Κοσμάς Ινδικοπλεύστης
 |
| Χάρτης του Κοσμά του Ινδικοπλεύστη. |
Κοσμογραφία, το οποίο γράφηκε από τον Κοσμά τον Ινδικοπλεύστη, στα μέσα του 6ου αιώνα. Το έργο αυτό είναι εξαιρετικής σημασίας, λόγω των πληροφοριών που περιέχει σχετικά με τη γεωγραφία των λεκανών της Ερυθράς Θαλάσσης και του Ινδικού Ωκεανού, καθώς και με τις εμπορικές σχέσεις με τις Ινδίες και την Κίνα. Ο Κοσμάς γεννήθηκε στην Αίγυπτο πιθανόν στην Αλεξάνδρεια. Ασχολήθηκε με το εμπόριο απο τα νεανικά του χρόνια, αλλά, μένοντας ανικανοποίητος με τις εμπορικές συνθήκες της χώρας του, έκαμε αρκετά μακρινά ταξίδια, κατά τη διάρκεια των οποίων επισκέφθηκε τις ακτές της Ερυθράς Θάλασσας, τη Χερσόνησο του Σινά, την Αιθιοπία και έφθασε, ίσως, μέχρι την Κεϋλάνη. Ήταν Χριστιανός - Νεστοριανός και αργότερα έγινε μοναχός. Το ελληνικό του επίθετο Ινδικοπλεύστης βρίσκεται ακόμη και στις παλαιότερες εκδόσεις του έργου του. Κύριος σκοπός της Χριστιανικής Τοπογραφίας είναι να αποδείξει στους Χριστιανούς ότι, παρά το σύστημα του Πτολεμαίου, το σχήμα της γης δεν είναι σφαιρικό αλλά επίμηκες, όπως το ιερό του ναού του Μωυσέως ενώ το σύμπαν είναι ανάλογο -στη μορφή- με τον ναό. Η μεγάλη, όμως, ιστορική σημασία αυτού τού έργου έγκειται στις πληροφορίες που μάς δίδει σχετικά με τη γεωγραφία και το εμπόριο. Ο συγγραφέας, ευσυνείδητα πληροφορεί τον αναγνώστη για τις πηγές που χρησιμοποιεί και που αξιοποιεί προσεκτικά. Κάνει διάκριση μεταξύ των προσωπικών του παρατηρήσεων - ως αυτόπτη μάρτυρα - και των πληροφοριών που παίρνει από άλλους αυτόπτες μάρτυρες ή των γεγονότων που έμαθε από άλλους. Με βάση την προσωπική του πείρα, περιγράφει τα ανάκτορα του Βασιλέως της Αιθιοπίας, στην πόλη της Αξώμης, ενώ συγχρόνως αποδίδει με ακρίβεια διάφορες ενδιαφέρουσες επιγραφές της Νουβίας και των ακτών της Ερυθράς Θάλασσας. Ομιλεί επίσης για τα ζώα των Ινδιών και της Αφρικής και -το πιο σπουδαίο από όλα- δίδει αξιόλογες πληροφορίες για την Ταπροβάνη (Κεϋλάνη), εξηγώντας την εμπορική της - για τις αρχές του Μεσαίωνα- σημασία. Όπως φαίνεται από την περιγραφή αυτή, τον 6ο αιώνα η Κεϋλάνη ήταν το κέντρο του διεθνούς εμπορίου μεταξύ Κίνας, αφ' ενός, και Ανατολικής Αφρικής, Περσίας και - μέσω Περσίας - Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, αφ' ετέρου. Όπως λέει ο Κοσμάς «Το νησί αυτό, τοποθετημένο όπως είναι σε μια κεντρική θέση, επισκέπτονται συχνά πλοία που προέρχονται από όλα τα μέρη των Ινδιών, της Περσίας και της Αιθιοπίας». Οι Πέρσες Χριστιανοί που έμεναν μονίμως στο νησί αυτό ήταν Νεστοριανοί και είχαν την Εκκλησία τους και τον Κλήρο τους.
 |
| Το θεωρητικό μοντέλο της γης κατά τον Κοσμά Ινδικοπλεύστη |
παρουσιάσθηκαν βυζαντινά νομίσματα της εποχής του Μεγάλου Κωνσταντίνου στις αγορές των Ινδιών, τα οποία μετέφεραν, πιθανόν, εκεί οι μεσάζοντες Πέρσες και Αβησυνοί και όχι οι έμποροι του Βυζαντίου. Νομίσματα με τα ονόματα των Βυζαντινών Αυτοκρατόρων του 4ου, του 5ου και του 6ου αιώνων - Αρκαδίου, Θεοδοσίου, Μαρκιανού, Λέοντος Α', Ζήνωνος, Αναστασίου Α', Ιουστίνου Α' - έχουν βρεθεί στις Νότιες και Βόρειες Ινδίες. Στη διεθνή οικονομική ζωή του 6ου αιώνα, η Βυζαντινή Αυτοκρατορία έπαιζε έναν μεγάλο και σημαντικό ρόλο, με αποτέλεσμα, όπως λέει ο Κοσμάς, «να διεξαγάγουν όλα τα έθνη, από τη μια άκρη της γης στην άλλην, το εμπόριό τους με ρωμαϊκά χρήματα (το χρυσό νόμισμα του Βυζαντίου). Τα χρήματα αυτά τα έβλεπαν όλοι οι άνθρωποι με θαυμασμό, δεδομένου ότι δεν υπήρχε άλλη χώρα που να διαθέτει παρόμοια νομίσματα». Ο Κοσμάς αναφέρει μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία που δείχνει τον βαθύ σεβασμό, τον οποίο ενέπνεε στις Ινδίες το βυζαντινό, χρυσό, νόμισμα: Ο Βασιλεύς της Κεϋλάνης, αφού δέχθηκε έναν Βυζαντινό έμπορο, τον Σώπατρο, και μερικούς Πέρσες σε ακρόαση, τους είπε να καθήσουν και τους ρώτησε: «Σε ποια κατάσταση βρίσκονται οι χώρες σας και πώς είναι τα πράγματα εκεί;». «Πολύ καλά», απάντησαν οι έμποροι και η συζήτηση συνεχίσθηκε. Σε λίγο ρώτησε πάλι ο Βασιλεύς: «Ποιος από τους Βασιλείς σας είναι ο πιο μεγάλος και ο πιο δυνατός;». Ο πιο ηλικιωμένος από τους Πέρσες βιάστηκε ν' απαντήσει: «ο Βασιλεύς μας είναι ο μεγαλύτερος, ο δυνατότερος και ο πλουσιότερος είναι πραγματικά Βασιλεύς τών Βασιλέων και μπορεί να κάμει ό,τι θέλει». Ο Σώπατρος έμεινε σιωπηλός, μέχρι που ο Βασιλεύς ρώτησε: «Εσύ, Ρωμαίε, δεν έχεις τίποτα να πεις;». Τότε απάντησε: «Τί να πω, όταν ο άλλος είπε τόσα πράγματα. Αλλά αν θέλεις να μάθεις την αλήθεια, έχεις εδώ παρόντες τους δύο Βασιλείς. Εξέτασέ τους τον καθένα χωριστά και θα δεις ποιος από τους δύο είναι μεγαλύτερος και δυνατότερος». Ο Βασιλεύς, ακούγοντας αυτά τα λόγια, απόρησε και ρώτησε: «Πώς λες ότι έχω και τους δύο Βασιλείς εδώ; ». «Έχεις τα χρήματα και τών δύο, απήντησε ο Σώπατρος το νόμισμα του ενός και τη δραχμή, δηλαδή το μιλιαρήσιο, του άλλου. Μελέτησε τη μορφή του καθενός και θα δεις την αλήθεια ... ». Αφού εξέτασε τα νομίσματα, ο Βασιλεύς είπε ότι οι Ρωμαίοι ήσαν, ασφαλώς, ένας λαμπρός, δυναμικός και οξύνους λαός και διέταξε να αποδοθεί μεγάλη τιμή στον Σώπατρο, τον οποίο, αφού ανέβασαν σ' έναν ελέφαντα, περιέφεραν στην πόλη, ενώ συγχρόνως κτυπούσαν θριαμβευτικά τα τύμπανα. Τα περιστατικά αυτά τά διηγήθηκε ο ίδιος ο Σώπατρος και οι συνοδοί του. Καθώς δε εδιηγούντο την ιστορία αυτή, ο Πέρσης φαινόταν βαθιά πικραμένος για ό,τι είχε συμβεί.
Εκτός από την ιστορική και γεωγραφική του σημασία, το έργο τού Κοσμά έχει και καλλιτεχνική αξία λόγω των πολλών εικόνων (μινιατούρες) που περιέχει. Πιθανόν μάλιστα να έχει επεξεργασθεί ο ίδιος ο συγγραφέας μερικές από τις εικόνες αυτές. Το πρωτότυπο χειρόγραφο του 6ου αιώνα δεν έχει διασωθεί, αλλά τα μεταγενέστερα κείμενα της Χριστιανικής Τοπογραφίας περιέχουν αντίτυπα των πρωτότυπων εικόνων και ως εκ τούτου είναι χρήσιμα ως πηγές για την ιστορία της πρώιμης βυζαντινής -και μάλιστα της αλεξανδρινής- τέχνης. Όπως λέει ο Ν. Π. Κοντακόφ, «οι μινιατούρες που βρίσκονται στο έργο τού Κοσμά είναι - αν εξαιρέσει κανείς μερικά από τα ψηφιδωτά της Ραβέννας- τα πιο χαρακτηριστικά δείγματα της Βυζαντινής Τέχνης της εποχής του Ιουστινιανού και μάλιστα της πιο λαμπρής περιόδου της βασιλείας του». Το έργο τού Κοσμά μεταφράσθηκε αργότερα στα Σλαβικά και διαδόθηκε ευρέως στους Σλάβους. Υπάρχουν πολλές ρωσικές εκδόσεις της Χριστιανικής Τοπογραφίας, συμπληρωμένες με το πορτραίτο του Κοσμά Ινδικοπλεύστου και με πολλές εικόνες και μινιατούρες, που είναι πολύ σημαντικές για την ιστορία της παλαιάς ρωσικής τέχνης.
ΠΗΓΗ:ΚΕΙΜΕΝΟΥ: Α.Α. Βασίλιεφ - Ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας (324-1453) Τόμος Α', σελ.214-217
ΠΗΓΗ ΕΙΚΟΝΩΝ: ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ
http://stigmesstinistoria.blogspot.gr/2014/03/blog-post.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
αβαγνον