ΙΣΤΟΡΙΑ: Ο κόμης Ιωάννης Μεταξάς και το ιστορικό "ΟΧΙ"

ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΜΙΑΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΛΕΞΗΣ

«ΟΧΙ» Ποιος το είπε τελικά;

* Η διαδρομή του Ιωάννη Μεταξά από 14 χρόνων μέχρι το θάνατό του * Οι στενές σχέσεις του με τη βασιλική οικογένεια * Η φασιστική δικτατορία του με τις διώξεις, τις εξορίες, τα βασανιστήρια * Η στιγμή που υποδέχτηκε τον Ιταλό πρέσβη όταν το ημερολόγιο έδειχνε 28 Οκτωβρίου 1940.

Του ΝΙΚΟΥ ΛΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

Ο κόμης Ιωάννης Μεταξάς, απόγονος των Αντζουλακάτων, παλαιάς βυζαντινής οικογένειας, μπήκε στη Σχολή Ευελπίδων δεκατεσσάρων χρόνων κι έγινε πρώτης τάξεως λοχαγός. Εκεί γνώρισε το διάδοχο Κωνσταντίνο, τον πρίγκιπα Ανδρέα, αλλά και το μετέπειτα βασιλέα Γεώργιο, στον οποίο μάλιστα έκανε μαθήματα στρατιωτικής ιστορίας και τακτικής.

Ο Ιωάννης Μεταξάς με τον στενό συνεργάτη του, βασιλιά Γεώργιο Β΄

Ο «Γιαννάκης», όπως τον έλεγε η πριγκίπισσα Σοφία, θα γίνει, ως άνθρωπος του βασιλιά, υπασπιστής του Βενιζέλου, τέταρτος στην ιεραρχία στους Βαλκανικούς Πολέμους, θα διαπραγματευθεί την παράδοση της Θεσσαλονίκης και των Ιωαννίνων. Η ιστορία λέει ότι αυτός ήταν ο εμπνευστής της κατάληψης του Μπιζανίου με το μεγαλύτερο βομβαρδισμό στην Ιστορία και γι' αυτό ο Βενιζέλος τον έκανε ταγματάρχη.

Το 1914 σχεδίαζε την κατάληψη των Στενών των Δαρδανελίων, όταν η απόφαση του Βενιζέλου να ταχθεί στο πλευρό της Αντάτ προκάλεσε τη ρήξη με τον Κωνσταντίνο και τον Εθνικό Διχασμό. Ο Βενιζέλος απέλυσε τον Μεταξά και ο βασιλιάς τον Βενιζέλο. Το 1916 βρίσκει ξανά τον «Γιαννάκη» να παραδίδει, κατ' εντολήν του βασιλέως, το Ρούπελ στις γερμανοβουλγαρικές δυνάμεις, χωρίς να πέσει τουφεκιά και... επιβραβεύεται για την πράξη του με το βαθμό του συνταγματάρχη. Το 1916 τον βρίσκει στου Φιλοπάππου, αρχηγό των εφέδρων «Επίστρατων», που ο ίδιος είχε δημιουργήσει, να πολεμά τους Αγγλογάλλους που είχαν αποβιβαστεί στο Φάληρο και βομβάρδιζαν το Θησείο.

Με τη Μικρασιατική Καταστροφή σε μια τελευταία κίνηση διάσωσής του ο βασιλεύς στέλνει νύχτα τον Ιωάννη Μεταξά στις φυλακές Συγγρού για να πείσει το φυλακισμένο γραμματέα του ΣΕΚΕ Γιάννη Κορδάτο να κάνουν κυβέρνηση εθνικής ενότητας! Εκείνος προτιμά το θάνατο. Η στρατιωτική προσωρινή κυβέρνηση συλλαμβάνει όσους θεωρεί πρωταίτιους της Καταστροφής. Οι έξι πρωταίτιοι της Καταστροφής εκτελούνται ξημερώματα στο Γουδί.

Την άνοιξη του 1924 θα έρθει στην Ελλάδα μια εποχή αβασίλευτης δημοκρατίας. Η Βουλή διώχνει τη βασιλική οικογένεια από το θρόνο, τους αφαιρεί την περιουσία τους και την ελληνική ιθαγένεια και απαγορεύει στην Ελλάδα τη διαμονή τους. Το δημοψήφισμα που ακολουθεί είναι 69,95% κατά της βασιλείας και 30,05% υπέρ. Η αντιπολίτευση θεωρεί το δημοψήφισμα νόθο. Μόνο ο αρχηγός του Κόμματος των Ελευθεροφρόνων, Ιωάννης Μεταξάς, το αποδέχεται. «Δεν έγιναν νοθείες στα ΟΧΙ και είναι ουκ ολίγα».

«Θυμήθηκε» ότι ήταν μασόνος

Ο λαός στα όπλα για την υπεράσπιση της πατρίδας

Οταν ο βασιλιάς έχασε τη μάχη με τον Βενιζέλο, παρά το «Ανάθεμα» των δεσποτάδων, ο αντιστράτηγος, πλέον, «Γιαννάκης» παίρνει με τον Κωνσταντίνο, τον πρωθυπουργό Γούναρη και την οικογένειά του το ατμόπλοιο «Βασιλεύς Κωνσταντίνος» με προορισμό τον τόπο εξορίας τους, την Κορσική. Μαζί με τον Γούναρη και τον Γεώργιο Πεσμαζόγλου αποφασίζουν να δραπετεύσουν, μέσα στη νύχτα από το ξενοδοχείο, κλέβουν το αυτοκίνητο, φτάνουν στο λιμάνι κι από κει με ένα καΐκι φτάνουν στη Σαρδηνία. Θα περπατήσουν πολλές ώρες με τα πόδια, ώσπου θα καταλύσουν σε ένα ξενοδοχείο, όπου -στις οχτώ το βράδυ- τους συλλαμβάνει η τοπική αστυνομία. Την κρίσιμη εκείνη στιγμή ο «Γιαννάκης» θυμάται ότι είναι μασόνος. Με την παρέμβαση της πανίσχυρης ιταλικής μασονικής στοάς βρίσκει καταφύγιο με την οικογένειά του στη Σιένα, όπου μαθαίνει ότι έχει καταδικαστεί για εσχάτη προδοσία σε θάνατο.

Ο Μουσολίνι έχει δημοσιεύσει το «Μανιφέστο» του, κι ο βασιλιάς Αλέξανδρος έχει πέσει θύμα ενός πιθήκου. 0 Βενιζέλος χάνει τις εκλογές, με αποχή των βενιζελικών· ο Κωνσταντίνος επιστρέφει με δημοψήφισμα στην Ελλάδα. Φέρεται να έχει πάρει των 98% των ψηφοφόρων! Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος πέθανε από συγκοπή στο Παλέρμο, όπου ετάφη.

Το κόμμα του Μεταξά δύσκολα έμπαινε στη Βουλή κι αν έμπαινε ήταν με λίγες έδρες. Με τη δικτατορία του Πάγκαλου εξορίζεται κι όταν επιστρέφει παίρνει 151.044 ψήφους και πενήντα έδρες. Είναι υπουργός στην κυβέρνηση Ζαΐμη, όταν το κόμμα του διασπάται και φυλλορροεί. Το 1932, όταν ο Βενιζέλος θα κηρύξει την Ελλάδα σε πτώχευση, έχει μόνο τρεις έδρες. Το 1935 με 151.285 ψήφους θα πάρει επτά έδρες.

Στο ημερολόγιό του έγραψε: «Εκλογαί. Από χθες είχα την διαίσθησιν της αποτυχίας. Ερημιά σπιτιού. Κέντρον, χαλαρότης, μόνον οι πιστοί Κεφαλλήνες. Εις Κεφαλληνίαν η επιτυχία όχι πλήρης. Εις Αθήνας η αποτυχία οικτρά. Συμπέρασμα, ο αντιβενιζελισμός δεν με θέλει, με απέβαλεν εκ του μέσου του. Καλλίτερα».

Οι εκλογές του 1935 έγιναν με αποχή των φιλελεύθερων κομμάτων, αλλά παρ' όλ' αυτά το Εθνικό Ριζοσπαστικό Κόμμα του Κονδύλη πήρε μόνο 33 έδρες και η Ενωση Βασιλοφρόνων επτά. Το Λαϊκό πήρε 65% και 255 έδρες. Το ΚΚΕ με συνεργαζόμενα κόμματα 9,58%, αλλά καμία έδρα. Στο δημοψήφισμα της 3ης Νοεμβρίου σε πολλά τμήματα οι ψήφοι ξεπέρασαν σε αριθμό τους ψηφοφόρους. Ετσι ενώ οι ψηφοφόροι στις προηγούμενες εκλογές ήταν 1.278.085 και τα κόμματα κατά της βασιλείας απείχαν, υπέρ της βασιλείας τάχθηκαν 1.527.714 ψηφοφόροι (97,8%) και εναντίον 32.454 (2,12%). (Σύνολο χωρίς αποχές, που δεν ανακοινώθηκαν, 101%).

Υστερα από έντεκα χρόνια εξορίας, ο Γεώργιος Β' έφτασε στο Φάληρο για να ορίσει έναν καθηγητή της Νομικής Σχολής πρωθυπουργό, τον Κωνσταντίνο Δεμερτζή. Η χώρα θα πάει για εκλογές στις 26 Ιανουαρίου 1936 με απλή αναλογική. Το Κόμμα Φιλελευθέρων, υπό τον Σοφούλη, θα πάρει 37,26% και 126 έδρες. Το Λαϊκό του Τσαλδάρη 22,1% και 72 έδρες. Οι Κονδύλης-Θεοτόκης-Ράλλης, όλοι μαζί 19,89%. Το ΚΚΕ ως Παλλαϊκό Μέτωπο θα μπει πρώτη φορά στη Βουλή και θα γίνει ρυθμιστής με 5,76% και δεκαπέντε έδρες. Ο Ιωάννης Μεταξάς θα πάρει 3,94% και επτά έδρες, αλλά θα είναι αυτός που θα γίνει πρωθυπουργός και δικτάτορας.

Δικτάτορας δίχως... αντιπάλους

Ο Μεταξάς σε εκδήλωση των Ταγμάτων Εργασίας. Όλοι οι παρευρισκόμενοι χαιρετούν φασιστικά. 

Την επικράτηση του Μεταξά θα βοηθήσει ένα περίεργο φαινόμενο. Ολοι οι αντίπαλοι του δικτάτορα θα φύγουν από τη ζωή σε λίγους μήνες, σε μια χρονιά που θα πεθάνουν έξι πρώην πρωθυπουργοί, ανάμεσα στους οποίους ο Βενιζέλος, ο Κονδύλης, ο Παπαναστασίου, αλλά και ο εν ενεργεία πρωθυπουργός Δεμερτζής, ο οποίος είχε ορκιστεί στις 14 Μαρτίου και πέθανε από συγκοπή στις 13 Απριλίου για να αναλάβει ο μέχρι τότε αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, ο Ιωάννης Μεταξάς!

Ο Ιωάννης Μεταξάς, την 4η Αυγούστου 1936, ανέστειλε τα βασικά άρθρα του Συντάγματος, λόγω της απειληθείσας δημόσιας τάξης, συνέλαβε, εκτόπισε, φυλάκισε και τους πολιτικούς του αντιπάλους και χωρίς αντίσταση -πλην βασιλόφρονα Τζον Θεοτόκη!- και επέβαλε μια δικτατορία, που δεν θα τελείωνε αν δεν ερχόταν ο Πόλεμος. Σε μια διακήρυξη των αστικών κομμάτων εναντίον της δικτατορίας το 1937, οι πολιτικοί αρχηγοί αποδέχονται να τεθούν εκτός νόμου κόμματα, να θεσπιστούν μέτρα κατά των απεργιών και τη μοναρχία. Απλώς προτείνουν κοινή κυβέρνηση με εκλογές με πλειοψηφικό σύστημα.

Ο Τζον Θεοτόκης εκτοπίστηκε στην Κέρκυρα. Ο Γεώργιος Παπανδρέου στα Κύθηρα και μετά στην Ανδρο. Ο Καφαντάρης στη Ζάκυνθο και ο Μυλωνάς στην Ικαρία. Περίπου εκατό χιλιάδες άτομα συνελήφθησαν και εκτοπίστηκαν, πεντακόσια βιβλία κάηκαν -κατά το πρότυπο του Γκέμπελς. Η Μακρόνησος ανοίγει και εγκαινιάζει τον Τρίτο Ελληνικό Πολιτισμό, με εμφανείς επιρροές από το ναζισμό με βασανιστήρια, όπως υποχρεωτική πόση ρετσινόλαδου, πάγος, φάλαγγα, κάψιμο δέρματος, γάτα στο τσουβάλι, σιδερένιο στεφάνι, τράβηγμα νυχιών, χτύπημα με σακούλες με άμμο στα πέλματα κ.ά.

Η ραγδαία εξέλιξη της ελληνικής οικονομίας μετά τους πολέμους δεν σταματά με τη δικτατορία Μεταξά, μετά την πτώση της δημοκρατίας και την παλινόρθωση της μοναρχίας. Η βιομηχανική παραγωγή αυξάνεται κατά 70% μεταξύ 1928 και 1938. Οι εργαζόμενοι στη βιομηχανία από 154 χιλ. το 1920 είναι 354 χιλιάδες το 1938. Τα ιδιωτικά κέρδη εκτινάσσονται -η Καταστροφή έφερε φτηνά εργατικά χέρια-, το εργατικό εισόδημα συμπιέζεται. Ο αγροτικός πληθυσμός μειώνεται, ο αστικός πληθυσμός αυξάνεται, ο ελληνικός καπιταλισμός συγκροτείται, μια μεγάλη μικροαστική τάξη δημιουργείται.

Οι απόψεις του Μεταξά είναι εναντίον της δημοκρατίας, αν και κοινοβουλευτικός. Ωστόσο ο φιλογερμανισμός του έχει υποχωρήσει όταν βλέπει ήδη από το 1939 ως προδοσία τις βλέψεις της Ιταλίας με την οποία είχε υπογράψει σύμφωνο ειρήνης ή την πρόταση του Χίτλερ για ακρωτηριασμό της Ελλάδας και μάλιστα, όπως θα πει στους εκδότες την επομένη της 28ης Οκτωβρίου 1940, σε τρία κομμάτια.

«Αν ο Χίτλερ και ο Μουσολίνι αγωνίζονταν πραγματικά για την ιδεολογία που υψώσανε με τη σημαία», θα γράψει στο ημερολόγιό του το 1941, «έπρεπε να υποστηρίζουν την Ελλάδα με όλη τους τη δύναμη. Η Ελλάδα καμία βοήθεια ούτε έδωσε ούτε υπεσχέθη εις την Αγγλίαν. Επομένως η Ιταλία, που αναγνώριζε τη συγγένεια με το δικό της καθεστώς, έπρεπε να είναι φιλικώτατη προς την Ελλάδα».

Ο φασίστας ηγεμόνας είναι ήδη δυσαρεστημένος με τον Χίτλερ που «πούλησε ως άψυχο πράγμα» την Ελλάδα στον Μουσολίνι, όταν υποδέχεται τον Ιταλό πρέσβη στο σπίτι του τρεις το πρωί. Το «Οχι» το είχε αποστηθίσει. Ο πραγματικός ηγεμόνας είναι ο βασιλιάς Γεώργιος Β', ο οποίος έχει παραχωρήσει τα πάντα στους Αγγλους χωρίς να διασφαλίσει τίποτα, εκτός από το θρόνο του. Η Ελλάδα βγήκε από τον πόλεμο στον πλευρό των νικητών, αλλά χαμένη.

Πολιτικοί εξόριστοι στην Ανάφη στη διάρκεια της μεταξικής δικτατορίας, μαζεύουν αγκαθωτά προσανάμματα
για το μαγείρεμα.

Η κατάργηση της 4ης Αυγούστου

Ο Γιώργος Σεφέρης, που υπηρετεί στο υφυπουργείο Τύπου, είναι αυτός που θα γράψει το διάγγελμα του βασιλιά και θα σημειώσει στο δικό του ημερολόγιο:

«Οταν ήρθε η 28η, δεν μπόρεσε να ιδεί ότι τότε μόνο, και όχι στις εορτές του Σταδίου, ολόκληρος ο λαός ήταν μαζί του, μαζί με την απάντηση που έδωσε στον Grazzi την αυγή. Δεν μπόρεσε να καταλάβει ότι η ημέρα εκείνη δεν επικύρωνε αλλά καταργούσε την 4η Αυγούστου».

Κι ο ίδιος στο ημερολόγιό του σημειώνει στις 18 Νοεμβρίου 1940 για την αγγλική κυβέρνηση:

«Θέλουν να προκαλέσουν πόλεμον Γερμανίας; Εάν το θέλουν το κάνω, αλλά και αυτοί υπεύθυνοι -και αφού δεν μπορούν να μας δώσουν αεροπορίαν κατά των Ιταλών, τι θα γίνη όταν προστεθούν και Γερμανοί; (Θα έχω άραγε πάλιν γερμανοφιλίες;)...».

Στις 17 Ιανουαρίου ο Μεταξάς αισθάνθηκε μία ελαφρά αδιαθεσία. Οι γιατροί διέγνωσαν παραμυγδαλιτικό απόστημα και τον χειρουργούν στις 19 Ιανουαρίου. Το ιατρικό ανακοινωθέν που εξεδόθη με το θάνατό του αναφέρει:

«Ο Πρόεδρος της Ελληνικής Κυβερνήσεως ενεφάνισε προ δέκα ημερών, ήτοι το προπαρελθόν Σάββατον, φλεγμονήν του φάρυγγος, ήτις κατέληξεν εις απόστημα παραμυγδαλικόν. Παρά την έγκαιρον διάνοιξίν του ως και την μετεγχειρητικήν κατάλληλον θεραπείαν, παρουσίασεν εν συνεχεία τοξιναιμικά φαινόμενα και επιπλοκάς, ως γαστρορραγίαν και ουρίαν, και απέθανε σήμερον, 6 π.μ - Εν Αθήναις τη 29η Ιανουαρίου 1941».

Οταν το μέτωπο κατέρρευσε και ήρθε η συνθηκολόγηση, ο στρατηγός Τσολάκογλου, παλιός υπουργός του Λαϊκού Κόμματος, υποδέχτηκε το γερμανικό στρατό, που παρήλασε από τη νεκρωμένη πόλη και ύψωσε τη σημαία με τη σβάστικα στην Ακρόπολη.

«Ευρέθην αντιμέτωπος ιστορικού διλήμματος: Ή ν' αφήσω να συνεχισθή ο αγών και να γίνη ολοκαύτωμα ή υπείκων εις τας παρακλήσεις όλων των ηγητόρων του στρατού ν' αναλάβω την πρωτοβουλίαν της συνθηκολογήσεως. Τολμήσας δεν υπελόγισα ευθύνας. Μέχρι σήμερον δεν μετενόησα διά το τόλμημά μου. Τουναντίον, αισθάνομαι υπερηφάνειαν».

Το πολιτικό προσωπικό της δικτατορίας Μεταξά συνεργάστηκε με τους κατακτητές, ανδρώθηκε στον πόλεμο και θα βρεθεί τώρα παντοδύναμο με τα όπλα που παρέδωσαν οι ΕΛΑΣίτες στα χέρια του και τα χρήματα της Μαύρης Αγοράς. Όταν τα κανόνια του Σκόμπι φτάνουν στην Ελλάδα και φέρνουν πίσω με τα όπλα τους το βασιλιά, γίνεται σαφές πως το «Οχι» του 1940 δεν το είχε πει ο Μεταξάς.

ΠΗΓΗ: http://www.enet.gr/