Ιούδας Σίμωνος Ισκαριώτης, η Συμφωνία της Προδοσίας

«Καί Ἰούδας Ἰσκαριώθ ὁ εἷς τῶν δώδεκα ἀπῆλθεν πρός τούς ἀρχιερεῖς ἵνα αὐτόν παραδοῖ [αὐτοῖς]» ...

Γράφει η Ελένη Δραμπάλα

Το όνομα Ισκαριώτης είναι το πατρωνυμικό επίθετο του Ιούδα και μπορεί να προέρχεται από το εβραϊκό (ish queriyot), που σημαίνει «ο άνθρωπος από την Κεριώτ», το χωριό που ευρίσκεται 16 χλμ νοτίως της Χεβρώνας (Ἰησ. Ναυῆ ιε΄ 25) στη θέση Khirbet el-Qaryatein. 

Αν, ενδεχομένως, είναι έτσι, τότε ο Ιούδας θα πρέπει να ήταν ο μοναδικός μαθητής του Ιησού που δεν ήταν Γαλιλαίος. Μία άλλη εκδοχή, το όνομα να παράγεται από το εβραϊκό ρήμα šaquár, που σημαίνει ψεύδομαι, δηλ. «ψεύτης» (Torrey HTR 36 [1943] 51-62). Άλλοι θεωρούν ότι παράγεται από το saquar, που σημαίνει επισημαίνω, μαρκάρω με το βλέμμα ή με κόκκινη βαφή, δηλ. «κοκκινοτρίχης» ή «βαφέας», πιθανώς και «σημαδεμένος», «σταμπαρισμένος». Περισσότερο ενδιαφέρουσα φαίνεται η υπόθεση του Culmann, ο οποίος ανάγει το όνομα σε αναγραμματισμό της λέξης «σικαριώτης», δηλ. σικάριος (λατ. sica = μαχαίρι). 

Οι σικάριοι ήταν εκτελεστικές ομάδες του εθνικιστικού κινήματος των Ζηλωτών, οπότε αν ο Ιούδας ήταν Ζηλωτής, τότε θα είχε απογοητευθεί από τον Ιησού και θα τον είχε θεωρήσει ως αποτυχημένο φορέα των μεσσιανικών προσδοκιών του Ισραήλ. Αυτό που ακριβώς πρόδωσε ο Ιούδας ήταν το σημείο που θα συνελάμβαν τον Ιησού μέσα στη νύχτα και μακριά από το πλήθος («Ὁ οὖν Ἰησοῦς οὐκέτι παρρησίᾳ περιεπάτει ἐν τοῖς Ἰουδαίοι, ἀλλά ἀπήλθεν ἐκεῖθεν εἰς τήν χώραν ἐγγύς τῆς ἐρήμου, εἰς Ἐφραίμ λεγομένην πόλιν, κἀκεῖ διέτριβεν μετά τῶν μαθητῶν ... δεδώκεισαν δέ οἱ ἀρχιερεῖς καί οἱ Φαρισαῖοι ἐντολήν ἵνα, ἐάν τις γνῷ ποῦ ἐστιν, μηνήσῃ, όπως πιάσωσιν αὐτόν» Ἰω. κα΄ 54-57), ενώ στο κη΄2 «ᾒδει δέ καί Ἰούδας ὁ παραδιδούς αὐτόν τόν τόπον (= το Όρος των Ελαιών), ὅτι πολλάκις συνήχθη Ἰησοῦς ἐκεῖ μετά τῶν μαθητών αὐτοῦ». Όμως, ο λόγος της προδοσίας δεν αναφέρεται, αλλά απλώς λέγουν ότι «εἰσῆλθεν ὁ Σατανᾶς» στον Ιούδα.

«Οἱ στρατηγοί» που αναφέρει ο Λουκάς στο Ευαγγέλιό του, είναι η διοίκηση της αστυνομικής φρουράς του Ναού την οποία αποτελούσαν οι Λευΐτες, ενώ διοικητής της φρουράς ήταν ο «στρατηγός του ιερού», ένας ιερέας που προήρχετο από την αριστοκρατική τάξη και ήταν μέλος του αρχιερατικού συμβουλίου των δέκα αρχιερέων, αλλά και συχνά υποψήφιος για το αξίωμα του μεγάλου αρχιερέως.

Τα «τριάκοντα ἀργύρια» στο κατά Ματθαίον, δεν πρέπει να εκλαμβάνονται στην κυριολεξία τους, διότι προέρχονται από τον Ζαχ. ια΄12 «καί ἐρῶ πρός αὐτούς εἰ καλόν ἐνώπιον ὑμῶν εστιν, δότε στήσαντες τόν μισθόν μου ἤ ἀπείπασθε· καί ἔστησαν τόν μισθόν μου τριάκοντα ἀργυροῦς». Η προφητεία του Ζαχαρίου είναι αλληγορία και ο ίδιος γίνεται «ο καλός ποιμήν» του αιχμαλωτισμένου λαού του, δηλ. τύπος Χριστού. Παρ’ όλα αυτά, οι υπηρεσίες του δεν εκτιμώνται και ο μισθός του αποτιμάται στην ελάχιστη αποζημίωση, την οποία προέβλεπε ο Μωσαϊκός Νόμος για την απώλεια ενός δούλου από ατύχημα («ἐάν δέ παῖδα κερατίσῃ ὁ ταῦρος ἤ παιδίσκην, ἀργυρίου τριάκοντα δίδραχμα (ἑβρ. σίκλους = sheqel) δώσει τῷ κυρίῳ αὐτῶν, καί ὁ ταῦρος λιθοβολήσεται» Ἐξ. κα΄32). Τί μήνυμα θέλει να δώσει ο Ματθαίος; Σκεπτόμενος σαν ραββίνος, όσα κι αν έπαιρνε ο Ιούδας θα ήταν πάντοτε λίγα και πάντοτε θα αντιστοιχούσαν σε μία δυσανάλογα ευτελή αποζημίωση για το μέγεθος της πράξης του.

Από τους Συνοπτικούς ευαγγελιστές δεν αναφέρεται ο λόγος, για τον οποίο οι αρχιερείς ήθελαν την εξόντωση του Ιησού, αν και αυτό τεκμαίρεται από την δίκη Του. Ο Ιωάννης (κα΄ 47-48) αναφέρει ότι, ειδικά μετά την ανάσταση του Λαζάρου, το ερώτημα που απασχολούσε το Μεγάλο Συνέδριο ήταν «τί ποιοῦμεν, ὅτι οὖτος ὁ ἄνθρωπος πολλά ποιεῖ σημεία; ἐάν ἀφῶμεν αὐτόν οὕτως, πάντες πιστεύσουσιν εἰς αὐτόν, καί ἐλεύσονται οἱ Ῥωμαῖοι καί ἀροῦσιν ἡμῶν καί τόν τόπον καί τό ἔθνος». 

Πάντως, ανεξάρτητα του αν πίστευαν και οι ίδιοι στα «σημεῖα» του Ιησού ή όχι, ένα πράγμα είναι βέβαιο, ότι τον θεωρούσαν ψευδομεσσία.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Σταμ. Ν. Χατζησταματίου, Ἑρμηνεία Καινῆς Διαθήκης Α΄, Τό Πάθος τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ στά Εὐαγγέλια, Αθήνα 2007, σ.σ. 7-8. 

Ελένη Δραμπάλα