα συμφώνησε επίσης διάφορα άλλα πρακτικά μέτρα, που ήταν απαραίτητο να ληφθούν, ως συνέπεια της διάλυσης της Ένωσης. Στις 25 Δεκεμβρίου 1991, ο Γκορμπατσώφ, το υψηλότερο κυβερνητικό στέλεχος της Σοβιετικής Ένωσης, αναγνώρισε την πτώχευση και την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης.
Κριτική
Παρά τις αναμφισβήτητες κατακτήσεις των λαών της Σοβιετικής Ένωσης που συνοψίστηκαν στην δωρεάν Υγεία-Παιδεία-Στέγαση και σε μια γενικότερη άνοδο του βιοτικού επιπέδου (σε αντίθεση μάλιστα με την προεπαναστατική περίοδο στην οποία οι συνθήκες ζωής για της εργατική τάξη και την αγροτιά ήταν άθλιες), πολλοί είναι οι μαρξιστές θεωρητικοί αλλά και οι δυνάμεις του κομμουνιστικού κινήματος (έχουν αναφορά στην ανάγκη της κομμουνιστικής επαναθεμελίωσης), που υποστηρίζουν πως τελικά στην ΕΣΣΔ δεν οικοδομήθηκε σοσιαλισμός. Αντιθέτως, ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του '20 και μέσα από καμπές και συγκρούσεις, κυρίαρχη τάξη στην ΕΣΣΔ αναδεικνύεται η κομματική/κρατική γραφειοκρατία. Με αποτέλεσμα, να οικοδομείται σταδιακά ένα ταξικό/εκμεταλλευτικό σύστημα στο όνομα της εργατικής τάξης, αλλά με την εργατική τάξη καταπιεζόμενη και εκμεταλλευόμενη από την κομματική/κρατική άρχουσα τάξη.
Πολλές είναι οι αιτίες σύμφωνα με τις δυνάμεις που υποστηρίζουν τον ταξικό/εκμεταλλευτικό χαρακτήρα του καθεστώτος της ΕΣΣΔ. Κύρια διακρίνονται σε αντικειμενικές και υποκειμενικές.
Αντικειμενικές: Η ιμπεριαλιστική περικύκλωση και η αποτυχία των άλλων επαναστάσεων στην Ευρώπη (Γερμανία-1918, Ουγγαρία-1919) μαζί με τον εμφύλιο που ακολούθησε (1918-1921) όχι μόνο δεν επέτρεψε το μαρασμό του κράτους (αναγκαία και απαράβατη διαδικασία για να βαίνει μια χώρα στο σοσιαλισμό), αντιθέτως μάλιστα οδήγησε σε γιγάντωση του κράτους και της καταστολής, βήματα που και ο ίδιος ο Λένιν (Βλ.Λένιν ΕΔΩ) αναγνώριζε ως προσωρινές αναγκαστικές υποχωρήσεις. Η κατεστραμμένη οικονομία από την άλλη, και η ανάγκη ανόρθωσής της οδήγησε σε ακόμα πιο μεγάλες υποχωρήσεις. Στη ΝΕΠ το 1921 και το κατοπτρικό είδωλό της στη βίαιη κολλεκτιβοποίηση του 1928. Τέλος, η απουσία οποιασδήποτε σοβαρής αστικοδημοκρατικής παράδοσης (γενικές εκλογές, πολυκομματισμός, διαδικασία του συνέρχεσθαι και του συναιτερίζεσθαι) συνετέλεσε και αυτή στη διαμόρφωση του κατάλληλου κοινωνικοπολιτικού περιβάλλοντος εμφάνισης και παγίωσης της κομματικής/κρατικής γραφειοκρατίας.
Υποκειμενικές: Εδώ, οι κομμουνιστικές δυνάμεις που απορρίπτουν τον σοσιαλιστικό χαρακτήρα της ΕΣΣΔ εντοπίζουν τις υποκειμενικές αιτίες εκφυλισμού και γραφειοκρατικοποίησης στους εξής παράγοντες: α. Λαθεμένη αντίληψη των μπολσεβίκων για τη σχέση κόμματος/κράτους. Η απόλυτη ταύτιση του εργατικού μισο-κράτους (κατά τον Μαρξισμό) και του κόμματος σε κυβερνητικό επίπεδο, οδήγησε σε ολέθρια αποτελέσματα. Η εξουσία των Σοβιέτ (εργατικών συμβουλίων) σταδιακά εξασθενεί και από τις αρχές της δεκαετίας του '30 εξαφανίζεται, δίνοντας τη θέση της στην πανίσχυρη εξουσία του κόμματος/κράτους. Μέσα από το υπέρ-όργανο "κόμμα/κράτος" θα παγιώσει την παντοδύναμη εξουσία της η νέα άρχουσα τάξη της ΕΣΣΔ η κομματική/κρατική γραφειοκρατία. Η εργατική τάξη που στο όνομά της κυβερνά η κομματική/κρατική γραφειοκρατία μετατρέπεται σταδιακά σε άβουλο παρατηρητή στη λήψη των αποφάσεων με μόνο πολιτικό ρόλο την συμμετοχή στην υλοποίηση των πλάνων. Ο κεντρικός σχεδιασμός, η συνολική πορεία της επανάστασης και της χώρας ξεφεύγουν από τα χέρια της και περνούν στη δικαιοδοσία της κομματικής/κρατικής γραφειοκρατίας.
Τέλος, έχουμε και την μετάλλαξη του ίδιου του τρόπου λειτουργίας του κομμουνιστικού κόμματος. Πριν από το 1921 οι διαφορετικές πλατφόρμες στα συνέδρια και η δημόσια διαφωνία των τάσεων ήταν ένα αναφαίρετο δικαίωμα που το κατοχύρωνε μάλιστα και ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός. Το '21 όμως στο 10ο Συνέδριο των μπολσεβίκων οι τάσεις απαγορεύτηκαν και σταδιακά και οι πλατφόρμες. Η εξέλιξη αυτή γραφειοκρατικοποίησε περαιτέρω το κομμουνιστικό κόμμα.
Όλη αυτή η εξέλιξη του εκφυλισμού και της γραφειοκρατικοποίησης της ΕΣΣΔ περνά μέσα από διαδοχικές φάσεις/καμπές και ολοκληρώνεται με την εκκωφαντική κατάρρευση του 1991, όπου η κομματική/κρατική άρχουσα τάξη αποφασίζει πλέον πως δεν της χρειάζεται να κυβερνά "στο όνομα της εργατικής τάξης" και μετατρέπεται σε κανονική αστική τάξη αποκαθιστώντας και την ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής. Η δε εργατική τάξη παρακολούθησε απαθής την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και των υπόλοιπων λαϊκών δημοκρατιών και σε πολλές περιπτώσεις την επεδίωξε.
Αν χρειάζεται μια ημέρα για να κρατηθεί η ελπίδα, ας είναι αυτή η ημέρα τα Χριστούγεννα. Ας αποδεχτούμε αυτή τη μικρή σύμβαση. Δεν χάλασε πια και ο κόσμος.
Αν πρέπει να υπάρχει μια μέρα που συμβολίζει την αλληλεγγύη, τη στοργή, τη φιλία, την προσμονή για ένα καλύτερο αύριο, την αγάπη, αν πρέπει να υπάρχει μια μέρα που την αποζητάμε για επιστρέψουμε στις «μυρωδιές» από το σπίτι της γιαγιάς, αν χρειάζεται μια μέρα για να δούμε τον κόσμο με τα μάτια των παιδιών, ας είναι η μέρα των Χριστουγέννων.
Όμως, την αποδοχή αυτής της σύμβασης, οι Αννες και Καιάφες μην κάνουν το λάθος να την εκλαμβάνουν σαν να ήταν κάποια «άνευ όρων παράδοσή μας».
Η σύμβαση αφορά εμάς και τους φίλους μας, τους συντρόφους μας, τους ανθρώπους μας, δηλαδή τον κόσμο όλο. Τους άλλους, τους ξέρουμε. Ξέρουμε ότι και πάλι θα ξεσαλώσουν. Ότι αυτή η μέρα, όσο θα διαρκεί το καθεστώς του «Ηρώδη», θα μετατρέπεται πάντα σε πανηγύρι από τους «εμποράκους» του Ναού. Φόντο «φιλανθρωπίας» από τους χριστέμπορους της πίστης. Αφορμή γλυκανάλατης πόζας για τους Φαρισαίους της πολιτικής του Γολγοθά.
Θα μας πουλήσουν, πάλι, τη δήθεν χαρά, τη δήθεν αισιοδοξία, τη δήθεν ευαισθησία, τη δήθεν κατάνυξή τους…
Το ξέρουμε. Τα Χριστούγεννα είναι μια ακόμα ευκαιρία για τους «μάγους» να γεμίσουν τον τόπο με τα λιβανίσματα του… εαυτού τους.
Θα φορέσουν το χαμόγελο του πολιτικού life style για να επιδοθούν στα «θα» του τίποτα που εκπροσωπούν.
Όσο για τις κυρίες της φιλοπτώχου και τις πανταχού παρούσες πρέσβειρες «καλής θέλησης», θα μας δείξουν ξανά πόσο συμπάσχουν με τους πεινασμένους και τους απόκληρους στα δημοτικά συσσίτια.
Αλλά αυτά είναι τα δικά τους Χριστούγεννα. Έτσι τα γιορτάζουν στο Ναό τους. Εκεί που οι έννοιες τιμή, φιλότιμο, αξιοπρέπεια, τσίπα, έχουν προ πολλού αντικατασταθεί από τη θλιβερή τους φιγούρα να κοψομεσιάζεται στα θεσμοπορνεία της «αξιολόγησης».
Τα δικά τους Χριστούγεννα δεν έχουν καμία σχέση με τα δικά μας. Στα δικά μας η προσδοκία πάει χέρι – χέρι με την οδύνη. Τα δικά μας Χριστούγεννα είναι μια αιώνια αλυσίδα από ανεκπλήρωτες ωδίνες.
Αλλά η γέννα θα έρθει. Θα έρθει! Όπως έρχεται η αυγή μέσα από το πιο βαθύ σκοτάδι. Δεν χρειαζόμαστε προφήτες για να το ξέρουμε. Έχουμε τους ποιητές μας: «…γιατί, βέβαια, Θεέ μου, κάπου θα υπάρχει ένας κόσμος καλύτερος…». .Κι έχουμε με το μέρος μας τη μαμή της Ιστορίας για να τον φτιάξουμε.
Τα video που σχετίζονται με ομιλίες του καθηγητή Μαντζαρίδη, στον οποίο ανήκει το παρακάτω απόσπασμα από το σύγγραμμά του, δεν λειτουργούν σε όλο το διαδίκτυο, φαίνεται ότι "βλάπτει" το εμπόριο ... εμβρύων ...! Παρατίθενται όμως 2 video με άλλες ενδιαφέρουσες ομιλίες του.
Η αναπαραγωγή του ανθρώπου με την τεχνητή γονιμοποίηση δεν είναι κάποια απλή αναπαραγωγική πράξη, αλλά καινοφανής παρέμβαση στη δημιουργία. Γι’ αυτό και ο όροςυποβοηθούμενη αναπαραγωγή, που συνήθως χρησιμοποιείται, δεν αποδίδει πλήρως τα πράγματα.
Όμως, παραθέτω δύο "ανώδυνα" για τους γενετιστές video του καθηγητή, ο οποίος, σε συνέντευξή του στην Πεμπτουσία, μιλά, στο πρώτο για τις ακρότητες στη θεολογία και την ζωή, για τα δύο άκρα, την μεσότητα, την συντηρητική και την εκκοσμικευμένη πλευρά της εκκλησιαστικής ζωής, αλλά και πως πρέπει να είναι σήμερα η θεολογία ΚΑΙ στο δεύτερο για τον σύγχρονο άνθρωπο που θέλει να συλλέγει "πληροφορίες" και μόνο.
Γεωργίου Ι. Μαντζαρίδη, καθηγητή Α.Π.Θ.
α) Η φύση του
προβλήματος
Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ
ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΖΩΗΣ: Η αρχή της ζωής του ανθρώπου υπάρχει πριν από τον εαυτό του.
Και οποιαδήποτε αναγωγή σε αυτήν μπορεί να γίνεται, είτε με την απαιτούμενη
συναίσθηση, που προκαλεί δέος, είτε χωρίς τη συναίσθηση αυτήν, που φανερώνει
αναίδεια και οδηγεί στην ύβρη. Ήδη, όμως, τίθεται το ερώτημα: πότε ακριβώς
αρχίζει η ανθρώπινη ζωή;
Ορισμένοι
ηθικολόγοι, επικαλούμενοι εμβρυολογικά στοιχεία χαρακτηρίζουν τα έμβρυα των
πρώτων ημερών ή εβδομάδων ως προέμβρυα, δηλαδή ως μάζα αδιαφοροποίητων
κυττάρων, και τοποθετούν την αρχή της ανθρώπινης ζωής, δηλαδή τον σχηματισμό
του εμβρύου, μετά την εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου στη μήτρα. Μπορεί,
όμως, το γονιμοποιημένο ωάριο να διαφοροποιηθεί ουσιαστικά από το έμβρυο, ή το
έμβρυο των πρώτων ημερών ή εβδομάδων από το μεγαλύτερο έμβρυο; Αυτά
σχετικοποιούν την αξία του ανθρώπου και εκφράζουν επιλογές, που διευκολύνουν
την αποταμίευση και την καταστροφή κατεψυγμένων εμβρύων, ή εξασφαλίζουν το
άλλοθι για την πραγματοποίηση εκτρώσεων ή πειραμάτων σε ανθρώπινα εμβρυϊκά
κύτταρα.
ΤΟ ΑΜΕΤΑΚΛΗΤΟ
ΓΕΓΟΝΟΣ: Η αποφασιστική στιγμή για την αρχή της ανθρώπινης ζωής είναι
αναμφίβολα η στιγμή της γονιμοποιήσεως. Η ένωση των δύο γαμετών αποτελεί το
αμετάκλητο γεγονός, που σηματοδοτεί την αρχή της ανθρώπινης ζωής και
προσδιορίζει ολόκληρη την περαιτέρω εξέλιξή της. Έμβρυα αποξενωμένα από τη
διαδικασία της κυοφορίας παραμένουν για την ορθόδοξη ανθρωπολογία αδικαιολόγητα.
Εξάλλου, στην εκκλησιαστική γλώσσα, η έννοια της «συλλήψεως» δηλώνει την αρχή
της ζωής, χωρίς να διαφοροποιεί τη γονιμοποίηση του ωαρίου από την εμφύτευσή
του στη μήτρα. Με την παρεμβολή της διαφοροποιήσεως αυτής από τη σύγχρονη
ιατρική δημιουργείται κάποια προβληματική, που μπορεί να χαρακτηρισθεί ως
σχολαστική, αλλά έχει τεράστιες πρακτικές συνέπειες. Κι επειδή τέτοιες μικρές
διαφοροποιήσεις έχουν συχνά σημαντικότατες συνέπειες στον χειρισμό της
ανθρώπινης ζωής, είναι καλό, πριν χρησιμοποιηθούν για τη διαμόρφωση κάποιας
νέας πρακτικής, να θεωρηθούν όχι μόνο καθεαυτές, αλλά και μέσα στο συνολικό
πλαίσιό τους.
ΤΟ ΘΕΟΛΟΓΙΚΟ
ΠΛΑΙΣΙΟ: Το πλαίσιο στο οποίο τοποθετεί η θεολογία τη γέννηση και την ανάπτυξη
του ανθρώπου είναι η αγάπη. Ο άνθρωπος είναι καρπός αγάπης α) του Θεού και β)
του ανθρώπου. Στο ανθρώπινο επίπεδο η δημιουργία των παιδιών έρχεται ως καρπός
της αγαπητικής ενώσεως του άνδρα και της γυναίκας. Βέβαια, η ένωση αυτή μπορεί
να υποβιβάζεται και σε αγοραίο έρωτα, που απορρίπτει και τον καρπό του. Αυτό
όμως δεν ακυρώνει τη σπουδαιότητα της φυσικής λειτουργίας των πραγμάτων. Τις
τελευταίες μάλιστα δεκαετίες είχε προβληθεί ιδιαίτερα ο έρωτας χωρίς παιδιά.
Τώρα προβάλλονται τα παιδιά χωρίς έρωτα. Και αυτό είναι πρωτοφανές στην
ανθρώπινη ιστορία. Η απόσπαση όμως της γεννήσεως από το πλαίσιο της αγάπης και
της ψυχοσωματικής ενώσεως δεν μπορεί να θεωρείται ασήμαντη.
ΑΓΑΠΗ ΚΑΙ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ: Η αγάπη δεν περιορίζεται στην αφετηρία της ζωής, αλλά είναι και ο
κεντρικός άξονάς της. Είναι ο άξονας της οικογένειας, που έχει κεφαλαιώδη
σπουδαιότητα για τον άνθρωπο. Ιδιαίτερα ο πατέρας, η μητέρα και τα αδέλφια
έχουν προσδιοριστική σπουδαιότητα για τη ζωή και τον χαρακτήρα του κάθε
ανθρώπου. Δεν αποτελεί λοιπόν απλώς νομικό ή ηθικό θέμα η εργαστηριακή
επεξεργασία της πατρότητας ή της μητρότητας. Οι ιδιότητες αυτές έχουν βαθύτατες
συμβολικές και πρακτικές διαστάσεις, που δεν μπορούν να παραμένουν αλώβητες,
όταν κατασκευάζονται στα ψυχρά επιστημονικά εργαστήρια.
ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΤΗ
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ: Η αναπαραγωγή του ανθρώπου με την τεχνητή γονιμοποίηση δεν είναι
κάποια απλή αναπαραγωγική πράξη, αλλά καινοφανής παρέμβαση στη δημιουργία. Γι’
αυτό και ο όρος υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, που συνήθως χρησιμοποιείται, δεν
αποδίδει πλήρως τα πράγματα. Ακριβέστερα, βέβαια, η αναπαραγωγή αυτή θα
μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως παρεμβατική τεκνοποίηση, για να μη συγχέεται με
οποιαδήποτε άλλη αναπαραγωγική διαδικασία. Αλλά και κάθε παρέμβαση στην
παραγωγή κάποιας μορφής ζωής είναι παρέμβαση στη δημιουργία.
ΘΕΟΛΟΓΙΚΕΣ
ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΕΠΙΦΥΛΑΞΕΙΣ: Ολόκληρος ο χριστιανικός κόσμος στάθηκε εξαρχής από
επιφυλακτικός ως σαφώς αρνητικός απέναντι στην παρεμβατική αναπαραγωγή. Η
Ορθόδοξη Εκκλησία δεν έλαβε επίσημα θέση. Αρκετοί όμως ορθόδοξοι θεολόγοι και
πρόσφατα η Εκκλησία της Ρωσίας, διατύπωσαν απόψεις, που εκφράζουν έντονες
επιφυλάξεις ή και απορρίπτουν εντελώς τη διαδικασία αυτή. Γενικά, οι
προβληματισμοί για την παρεμβατική αναπαραγωγή καλύπτουν ολόκληρο το φάσμα της
διαδικασίας της· από τη λήψη ή τη δωρεά του σπέρματος ή του ωαρίου ως την
επιλογή των εμβρύων, και από την προεμφυτευτική διάγνωση ως τις γονιδιακές
παρεμβάσεις. Η παρεμβατική αναπαραγωγή με την παρεμβολή της ιατρικής
τεχνολογίας αποτελεί μιά αφύσικη παρέμβαση, που αντιμετωπίζει μηχανιστικά και
αδιάκριτα την απαρχή της ανθρώπινης ζωής. Έτσι, από χριστιανική σκοπιά, δεν
υπάρχουν κάποιες ηθικές μόνο αναστολές, αλλά και βαθύτερες ανθρωπολογικές,
πνευματικές ή και καθαρά θεολογικές ανησυχίες.
Η ΕΠΙΘΥΜΙΑ
ΤΩΝ ΑΤΕΚΝΩΝ: Από την άλλη όμως πλευρά δεν πρέπει να λησμονείται ότι η
αναπαραγωγή αυτή ικανοποιεί την απόλυτα κατανοητή και φυσική επιθυμία πολλών
άτεκνων συζύγων να τεκνοποιήσουν. Επιπλέον, είναι γνωστό ότι ο σύγχρονος τρόπος
ζωής, τα χρησιμοποιούμενα φάρμακα και τα είδη διατροφής αυξάνουν διαρκώς τα
ποσοστά της στειρότητας, ιδίως των ανδρών. Υπολογίζεται ότι κατά το δεύτερο
μισό του εικοστού αιώνα, η ποιότητα του σπέρματος και ο αριθμός των
σπερματοζωαρίων των ανδρών έπεσε κατά 50%. Αλλά και η μελλοντική προοπτική από
την άποψη αυτήν προβάλλει περισσότερο ανησυχητική.
β) Μέθοδοι,
εφαρμογές και συνέπειες
ΕΝΔΟΣΩΜΑΤΙΚΗ
ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ: Η παλαιότερη μέθοδος τεχνητής γονιμοποιήσεως είναι αυτή που
πραγματοποιείται με την τεχνητή εισαγωγή του ανδρικού σπέρματος στη μήτρα της
γυναίκας. Η μέθοδος αυτή, που είναι γνωστή ως σπερματέγχυση, διακρίνεται σε
ομόλογη και ετερόλογη. Στην ομόλογη σπερματέγχυση το σπέρμα προέρχεται από τον
σύζυγο, ενώ στην ετερόλογη από κάποιον δότη.
ΕΞΩΣΩΜΑΤΙΚΗ
ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ: Άλλη μέθοδος είναι αυτή, κατά την οποία η γονιμοποίηση
πραγματοποιείται στο εργαστήριο και το σχηματιζόμενο έμβρυο μεταφέρεται στο
σώμα της γυναίκας. Και αυτή διακρίνεται επίσης σε ομόλογη και ετερόλογη. Μπορεί
όμως να παρακαμφθεί η εργαστηριακή γονιμοποίηση και να εισαχθούν απευθείας οι
γαμέτες, δηλαδή το ωάριο και τα σπερματοζωάρια, στη σάλπιγγα της γυναίκας, και
να γίνει εκεί η γονιμοποίηση. Υπάρχει ακόμακαι η μέθοδος της
ενδοκυτταροπλασμικής εγχύσεως σπέραμτος. Κατά την μέθοδο αυτήν, που
χαρακτηρίζεται και ως μικρογονιμοποίηση, εισάγεται με ειδική βελόνα στο ωάριο
ένα σπερματοζωάριο, για να σχηματισθεί το ζυγωτό, δηλαδή το γονιμοποιημένο
ωάριο, που μεταφέρεται ακολούθως στη μήτρα.
ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ
ΕΞΩΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΕΩΣ: Με την εξωσωματική γονιμοποίηση πραγματοποιήθηκε
στον χώρο της βιοϊατρικής μιά επαναστατική τομή με τεράστιες συνέπειες, που
επεκτείνονται πολύ πιό πέρα από την παρεμβατική αναπαραγωγή. Ο σχηματισμός του
ανθρώπινου εμβρύου έξω από το μητρικό σώμα και η δυνατότητα που δημιουργείται
με αυτόν τον τρόπο, για άμεσο επιστημονικό έλεγχο και χειρισμό του, επιτρέπουν
κάθε πειραματισμό στο στάδιο αυτό, αλλά και καθιστούν δυνατή την επιλογή, την
καταστροφή, τη διατήρηση ή και τη γενετική τροποποίησή του.
Ήδη, με την
αποκρυπτογράφηση του γενετικού κώδικα του ανθρώπου, γίνεται δυνατή σε μεγάλο
βαθμό η πρόγνωση των χαρακτηριστικών γνωρισμάτων, όπως και των ασθενειών, που
θα παρουσιάζει ο ανθρώπινος οργανισμός. Παράλληλα, θα μπορούν να
πραγματοποιούνται θεραπείες ασθενειών, όπως και ευρύτερες επεμβάσεις σε
γενετικό επίπεδο, που θα προσδιορίζουν όχι μόνο κάποιο συγκεκριμένο ανθρώπινο
ον, αλλά και όλους τους απογόνους του. Τέλος, στο πλαίσιο της υποβοηθούμενης
αναπαραγωγής, πραγματοποιήθηκε ήδη σε Ινστιτούτο Αναπαραγωγικής Ιατρικής των
Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής και η γέννηση των πρώτων γενετικά
τροποποιημένων παιδιών με τη μέθοδο της κυτταροπλασμικής μεταμοσχεύσεως.
ΦΕΡΟΥΣΑ
ΜΗΤΕΡΑ: Η εξωσωματική γονιμοποίηση καθιστά δυνατή και την κυοφορία του εμβρύου
από φέρουσα μητέρα. Όταν, δηλαδή, η φυσική μητέρα αδυνατεί να κυοφορήσει το
έμβρυο, ανατίθεται το έργο αυτό σε άλλη γυναίκα, που κυοφορεί το έμβρυο, για να
το παραδώσει μετά τη γέννησή του. Στην περίπτωση αυτή, το παιδί που γεννιέται
έχει τις γενετικές καταβολές των φυσικών γονέων του, αλλά κυοφορείται στο σώμα
άλλης μητέρας. Έτσι, όμως, έχει στην πραγματικότητα και δεύτερη μητέρα, αυτήν
που το κυοφόρησε και το γέννησε. Αυτονόητο, βέβαια, είναι ότι έτσι αυξάνονται
τα ψυχολογικά, ηθικά και νομικά προβλήματα, ενώ ταυτόχρονα δημιουργούνται
σοβαρές αιτίες διαταράξεως της οικογενειακής και ευρύτερα της κοινωνικής
συνοχής. Ο δεσμός εξάλλου που δημιουργείται κατά την κυοφορία και τον τοκετό,
μπορεί να οδηγήσει τη φέρουσα μητέρα σε δεύτερες σκέψεις.
ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
ΜΗΤΕΡΑ: Τέλος, υπάρχει και η περίπτωση της υποκατάστατης μητέρας. Όταν δηλαδή η
σύζυγος αδυνατεί να συλλάβει, χρησιμοποιείται το σπέρμα του συζύγου, συνήθως με
σπερματέγχυση, για τη γονιμοποίηση κάποιας άλλης γυναίκας, η οποία δεσμεύεται
να δώσει το παιδί που θα γεννήσει στον βιολογικό πατέρα και τη σύζυγό του.
ΠΛΕΟΝΑΖΟΝΤΑ
ΕΜΒΡΥΑ: Γίνεται, λοιπόν, φανερό ότι η εξωσωματική γονιμοποίηση, όπως άλλωστεκαι
οι περαιτέρω χειρισμοί του ανθρώπινου εμβρύου έξω από το μητρικό σώμα,
δημιουργούν σοβαρά ανθρωπολογικά, βιολογικά, κοινωνικά, ηθικά και νομικά
προβλήματα, που είναι δύσκολο όχι μόνο να αντιμετωπισθούν, αλλά ακόμα και να
προβλεφθούν. Ένα από αυτά είναι και το πρόβλημα των λεγόμενων «πλεοναζόντων
εμβρύων». Κι εδώ προβάλλουν τα ερωτήματα: Πλεονάζοντα έμβρυα δεν σημαίνει
πλεονάζοντες ανθρώπους; Και καταστροφή των εμβρύων αυτών δεν σημαίνει
καταστροφή ανθρώπων;
ΚΑΤΕΨΥΓΜΕΝΑ
ΕΜΒΡΥΑ: Σήμερα, οι κλινικές παρεμβατικής αναπαραγωγής είναι γεμάτες με
κατεψυγμένα ανθρώπινα έμβρυα, τα οποία φυλάσσονται σε ειδικές συσκευές, αλλά
χωρίς καμμία εγγύηση για το μέλλον. Υπολογίζεται ότι μόνο στις Ηνωμένες
Πολιτείες της Αμερικής υπάρχουν εκατό ως διακόσιες χιλιάδες κατεψυγμένα έμβρυα,
τα οποία οι γονείς δεν ενδιαφέρονται ή δεν θέλουν πλέον να χρησιμοποιήσουν. Ο
ευτελισμός της ανθρώπινης αξίας στην περίπτωση αυτήν είναι προφανής.
ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ
ΒΕΛΤΙΩΣΕΙΣ: Παράλληλα, βέβαια, πρέπει να σημειωθεί ότι η διαρκώς εξελισσόμενη
ιατρική τεχνολογία προσφέρει ευνοϊκότερους όρους για την παρεμβατική
αναπαραγωγή. Έτσι, εκτός από την αποφυγή γονιμοποιήσεως περισσότερων του ενός
ωαρίων, που έχει ως συνέπεια την κατάψυξη ή καταστροφή πλεοναζόντων εμβρύων,
υπάρχει η δυνατότητα να μην προκαλείται τεχνητή ωορρηξία, αλλά να λαμβάνονται
ωάρια κατά την διάρκεια της φυσικής ωορρηξίας. Τέλος, είναι δυνατή η άμεση λήψη
ανδρικού σπέρματος χωρίς πρόκληση εκσπερματώσεως. Όλες αυτές οι εξελίξεις, που
δεν παύουν να δημιουργούν και νέα προβλήματα, παραμερίζουν διάφορα επιμέρους
ηθικά διλήμματα, όπως και σοβαρούς κινδύνους για την υγεία ή την ψυχική ευεξία
όσων καταφεύγουν στην παρεμβατική αναπαραγωγή, χωρίς όμως και να εξαφανίζουν τη
γενικότερη προβληματική της.
ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ
ΕΤΕΡΟΛΟΓΗΣ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΕΩΣ: Η ετερόλογη γονιμοποίηση με οποιαδήποτε μέθοδο
αναπαραγωγής δημιουργεί έντονες ηθικές αναστολές, γιατί έχει την ίδια βιολογική
βάση με τη μοιχεία. Η μοιχεία χαρακτηρίζεται ως «νοθεία του γένους». Το ίδιο
γίνεται και με την ετερόλογη γονιμοποίηση. Μπορεί, όμως, η γονιμοποίηση αυτή να
ταυτισθεί με τη μοιχεία; Η μοιχεία πραγματοποιείται με εξωσυζυγική ερωτική
σχέση. Η σχέση αυτή μπορεί να οδηγήσει και στη δημιουργία τέκνου. Δεν παύει
όμως να είναι μοιχεία, και όταν ακόμα δεν έχει ως συνέπεια την τεκνογονία. Η
ετερόλογη γονιμοποίηση είναι μιά ανέραστη βιολογική σύνθεση, που έχει ως
αποτέλεσμα το ενδεχόμενο αποτέλεσμα της μοιχείας. Έτσι, η σχέση μεταξύ
ετερόλογης γονιμοποιήσεως και μοιχείας βρίσκεται βασικά στο βιολογικό επίπεδο.
ΙΔΙΟΡΡΥΘΜΗ
ΥΙΟΘΕΣΙΑ: Με την ετερόλογη γονιμοποίηση προσφέρεται στο ζεύγος παιδί, που
συνδέεται βιολογικά μόνο με τον ένα από τους συζύγους. Αυτό σημαίνει ότι ο
άλλος αυτομάτως το υιοθετεί. Είναι όμως φανερό ότι εδώ δεν έχουμε κάτι
αντίστοιχο προς τη συνήθη υιοθεσία. Μόνο ο σύζυγος ή η σύζυγος που δεν συμβάλλει
βιολογικά στη δημιουργία του παιδιού παίρνει απέναντί του τη θέση του πατριού ή
της μητριάς, ενώ εκείνος ή εκείνη που συμβάλλει είναι και βιολογικά πατέρας ή
μητέρα του. Φαινόμενο αντίστοιχο προς την υιοθεσία παρουσιάζεται, όταν η
ετερόλογη γονιμοποίηση προκύπτει από γαμέτες που δεν έχουν σχέση με κανέναν από
τους συζύγους. Αλλά και εδώ η «υιοθεσία» έχει ιδιαίτερο χαρακτήρα, γιατί
καλύπτει και την περίοδο της κυοφορίας του παιδιού.
ΚΑΤΑΤΜΗΣΗ
ΓΟΝΙΚΩΝ ΡΟΛΩΝ: Ακόμα, με την ετερόλογη γονιμοποίηση έχουμε κατατεμαχισμό της
μητρότητας και της πατρότητας. Έτσι, κάποιο παιδί μπορεί να έχει τη βιολογική
του μητέρα που πρόσφερε το ωάριο για τη γέννησή του, τη μητέρα που ανέλαβε να
το κυοφορήσει, όπως και την κοινωνική του μητέρα που ανέλαβε την αγωγή και
ανατροφή του. Ταυτόχρονα, μπορεί να έχει τον βιολογικό του πατέρα που έδωσε το
σπέρμα για τη γέννησή του, τον κοινωνικό του πατέρα που ανέλαβε την αγωγή και
ανατροφή του, αλλά κατά κάποιον τρόπο και τον γιατρό που έπαιξε αποφασιστικό
ρόλο για την επιλογή και τη γέννησή του. Συνοπτικά, δηλαδή, το παιδί του
τρυβλίου ή όπως συνήθως λέγεται, του σωλήνα, μπορεί να έχει ως έξι γονείς με
επιμέρους γονικούς ρόλους. Έτσι και το αξίωμα, κατά το οποίο η μητέρα είναι
βεβαία, μετατρέπεται σε θεώρημα, που χρειάζεται απόδειξη. Επιπλέον, οι ανώνυμες
γονικές σχέσεις που μπορεί κάποτε να αποκαλυφθούν, η ανυπαρξία συγκεκριμένων
γονέων και η απροσδιοριστία αδελφικών σχέσεων, εγκυμονούν απρόβλεπτες ατομικές
οικογενειακές και κοινωνικές επιπτώσεις.
ΚΙΝΔΥΝΟΙ
ΑΙΜΟΜΙΞΙΑΣ: Τέλος, κατά την ετερόλογη γονιμοποίηση χρησιμοποιούνται, όπως
φαίνεται, και ορισμένα επιλεγμένα πρόσωπα ως μόνιμοι δότες σπέρματος. Έτσι,
όμως, δημιουργείται πλήθος ετεροθαλών αδελφών, που αγνοούνται μεταξύ τους.
Δεδομένου, μάλιστα, ότι η πρακτική αυτή εφαρμόζεται στην Ελλάδα επί τρεις και
πλέον δεκαετίες, οι κίνδυνοι αιμομιξίας με απρόβλεπτες συνέπειες για το μέλλον
είναι ήδη υπαρκτοί. Γι’ αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη προσπάθεια περιορισμού του
κινδύνου αυτού σε νομοθετικό επίπεδο.
ΠΡΟΕΜΦΥΤΕΥΤΙΚΟΣ
ΕΛΕΓΧΟΣ: Εξάλλου με την εφαρμογή της εξωσωματικής γονιμοποιήσεως συνδέεται και
ο προεμφυτευτικός έλεγχος. Και ο έλεγχος όμως αυτός γίνεται με προοπτική την
προεμφυτευτική επιλογή, που συνεπάγεται την καταστροφή των μη επιλεγομένων
εμβρύων, δηλαδή και πάλι την εμβρυοκτονία. Έχει μάλιστα ήδη επιτραπεί στη
Γαλλία η πραγματοποίηση προεμφυτευτικών επιλογών με ταυτόχρονη καταστροφή των
μη επιλεγομένων εμβρύων. Η αποσύνδεση του προεμφυτευτικού ελέγχου από την
καταστροφή των εμβρύων για λόγους ευγονικής προϋποθέτει τη δυνατότητα να
πραγματοποιούνται οι σχετικές θεραπευτικές παρεμβάσεις. Οι παρεμβάσεις όμως
αυτές, που σχεδιάζονται με την προοπτική της γονιδιακής θεραπείας, βρίσκονται
ακόμα σε πειραματικό στάδιο. Πολύ περισσότερο ισχύει αυτό για παρεμβάσεις σε
γενετικά κύτταρα.
Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΟΥ
ΦΥΛΟΥ: Ανάλογες παρατηρήσεις ισχύουν και για την επιλογή του φύλου, εφόσον αυτή
πραγματοποιείται με την καταστροφή του εμβρύου, που δεν έχει το επιθυμητό φύλο.
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ
ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ: Οι σχεδιαζόμενες προεμφυτευτικές παρεμβάσεις μπορούν να διακριθούν
σε δύο κατηγορίες: α) στις θεραπευτικές και β) στις τροποποιητικές. Η διάκριση
αυτή φαίνεται ίσως απλή και σαφής. Στην πραγματικότητα όμως είναι ασαφής και
προβληματική, ιδίως όταν τοποθετείται στο επίπεδο της μοριακής ιατρικής. Κάθε
θεραπευτική προεμφυτευτική παρέμβαση πραγματοποιείται με κάποια τροποποίηση.
Αλλά και κάθε τροποποίηση μπορεί να παρουσιασθεί ως θεραπεία. Έτσι, σεκάθε
περίπτωση ελλοχεύει η ευγονική. Ιδιάζουσες τέλος διαστάσεις προσλαμβάνει ο
προγεννητικός, όπως και ο προεμφυτευτικός έλεγχος, σε σχέση με τις απαιτήσεις
των ασφαλιστικών εταιρειών.
γ)
Επιφυλάξεις και τοποθετήσεις
Η ΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ
ΠΛΑΙΣΙΟΥ: Η παρεμβατική αναπαραγωγή αντικειμενοποιεί το μυστήριο της ζωής.
Μεταφέρει τη γέννηση του ανθρώπου από το πλαίσιο των καθαρά προσωπικών σχέσεων
στο ψυχρό επιστημονικό εργαστήριο. Υποκαθιστά το μητρικό σώμα και τους φυσικούς
νόμους με το εργαστηριακό τρυβλίο και τα κριτήρια της ατομικής λογικής. Με τη
διαδικασία αυτήν ο άνθρωπος δεν γεννιέται μόνο από γονείς, που μπορεί μάλιστα
να είναι περισσότεροι από δύο και ανώνυμοι, αλλά και αποφασίζεται από ειδικούς.
Οι ειδικοί που παρεμβαίνουν αποφασιστικά στην επιλογή και τη γέννηση του
ανθρώπου είναι φυσικό να θεωρούν δικαίωμα ή και υποχρέωσή τους να προβαίνουν
και στην καταστροφή του. Αυτό άλλωστε συντελείται ήδη στην πράξη. Η επιλογή και
η απόρριψη των εμβρύων που πραγματοποιούνται στις τεχνητές γονιμοποιήσεις είναι
θέματα κρίσεως και υποχρεώσεως κυρίως των ιατρών και των ανώνυμων εργαστηρίων.
Η ΕΥΚΟΛΗ
ΔΙΟΛΙΣΘΗΣΗ: Αλλά και το ίδιο το έμβρυο χαρακτηρίζεται ενίοτε ως «προέμβρυο».
Έτσι διευκολύνεται η διολίσθηση σε διεξαγωγή πειραμάτων με ανθρώπινα έμβρυα ή
και η χρήση ιστών και οργάνων εμβρύων για μεταμοσχεύσεις και θεραπείες
ασθενειών. Παράλληλα, βέβαια, η αξία του ανθρώπου ευτελίζεται και περιορίζεται
στο πλαίσιο της χρησιμότητάς του. Ο άνθρωπος αντιμετωπίζεται ως ζωντανή μηχανή.
Σε επόμενο βήμα εκλαμβάνεται και ως σύνολο ανταλλακτικών για άλλες ανθρώπινες
μηχανές.
ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ
ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ: Επιφυλάξεις εκφράζονται για τη γενικότερη κατάσταση των παιδιών που
γεννιούνται με υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. Ήδη επισημάνθηκαν αυξημένοι κίνδυνοι
καρδιακών, νεφρικών και άλλων ανωμαλιών (κυρίως γενετικών ελαττωμάτων) σε
παιδιά προερχόμενα από παρεμβατική αναπαραγωγή. Οπωσδήποτε,όμως, με την
παρεμβατική αναπαραγωγή και κυρίως με την ετερόλογη και την εξωσωματική
γονιμοποίηση, υπονομεύεται η ζωή αθώων ανθρώπινων υπάρξεων, υποθάλπονται
αιμομιξίες, πραγματοποιούνται εμβρυοκτονίες,«νοθείες του γένους» και προσβάλλεται
σοβαρά η ενότητα της οικογένειας και της κοινωνίας.
Η ΑΓΝΟΙΑ ΤΩΝ
ΓΟΝΕΩΝ: Η άγνοια των γονέων από το παιδί είναι φυσικό να προκαλεί τραυματικές
καταστάσεις, και η υποκατάστασή τους να δημιουργεί σοβαρά υπαρξιακά προβλήματα,
που δεν λύνονται με τον πέπλο της ανωνυμίας. Ήδη, με την ενηλικίωση πολλών
«παιδιών του σωλήνα» και τη δυνατότητα που υπάρχει να διαπιστωθεί η ταυτότητα
των πραγματικών γονέων μεβιολογικά στοιχεία, αποκαλύπτονται καταστάσεις που
προσλαμβάνουν συχνά δραματικό χαρακτήρα. Εξάλλου, η τήρηση της ανωνυμίας του
δότη διασφαλίζει ίσως το δικαίωμα αυτού που επιθυμεί να αποκτήσει παιδί από
άγνωστο γονέα, δεν διασφαλίζει όμως το δικαίωμα του παιδιού να γνωρίζει τους
γονείς του, που έχει και βαθύτερη υπαρξιακή προέλευση. Γι’ αυτό και η άρση της
τηρήσεως της ανωνυμίας από τράπεζες σπέρματος, που έγινε ήδη στη Σουηδία, ή η
διαπίστωση των γονέων, ιδίως του πατέρα, από παιδιά που αποδύθηκαν σε επίμονες
αναζητήσεις, για να ικανοποιήσουν τον πόθο και το δικαίωμά τους αυτό, είναι
φυσικό να πολλαπλασιάζονται.
ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΤΟΥ
ΠΥΡΗΝΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ: Εξάλλου η άγνοια των γονέων μεταξύ τους προσβάλλει τον
πυρήνα της οικογένειας. Ακόμη με όλα αυτά φαλκιδεύεται η οικογένεια,
υποσκάπτεται ο κοινωνικός ιστός και διαβρώνεται η κοινωνική συνοχή. Δεν είμαστε
βέβαια σε θέση να γνωρίζουμε τις βαθύτερες επιπτώσεις που μπορεί να έχει για το
παιδί η ύπαρξη τριών ή και περισσοτέρων γονέων, όπως συμβαίνει με τα παιδιά του
σωλήνα. Δεν γνωρίζουμε ακόμα, τί μπορεί να σημαίνει για κάποιο παιδί να είναι
αδελφός ή αδελφή του πατέρα ή της μητέρας του, σε ενδεχόμενη περίπτωση
κλωνοποιήσεως. Δεν μπορούμε να φανταστούμε, πόσο τα αδικούμε παρεμβαίνοντας
έτσι στη δημιουργία της βιολογικής και της κοινωνικής τους υποστάσεως. Αν
παρουσιαζόμαστε στην εποχή μας ιδιαίτερα ευαίσθητοι για τα δικαιώματα και την
ελευθερία των παιδιών, δεν δικαιολογούμαστε να παραθεωρούμε τόσο βασικά θέματα
που αφορούν τη γέννηση και την ταυτότητά τους.
ΒΑΣΙΚΑ
ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ:
èΕίναι σωστό να επεμβαίνουμε ιατρικά, προκειμένου να
ικανοποιήσουμε την επιθυμία των υποψηφίων γονέων να αποκτήσουν με οποιοδήποτε
τίμημα κάποιο παιδί;
èΕίναι θεμιτό να συσσωρεύονται ανθρώπινα έμβρυα και να
καταψύχονται, για να καταλήξουν κάποτε σε ανθρώπινα σκουπίδια;
èΕίναι ορθό να παραβιάζονται φυσικοί φραγμοί, για να
ικανοποιούνται επιθυμίες υποψηφίων γονέων;
èΕίναι έντιμο να διασφαλίζεται η ανωνυμία των δοτών του
γενετικού υλικού και να αφαιρείται από τα παιδιά το δικαίωμα να γνωρίζουν τους
γονείς τους, ή να πραγματοποιείται η γέννηση παιδιών από ήδη νεκρούς γονείς;
èΕίναι δίκαιο να αποκτούν παιδιά υπερήλικες σύζυγοι ή
ομοφυλόφιλα ζεύγη, που φυσιολογικά αδυνατούν;
èΕπιτρέπεται να γίνεται ό,τι είναι δυνατό, χωρίς να
εξετάζεται, αν αυτό είναι και σωστό;
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΓΓΡΑΜΜΑ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Ι. ΜΑΝΤΖΑΡΙΔΗ, ΚΑΘΗΓΗΤΗ
Α.Π.Θ., ΜΕ ΤΙΤΛΟ «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ ΙΙ», ΚΕΦ. «Η ΠΑΡΕΜΒΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ» ΣΕΛ.
577-598, ΕΚΔΟΣΕΙΣ Π. ΠΟΥΡΝΑΡΑ, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2010.
