ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ΤΗΣ ΣΤΑΥΡΩΣΗΣ

«Ἆρον ἆρον, σταύρωσον αὐτόν»

Στο χωριό Γεθσημανί έγινε η Προδοσία και Σύλληψή Του.

Οι μαθητές ήταν οπλισμένοι, όμως μόνον ο Πέτρος τράβηξε το ξίφος του και τραυμάτισε τον δούλο του αρχιερέα. Στην ουσία τον Ιησού συνέλαβαν οι Γραμματείς και Φαρισαίοι, το ΙΕΡΑΤΕΙΟ του ναού, οι οποίοι ασκούσαν συγκεντρωτική εξουσία, ήταν Νομοδιδάσκαλοι και είχαν δικαίωμα εφαρμογής του Νόμου, οι λεγόμενοι Σανχεντρίν, αυτοί δίκαζαν, οι Ρωμαίοι περισσότερο εκτελούσαν τις αποφάσεις, ο Ιωάννης όμως στο Ευαγγέλιό του εμπλέκει και τους Ρωμαίους. 

Στο χωριό Γεθσημανί, ο Ιησούς ευρίσκεται σε πολύ δυσχερή θέση, όμως μάταια αναζητεί την συμπαράσταση των μαθητών του, οι οποίοι δεν μπορούν ακόμη να συνειδητοποιήσουν την κρισιμότητα της κατάστασης. Η μόνη ενίσχυσή Του είναι «ὁ ἄγγελος ἀπ’ οὐρανοῦ», διότι όλοι τον έχουν εγκαταλείψει. 

Την Γεθσημανί ο Ιησούς επισκεπτόταν συχνά, ιδιαίτερα τις νύκτες μετά την ημερήσια διδασκαλία, είναι το ονομαζόμενο «όρος των Ελαιών», όπου πολλές φορές συγκεντρώνονταν με τους μαθητές του. Η Γεθσημανί ήταν «χωρίον» μέσα στον τότε ελαιώνα του Όρους των Ελαιών, όπου εκεί υπήρχε ελαιοτριβείο. Στην περιοχή αυτή έγινε η Προδοσία και η Σύλληψή του. Οι μαθητές ήταν οπλισμένοι, όμως μόνον ο Πέτρος τράβηξε το ξίφος του και τραυμάτισε τον δούλο του αρχιερέα. Στην ουσία τον Ιησού συνέλαβαν οι Γραμματείς και Φαρισαίοι, ΤΟ ΙΕΡΑΤΕΙΟ του ναού, οι οποίοι ασκούσαν συγκεντρωτική εξουσία, ήταν Νομοδιδάσκαλοι και είχαν δικαίωμα εφαρμογής του Νόμου, οι λεγόμενοι Σανχεντρίν, αυτοί δίκαζαν, οι Ρωμαίοι περισσότερο εκτελούσαν τις αποφάσεις, ο Ιωάννης όμως στο Ευαγγέλιό του εμπλέκει και τους Ρωμαίους. 

Πριν από τη σταύρωση επιβαλλόταν μαστίγωση, ως προκαταρκτικό της ποινής του θανάτου των δούλων και μη Ρωμαίων πολιτών, με το «φραγέλλιον», ένα μαστίγιο το οποίο ήταν ενισχυμένο με μεταλλικές αιχμές, που κατά το χτύπημα στο σώμα έσχισε και τις σάρκες. 

Η «σπείρα» που αναφέρει το Κατά Μάρκον, ήταν το ένα δέκατο της λεγεώνας (απόδοση από το λατινικό cohors = Κόορτις), το οποίο εδιοικείτο από τον χιλίαρχο, ενώ σε πλήρη σύνθεση αποτελούνταν από 600 άνδρες. 

Ο «ακάνθινος στέφανος» στόχον είχε να διακωμωδήσει τον Ιησού και να τον παραστήσει ως Sol invictus (ήλιος ο ανίκητος), μία ηλιακή θεότητα της ρωμαϊκής εκδοχής του θεού Μίθρα. 

Ο Γολγοθάς, στην εβραϊκή gulgoleth, σημαίνει «κρανίο», προφανώς από το σχήμα της τοποθεσίας, ευρισκόταν δε εκτός των τειχών της πόλης. Ο Σταυρός απετελείτο από δύο πασσάλους, έναν κάθετο και έναν οριζόντιο, το λεγόμενο patibulum. Ο κάθετος ήταν μόνιμα στερεωμένος στους τόπους εκτελέσεων, ενώ ο κατάδικος έπρεπε να φέρει ο ίδιος στους ώμους του μόνο το patibulum. Σίμων ο Κυρηναίος ήταν τυχαία παρευρισκόμενος και υποχρεώθηκε να βοηθήσει τον ήδη εξουθενωμένο από τη μαστίγωση Ιησού. 

Ο «ἐσμυρνισμένος οἶνος» ήταν οίνος με ρητίνη από σμύρνα, δηλ. μυρτιά, ενώ λειτουργούσε ως αναλγητικό του πόνου των καταδίκων. Το «ὄξος», δηλ. ξύδι, προφανώς ήταν η posca, ένα συνηθισμένο ποτό που έπιναν οι ρωμαίοι στρατιώτες (ξύδι αραιωμένο με νερό) για να κόβει τη δίψα. 

Ο ύσσωπος (εβραϊκά ezobh και αραμαϊκά zofa), είναι αρωματικό φυτό όπως η ματζουράνα, θυμάρι ή ρίγανη και μ’ αυτό αρωμάτιζαν το κρασί. Τους θυσσάνους του υσσώπου χρησιμοποιούσαν για εξαγνιστικούς ραντισμούς και καθαρμούς και, στην προκειμένη περίπτωση, ο κάλαμος που επάνω του είχε προσαρτηθεί ο σπόγγος με το ξύδι, ήταν από τον ύσσωπο.

Οι Εβραίοι, σύμφωνα με το Δευτερονόμιο 21,22-23, δεν επέτρεπαν το πτώμα του νεκρού να μείνει άταφο μετά τη δύση του ηλίου γιατί «μολύνει τη γη». Έτσι, από φόβο μήπως οι κατάδικοι πεθάνουν κατά τη διάρκεια του Σαββάτου και μείνουν άταφοι λόγω της αργίας, έπρεπε να επισπευθεί ο θάνατος με την εφαρμογή της θραύσης των σκελών (crurifragium), που γινόταν με πολύ βαριά σιδερένια εργαλεία, ήταν πολύ επώδυνη και συντόμευε το μαρτύριο, διότι ο θάνατος πάνω στο σταυρό ήταν αργός και βασανιστικός με φρικτούς πόνους και η διαδικασία του θανάτου μπορούσε να διαρκέσει ακόμα και ημέρες. Η θραύση, λοιπόν, των κάτω άκρων ήταν τμήμα της ποινής και εφαρμοζόταν πριν επέλθει ο θάνατος. Στην περίπτωση του Ιησού αυτό δεν έγινε.

Ο Ιωάννης ολοκληρώνοντας το Ευαγγέλιό του λέγει ότι «οὐ κατέαξαν αὐτοῦ τὰ σκέλη», και μάλιστα ότι ο Ιησούς είναι ο πασχάλιος αμνός. Αυτό το λέγει, διότι στο εβραϊκό Πάσχα, όταν πρόσφεραν την αιματηρή θυσία στο Ναό του Σολωμώντα με τον αμνό, απαγορευόταν να σπάσουν τα κόκκαλα του αμνού. Η σφαγή του γινόταν με ειδικό τρύπημα κατευθείαν στη καρδιά του ζώου από τον ιερέα. Έτσι ο Ιωάννης θεώρησε τον Ιησού αμνό. Τώρα, πώς κατάλαβαν ότι είχε ήδη πεθάνει: τον τρύπησαν με τη λόγχη και λέει ο ίδιος Ευαγγελιστής ότι «ἐξῆλθεν αἷμα καὶ ὕδωρ», πράγμα που σημαίνει ότι από το σώμα νεκρού δεν ρέει αίμα. 

Υπάρχει, όμως, εξήγηση του φαινομένου αυτού (W.D.Edwards, W.J.Gabel, F.E.Hosmer, “On the Physical Death of Jesus Christ” in Journal of the American Medical Association 255 [1986] σ. 1455-63): Αν η λόγχη του στρατιώτη έφθασε μέχρι την καρδιά, τότε το αίμα μπορεί να προήλθε ή από τον δεξιό καρδιακό κόλπο ή από τη δεξιά κοιλία, όπου το αίμα δεν πήζει σ’ αυτόν που πρόσφατα πέθανε, ή διαφορετικά, από συλλογή αιμορραγικού υγρού στο περικάρδιο (αιμοπερικάρδιο). Το αναφερόμενο ύδωρ, ήταν ορώδες πλευριτικό και περικαρδιακό υγρό, που ήταν σε μικρότερη ποσότητα και προηγήθηκε από την εκροή αίματος. Τώρα στην περίπτωση που ελαττώνεται ο όγκος του αίματος, λόγω αιμορραγίας ή αφυδατώσεως ή και επικείμενης οξείας καρδιακής ανεπάρκειας, παράγεται ορώδες υγρό στον υπεζωκότα και στο περικάρδιο, που προέρχεται από τα αγγεία. Περαιτέρω, ο ιατροδικαστής A.F.Sava (“The Wound in the Side of Christ” , Catholic Biblical Quarterly 19, σ. 343-346) αναφέροντας τη δική του άποψη, θεωρεί ότι το αίμα από το εσωτερικό της καρδιάς και το περικαρδιακό και το πλευριτικό υγρό θα εύρισκαν διέξοδο από την οπή της λόγχης και θα χυνόταν στο κάτω μέρος της αντίστοιχης θωρακικής κοιλότητας, οπότε θεωρεί, ότι το αίμα και το ύδωρ ήταν αιμορραγικό πλευριτικό υγρό, η ανάπτυξη του οποίου είχε προκληθεί ήδη από την αδυσώπητη μαστίγωση μέσα στον θωρακικό λωβό, μεταξύ των δύο υμένων του υπεζωκότος. Η λόγχη δεν είναι απαραίτητο να έφθασε στην καρδιά, διότι το λιμνάζον αυτό αιμορραγικό υγρό καθιζάνει και σχηματίζει δύο στρώματα, το χαμηλότερο των οποίων είναι βαθυέρυθρο και το υψηλότερο διαυγές αχυρόχρουν. Το υγρό αυτό εξερχόμενο από την πλευρά, δικαιώνει λόγω της διχρωμίας του την περιγραφή του Ιωάννη, διότι μάλλον η λόγχη τρύπησε το κατώτερο στρώμα. Ο Ιωάννης, βέβαια, δεν είχε υπόψη του μία τέτοια εξήγηση όταν έγραφε το Ευαγγέλιό του.

(απόσπασμα από την Ερμηνεία Καινής Διαθήκης, με τίτλο «ΤΟ ΠΑΘΟΣ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΣΤΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ», του Λέκτορα της Θεολογικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών Σταμ. Ν. Χατζησταματίου).