ΠΕΙΡΑΙΑΣ: Ιστορία του παληού Ταχυδρομείου (σήμερα στεγάζεται η Δημοτική Πινακοθήκη)

Το παληό Ταχυδρομείο του Πειραιά 

(νυν Δημοτική Πινακοθήκη)

Στην συμβολή των οδών Φίλωνος και Καραολή-Δημητρίου βρίσκεται το νεοκλασικό κτήριο του Παλαιού Ταχυδρομείου. 

Στις 7 Μαρτίου του 1899 μπήκε ο θεμέλιος λίθος του, παρουσία του τότε Υπουργού Εσωτερικών Γ. Θεοτόκη και του Δήμαρχου Πειραιώς Τρύφωνος Μουτζόπουλου.

Άξιο αναφοράς είναι ότι στον λόγο που εκφώνησε ο Θεοτόκης είπε: 

"Σήμερα θεμελιώνεται τό πρῶτο ἐν Ἑλλάδι Ταχυδρομικό, Τηλεγραφικό, Τηλεφωνικό κατάστημα, τό πρῶτον ἐμφανές μαρτύριον τῆς εὐνομίας καί τοῦ πολιτισμοῦ, τό ἐγκαινιαζόμενον ἐν τῇ πόλει ἐν ᾗ θάλλει ἀκμαιότερον ἡ ἰδιωτική πρωτοβουλία καί ἀποδίδει καρπούς ἀγλαούς"

Βέβαια από το 1828 με διάταγμα του Καποδίστρια λειτουργούσαν τα πρώτα ταχυδρομικά γραφεία του Ναυπλίου (πρώτης πρωτεύουσας), Τρίπολης, Επιδαύρου και Σύρου. 

Όμως το Ταχυδρομείο Πειραιά είναι το πρώτο κτήριο σύμφωνα με τον Θεοτόκη, που στέγαζε στην Ελλάδα Ταχυδρομικό, Τηλεγραφικό και Τηλεφωνικό κατάστημα μαζί!

Και πραγματικά την εποχή εκείνη ο Πειραιάς βρίσκονταν σε οικονομική ακμή και πορεία ευημερίας. 

Το κτήριο αυτό το οποίο ήταν ειδικά σχεδιασμένο για να στεγάσει παράλληλα τρεις διαφορετικές υπηρεσίες (Ταχυδρομείου, Τηλεγραφείου και Τηλεφωνείου), λειτούργησε με τα πρώτυπα του Ταχυδρομείου της Γενεύης σε μια εποχή που οι ταχυδρομικές υπηρεσίες της Πρωτεύουσας, στεγάζονταν ακόμα σε ιδιωτικά οικήματα!

Στις 19 Αυγούστου 1901 τελέσθηκαν τα εγκαίνια του νέου Ταχυδρομικού Μεγάρου, βάζοντας ένα τέλος στις περιπέτειες της Ταχυδρομικής υπηρεσίας στον Πειραιά, που μέχρι τότε και αυτό στεγάζονταν σε ιδιωτικά οικήματα.

Τα εγκαίνια του Ταχυδρομείου 19.8.1901

Έτσι στεγάστηκε στο σπίτι του Κόλλα και του Φώσκολου αρχικά, μετά εγκαταστάθηκε στον πάνω όροφο των παλαιοτέρων καταστημάτων του Χουτόπουλου, αλλά και στο ισόγειο του Παλαίου Δημαρχείου Πειραιά (Ρολόϊ) και μετά στην συμβολή των οδών Εθνικής Αντιστάσεως και Τσαμαδού. 

Η απόφαση για την ανέγερση Ταχυδρομικού Μεγάρου σε δημοτικό γήπεδο του Πειραιά, έκτασης 2.000 τετραγωνικών πήχεων που βρίσκονταν μεταξύ των οδών Φίλωνος, Καραολή - Δημητρίου (σημερινή ονομασία), ελήφθη από το Δημοτικό Συμβούλιο του Πειραιά το 1848.

Για την κατασκευή του δαπανήθηκαν 190.000 δραχμές καθώς ο αρχιτέκτωνας που επιμελήθηκε την κατασκευή του Εμμανούλ Παπακωνσταντίνου, αποφασίσθηκε να γίνει και διώροφο και με δύο προσόψεις και δύο κεντρικές εισόδους. Η μεν πτέρυγα του Ταχυδρομείου να έχει πρόσοψη επί της οδού Φίλωνος, η δε πτέρυγα του Τηλεγραφείου και Τηλεφωνείου με πρόσοψη επί της πρώην οδού Άρεως σημερινή Καραολή και Δημητρίου. Σήμερα χρησιμοποιείται μόνο η είσοδος του Ταχυδρομείου από την οδό Φίλωνος.

Δεκαοκτώ ημέρες πριν τα επίσημα εγκαίνειά του, την 1η Αυγούστου του 1901 υπεγράφη η σύμβαση μεταξύ του Υπουργείου Εσωτερικών (με Υπουργό τον Θεοτόκη) και του Δημάρχου Πειραιά Τρύφωνα Μουτζόπουλου που προέβλεπε 25ετή μίσθωση από την 1η Σεπτεμβρίου 1901 και με ενοίκιο 1050 δραχμές τον μήνα. 

Σήμερα όποιος το επισκέπτεται εντυπωσιάζεται καθώς στο κέντρο του, κυριαρχεί μια οκτάγωνη αίθουσα που στεγάζεται από υαλόφρακτη στέγη και που σήμερα είναι γνωστή ως "αίθριο". Σε αυτή την αίθουσα λειτουργούσε ο κυρίως χώρος εξυπηρέτησης του κοινού και μέχρι σήμερα περιμετρικά μπορεί κάποιος να δει τις θυρίδες εξυπηρέτησης.

Μετά το 1912 η κατασκευή ολοκληρώνεται με διάφορες προσθήκες, ενώ μέχρι και το 1933 κατά καιρούς αναφέρονται διάφορα έργα και επισκευές. 

Το κτήριο αυτό για 70 σχεδόν χρόνια εξυπηρέτησε την πόλη του Πειραιά, που με τις ακάματες προσπάθειες του προσωπικού του, έφερνε εις πέρας ασφαλώς και ταχέως την αλληλογραφία των δημοτών.

Το 1970 αποφασίσθηκε η ανέγερση νέου Ταχυδρομικού Μεγάρου στην συμβολή των οδών Φίλωνος και Τσαμαδού, σύμφωνα με την τεχνοτροπία που χαρακτήριζε την δεκαετία εκείνη, το οποίο και ολοκληρώθηκε τον Μάρτιο του 1973.

Το Ταχυδρομείο Πειραιά το 1977

Το Υπουργείο Πολιτισμού αμέσως μετά την λειτουργία του νέου Ταχυδρομείου το 1974 χαρακτήρισε"Διατηρητέο" το παλαιό ταχυδρομείο. 

Η έκταση στην οποία ανεγέρθηκε το νέο Ταχυδρομικό Μέγαρο Πειραιά, την είχε παραχωρήσει με απόφασή της από το 1964 η Επιτροπή Δημοσίων Κτημάτων στο Υπουργείο Συγκοινωνιών. Στην έκταση αυτή λίγο πριν στεγάζονταν το Δημόσιο Καπνοκοπτήριο Πειραιώς και ακόμα πιο παλιά αποτελούσε μέρος της έκτασης στην οποία λειτουργούσε το Πολεμικό Σχολείο (Σχολείο Ευελπίδων Πειραιώς).

Μαρμάρινες ταχυδρομικές θυρίδες

Ο Σεισμός του 1981:

Στις 24 Φεβρουαρίου του 1981, ο μεγάλος σε ένταση σεισμός των 6,7 ρίχτερ με επίκεντρο τις Αλκυονίδες νήσους στον Κορινθιακό κόλπο του προξένησε σοβαρές ζημιές όπως και σε πολλά άλλα κτήρια του Πειραιά. Οι ζημιές που προκλήθηκαν στο κτήριο ήταν μεγαλύτερες για τα οικονομικά δεδομένα του Δήμου. 

Το 1998 το ΥΠΕΧΩΔΕ ανέλαβε την πλήρη αποκατάσταση του κτηρίου που διήρκησε για πολλά χρόνια και έλαβε τέλος το 2005.

Το παληό Ταχυδρομείο το 1982, ένα χρόνο μετά τον καταστροφικό σεισμό σε άσχημη κατάσταση

Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά:

Σήμερα στο κτήριο αυτό στεγάζεται η Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά, ενώ χρησιμοποιείται και για άλλες πολιτιστικές δραστηριότητες. Η δημοτική Πινακοθήκη άρχισε να λειτουργεί το 1957 ως τμήμα αρχικά της δημοτικής βιβλιοθήκης και από το 1985 ως ανεξάρτητο τμήμα. Περιλαμβάνει 837 έργα γνωστών νεοελλήνων ζωγράφων όπως του Βαλανάκη, Βυζαντίου, Γεραλή, Δούκα, Λύτρα, Ρωμανίδη κ.α.

Κομμάτι λαμαρίνας του Αγγλικού πλοίου Κλαν Φρέιζερ από την έκρηξη του 1941, που ήταν σφηνωμένο σε δέντρο του Τιτάνειου Κήπου, στεγάζεται πλέον στη Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιώς.

Η αρχική ιδέα πριν από την λειτουργία του Ταχυδρομείου:

Τα χρόνια εκείνα η στέγαση των υπηρεσιών που ονομάζουμε σήμερα "δημόσιες" αποτελούσε μέριμνα των Δήμων. Έτσι από το 1875 ο Δήμος Πειραιά και βάσει νόμου, όφειλε να επιλύσει το στεγαστικό πρόβλημα υπηρεσιών όπως Πυροσβεστείου, Στρατώνα Χωροφυλακής, Ειρηνοδικείου και φυσικά τηλεγραφείου-ταχυδρομείου. Για την λύση του προβλήματος αποφασίστηκε αρχικά να συστεγαστούν όλα σε ένα υπό την σκέπη ενός κτηρίου που θα ονομάζονταν ΔΙΟΙΚΗΤΗΡΙΟ. 

Το συναντούμε άλλωστε σε πολλές πόλεις στην ελλάδα με την μορφή αυτή όπως στην πόλη της Καλαμάτας. Έτσι στο ανωτέρω οικοδομικό τετράγωνο Φίλωνος, Καραολή-Δημητρίου, Νοταρά θα κατασκευάζονταν το Διοικητήριο του Πειραιά. Στην θέση τελικά ανεγείρεται μόνο το Ταχυδρομείο.

Σχέδιο Ταχυδρομείου οδού Φίλωνος

Σχέδιο Ταχυδρομείου από Καραολή-Δημητρίου

Υπηρεσία Τ.Τ.Τ:

Μέχρι και το 1949 η υπηρεσία που σήμερα απλά αποκαλούμε Ταχυδρομείο λέγονταν "Υπηρεσία Ταχυδρομείου, Τηλεγράφων, Τηλεφώνων" και για συντομία Τ.Τ.Τ. Από τον Σεπτέμβρη του 1949 που ιδρύεται ο οργανισμός τηλεπικοινωνιών, τα ταχυδρομεία αποτελούν αυτόνομη υπηρεσία και μετασχηματίζονται στα γνωστά μας ΕΛ.ΤΑ.

Το Ταχυδρομικό ζήτημα του Πειραιώς:

Και ενώ ο Πειραιάς το 1901 απέκτησε ταχυδρομικό μέγαρο δημιουργήθηκε ξαφνικά πρόβλημα με την στέγαση της ταχυδρομικής Υπηρεσίας. Ο Δημός Πειραιά ζητούσε ενοίκιο 14.000 δραχμές της εποχής και το Υπουργείο Εσωτερικών αρνείτο να υπογράψει σύμβαση για το ποσό αυτό. Ο τότε Δήμαρχος Πειραιά Τρύφωνας Μουτζόπουλος ανεβοκατέβαινε μεταξύ Πειραιώς και Αθήνας σε ένα παράξενο παζάρι με τον Διευθυντή της Ταχυδρομικής υπηρεσίας στο κτήριο του Υπουργείου Εσωτερικών και η διαφωνία τους έφτασε να προκαλέσει την μη παραλαβή του κτηρίου από την ταχυδρομική υπηρεσία για το ποσό των 400 δραχμών. Ο Μουτζόπουλος δεν κατέβαινε κάτω από τις 13.000 δραχμές και το Υπουργείο δεν έδινε πάνω από 12.600. Τελικά συμφωνήθηκαν οι 13.000 δραχμές και η υπηρεσία παρέλαβε το κτήριο που όπως προαναφέραμε σχεδιάστηκε αποκλειστικά για ταχυδρομείο.

 

πηγές:

Βικιπαίδεια

Σταματίνα Μαλικούτη "Αρχιτεκτονική εξέλιξη του ιστορικού κέντρου του πειραιά 1835-1912"

Φωτο κτηρίου του 1982 από ΥΠΕΧΩΔΕ

ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΠΟ PIREORAMA

Εφημερίδα ΣΚΡΙΠ 

Επίσημη ιστοσελίδα ΕΛ.ΤΑ

ΠΗΓΗ: http://pireorama.blogspot.gr/2012/03/400.html