Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΖΩΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η κοινωνική ζωή στο Βυζάντιο

Βάση αφιερωματικού μνημείου. Τουρκία, Κωνσταντινούπολη, Αρχαιολογικό Μουσείο, Αναπαράσταση του Ηνίοχου Πορφύριου.
(©Φωτογραφικό Αρχείο ΕΚΒΜΜ)

Στο δημόσιο βίο των Βυζαντινών η κοινωνική ζωή ήταν συνυφασμένη με την Εκκλησία και την κεντρική εξουσία. Οι μεγάλες χριστιανικές γιορτές γίνονταν συνήθως αφορμή εορτασμών και πανηγυρικών εκδηλώσεων στους δρόμους, τις πλατείες και κυρίως στις εκκλησίες που σταδιακά εξελίχτηκαν σε βασικούς τόπους κοινωνικής συναναστροφής. Ωστόσο, ιδιαίτερα στις μεγάλες πόλεις των πρώτων χριστιανικών αιώνων οι κοσμικές διασκεδάσεις και θεάματα που παρουσιάζονταν στο θέατρο και στον ιππόδρομο ήταν πολύ αγαπητά και συνδεδεμένα με την κοινωνική ζωή. Ειδικά το θέατρο στο Βυζάντιο δεν είχε την παιδευτική διάσταση του αρχαίου κλασικού δράματος, δεν έπαψε όμως να προσφέρει ευκαιρίες για διασκέδαση.

Ψηφιδωτό δάπεδο. Τουρκία, Κωνσταντινούπολη, Μουσείο ψηφιδωτών, Αναπαράσταση διασκεδαστή.
(©Φωτογραφικό Αρχείο ΕΚΒΜΜ)

Τοιχογραφία. Φενεός, Μονή Αγίου Γεωργίου, Αναπαράσταση μουσικών και χορευτών.
(©Φωτογραφικό Αρχείο ΕΚΒΜΜ)

Διαφορετική ήταν και η θέση του αθλητισμού στο Βυζάντιο. Ο ρόλος του διαφέρει ουσιαστικά από εκείνον που είχε στην αρχαιοελληνική κοινωνία: η άθληση, συνυφασμένη με τη σωματική ρώμη, την υγεία και την αυτάρκεια του πολίτη της αρχαίας πόλης-κράτους, δεν ήταν δυνατόν να συμβαδίσει με τους όρους και τις αξίες της ζωής του υπηκόου της αυτοκρατορίας. Ωστόσο, στη νομοθεσία του Ιουστινιανού    συμπεριλαμβάνονται στα επιτρεπόμενα αγωνίσματα η πάλη, το άλμα εις ύψος, το άλμα εις μήκος και ο ακοντισμό. Παραδοσιακοί αθλητικοί χώροι, όπως το στάδιο, το γυμνάσιο και η παλαίστρα συνέχισαν να είναι σε χρήση κατά τους πρώιμους αιώνες, αλλά καθώς η οικονομική ύφεση προχωρούσε, από τον 6ο αιώνα και μετά αφέθηκαν χωρίς συντήρηση, με αποτέλεσμα να γίνουν ερείπια.


Μικρογραφία σε χειρόγραφο. Δολοφονία αυτοκράτορα Ρωμανού Αργυρού στο λουτρό.
(©Σύνοψις Ιστοριών Ιωάννου Σκυλίτζη, Ισπανία, Μαδρίτη, Εθνική Βιβλιοθήκη)

Στην κοινωνική ζωή των Βυζαντινών ανήκε και η επίσκεψή τους στο λουτρό. Στους πρώτους χριστιανικούς αιώνες στις πόλεις υπήρχαν μεγάλα λουτρικά συγκροτήματα, που συνέχιζαν την παράδοση της αρχαιότητας και προσέλκυαν πολλούς πολίτες καθώς λειτουργούσαν όχι μόνο ως χώροι ατομικής και υγιεινής και χαλάρωσης αλλά και ως τόποι συνεύρεσης και κοινωνικών επαφών. Οι πολίτες περνούσαν εκεί μεγάλο μέρος της μέρας τους αφού, εκτός από το μπάνιο τους, απολάμβαναν τις χαλαρωτικές ιδιότητες του νερού και έρχονταν σε επαφή με φίλους και οικείους, συζητούσαν για τις δουλειές τους, ενημερώνονταν και αντάλλασσαν απόψεις. Με το πέρασμα των αιώνων όμως και κυρίως από τον 7ο αιώνα οι μεγάλες Θέρμες έπεσαν σε αχρηστία και σε ερείπωση, εξαιτίας της μείωσης του πληθυσμού, της έλλειψης πόρων για εξασφάλιση νερού και του υψηλού κόστους της συντήρησής τους. Σταδιακά τόσο ο αριθμός όσο και το μέγεθος των λουτρών στην πρωτεύουσα αλλά και στις πόλεις της επαρχίας μειώθηκε σημαντικά. Σήμερα, σώζονται ελάχιστα βυζαντινά λουτρά, με πιο χαρακτηριστικό το παράδειγμα της Θεσσαλονίκης αλλά και το λουτρό που ανήκε στη Μονή Καισαριανής. 

ΠΗΓΗ:
http://exploringbyzantium.gr/EKBMM/Page?name=meleti&lang=gr&id=1&level=1