ΑΜΦΙΠΟΛΗ ΤΥΜΒΟΣ ΚΑΣΤΑ - Υπάρχει και τέταρτος ταφικός θάλαμος

Βλέπουν τέταρτο θάλαμο - μαγεύουν οι ολόσωμες Καρυάτιδες

Μια επιβεβαίωση των υποψιών τους περίμενε τους ανασκαφείς κατά τον γεωτρητικό δειγματοληπτικό έλεγχο που διενήργησαν στον τέταρτο τοίχο, ο οποίος ορίζει το τέρμα του τρίτου θαλάμου. Εντοπίστηκε μαρμάρινο θύρωμα, ανοίγματος 0,96, δηλαδή στενότερο από τα άλλα δύο θυραία ανοίγματα.

Όπως λένε οι ανασκαφείς, γίνεται πλέον φανερό ότι υπάρχει και τέταρτος ταφικός θάλαμος, κάτι που επαναλάμβαναν εδώ και πολλές μέρες. Προς το παρόν δεν είναι δυνατόν να μάθουν αν υπάρχει κλίμακα ή ράμπα από το δάπεδο του τρίτου θαλάμου, καθώς αυτός εξακολουθεί να είναι καλυμμένος με χώματα.

Η διαφορά ύψους του όμως από τους άλλους δύο (είναι κατά ένα μέτρο ψηλότερος όπως όλα δείχνουν) τους έκανε εξαρχής να υποψιαστούν πως ίσως κάτι υπάρχει στο δάπεδο που οδηγεί στον επόμενο θάλαμο. Που όλοι ελπίζουν να είναι ο ταφικός.

Κάνοντας μια υπόθεση εργασίας, αρχαιολόγοι οι οποίοι γνωρίζουν από μακεδονικούς τάφους αναφέρουν την περίπτωση αυτός ο τέταρτος θάλαμος να είναι μικρότερος από τους προηγούμενους, εκ κατασκευής. Να πρόκειται δηλαδή για έναν υπόγειο θάλαμο, που μέσα θα κρύβει τη σαρκοφάγο ή τη λάρνακα και τα κτερίσματα. Επίσης, σκέπτονται την εκδοχή να είναι μια κόγχη, μέσα στην οποία και πάλι θα είχε ταφεί ο νεκρός. Πρόκειται για υποθέσεις εργασίας, και ίσως αλλάξουν με την πρόοδο των ευρημάτων, ίσως όμως και να ισχύει κάποια από αυτές.

Η περίπτωση να υπάρχει και τέταρτος ταφικός θάλαμος είχε γίνει περισσότερο ισχυρή κατά τους ανασκαφείς όταν διαπίστωσαν ότι το μνημείο είναι γεμάτο χώμα. Το είχαν αποδώσει σε πρόθεση των κατασκευαστών και είχαν πει ότι ο νεκρός είχε ταφεί σε θάλαμο που βρισκόταν βαθύτερα και δεν είχε γεμίσει με χώμα. Ο τέταρτος διαφραγματικός τοίχος πάντως, που έχει το θύρωμα προς τον τέταρτο θάλαμο, δεν έχει τρύπα από τυμβωρύχους στο τύμπανο, όπως οι προηγούμενοι.

Οι εργασίες - Συνεχίζεται η μάχη με το χώμα

Πώς θα προχωρήσουν από εδώ και πέρα οι εργασίες προκειμένου να μπουν οι ανασκαφείς στον τέταρτο θάλαμο; Κανείς δεν μπορεί να πει προς το παρόν. Πρώτα θα πρέπει να γίνουν αποχωματώσεις, να εμφανιστεί το θύρωμα στον τέταρτο τοίχο και μετά να προσπαθήσουν να δουν τι έχει παραμέσα.

Δεν πρόκειται πάντως, όπως λένε στο «Έθνος» η γενική γραμματέας Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη και η Αννα Παναγιωταρέα, να προβούν σε καμιά ενέργεια όσον αφορά την είσοδο στον θάλαμο αυτόν, αν δεν διερευνήσουν εξονυχιστικά τα δεδομένα και την κατάσταση.

Στον τρίτο θάλαμο, οι εργασίες συνεχίζονται υπό συνθήκες ασφάλειας για τους εργαζόμενους. Πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις ως προς την περιεκτικότητα του αέρα, στο εσωτερικό του και προέκυψε ότι η περιεκτικότητα σε στοιχεία οξυγόνου και μονοξειδίου του άνθρακα βρίσκεται σε κανονικά επίπεδα. Αυξημένη είναι μόνο η σχετική υγρασία (87%), ενώ η θερμοκρασία κυμαίνεται από 21,5 - 22,70C, σύμφωνα με την ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού.

Σύμφωνα με την ίδια ανακοίνωση, «η πρόσβαση στον τρίτο χώρο του μνημείου για την τοποθέτηση αντιστήριξης- υποστύλωσης και η συνέχιση της ανασκαφικής διαδικασίας προετοιμάζεται συστηματικά με παράλληλες ενέργειες, οι οποίες βρίσκονται σε εξέλιξη». Αποφασίστηκε από τη διεπιστημονική ομάδα η είσοδος στον τρίτο χώρο να μη γίνει από την οπή στο άνω δυτικό μέρος του τρίτου διαφραγματικού τοίχου, αλλά διά της αρχαίας εισόδου. Επομένως, πριν από οποιαδήποτε άλλη εργασία θα αφαιρεθεί επίχωση από τον δεύτερο χώρο, θα απομακρυνθεί το πεσμένο τμήμα του υπέρθυρου και θα υποστυλωθεί το θύρωμα μεταξύ δεύτερου και τρίτου χώρου, με ξύλινα στοιχεία.

Θα ενισχυθεί η αντιστήριξη στον δεύτερο χώρο, σε κατώτερη στάθμη, ώστε να αναληφθούν οι πρόσθετες εξωτερικές ωθήσεις γαιών, μετά την απομάκρυνση της επίχωσής του.

Προετοιμάζεται δάπεδο εργασίας, με την απομάκρυνση χώματος από τον δεύτερο χώρο, ώστε να είναι δυνατή η είσοδος μεγάλου μήκους μεταλλικών στοιχείων αντιστήριξης και υποστύλωσης του τρίτου χώρου. Επίσης θα αφαιρεθούν πρόσθετοι λίθοι από τον τοίχο σφράγισης, μπροστά από τις Καρυάτιδες, για την τοποθέτηση της μεταφορικής ταινίας απομάκρυνσης χώματος και της γερανογέφυρας μεταφοράς λίθων, από τον τρίτο χώρο.

Θα γίνει απομάκρυνση χώματος, κατά 1μ., από τον πρώτο χώρο (σχεδόν έως το δάπεδο) και επέκταση της αντιστήριξης και υποστύλωσής του, επίσης λόγω της αλλαγής στάθμης της εσωτερικής επίχωσης.

Οι εργασίες καταβιβασμού της επίχωσης, εξωτερικά και πάνω ακριβώς από το μνημείο, θα πραγματοποιηθούν μετά την πρώτη φάση προσωρινής αντιστήριξης-υποστύλωσης του τρίτου χώρου, πριν δηλαδή να ξεκινήσει η απομάκρυνση της επίχωσης.

Μέτρα αντιστήριξης

Πάντοτε σύμφωνα με την ανακοίνωση του ΥΠΠΟΑ, είναι σε εξέλιξη η μελέτη των μέτρων αντιστήριξης και υποστύλωσης του τρίτου χώρου, ώστε να καθορισθούν οι ποσότητες και οι θέσεις τοποθέτησης των στοιχείων αντιστήριξης-υποστύλωσης, καθώς και οι φάσεις τοποθέτησης, σε συνάρτηση με την ανασκαφική εργασία.

Για την αντιμετώπιση της απορροής των ομβρίων, από την περιοχή του μνημείου, σχεδιάστηκε η τοποθέτηση αγωγού, κατά μήκος της μεγάλης αύλακας, έξω από τον περίβολο. Πραγματοποιείται γεωτεχνική έρευνα στην περιοχή του μνημείου για τη διαπίστωση της σύστασης και των γεωτεχνικών ιδιοτήτων των απαντώμενων γεωϋλικών. Η έρευνα θα γίνει με επαρκή αριθμό γεωτρήσεων και εργαστηριακών δοκιμών.

Μαγεύουν οι ολόσωμες Καρυάτιδες

Μεγαλύτερης ωραιότητας κι από ό,τι τα πανέμορφα μπούστα τους μαρτυρούσαν, οι Καρυάτιδες στον τάφο της Αμφίπολης παρουσιάσθηκαν χθες με όλη τους τη μεγαλοπρέπεια, καθώς αποκαλύφθηκαν μέχρι τα πέλματα και τους κοθόρνους - τα υποδήματα που φορούσαν.

Ίχνη χρωμάτων, κόκκινου, κίτρινου και μπλε κάνουν ακόμα πιο εντυπωσιακή τη θωριά τους. Τα πτυχωτά τους ενδύματα, που τους προσδίδουν κομψότητα και χάρη, ολοκληρώνουν την εικόνα.

Μαζί με αυτήν την αποκάλυψη, το υπουργείο Πολιτισμού ανακοίνωσε και τον εντοπισμό τέταρτης θύρας, στον τέταρτο διαφραγματικό τοίχο, που ασφαλώς οδηγεί σε επόμενο θάλαμο. Η πρώτη θύρα στον εξωτερικό τοίχο έχει ως κόσμημα τις Σφίγγες, η δεύτερη στον δεύτερο διαφραγματικό έχει τις Καρυάτιδες, η τρίτη δεν έχει ακόμα διερευνηθεί και είναι στον τρίτο τοίχο και η τέταρτη μόλις αποκαλύφθηκε με γεωτρήσεις. Ενδέχεται να οδηγεί σε μικρή υπόγεια κατασκευή ή σε κόγχη, όπου και ίσως ήταν θαμμένος ο νεκρός. Επιβεβαιώνονται έτσι οι υποψίες που είχαν οι αρχαιολόγοι εδώ και πολλές μέρες, και τις οποίες είχε αναφέρει το «Εθνος», για την ύπαρξη τέταρτου θαλάμου.

Με την αφαίρεση τριών σειρών από τους πωρόλιθους του τοίχου σφράγισης, μπροστά από τον δεύτερο διαφραγματικό τοίχο, αποκαλύφθηκαν ολόκληρες οι Καρυάτιδες, οι οποίες έχουν ύψος 2,27 μ., φορούν ποδήρη χιτώνα και μακρύ κροσσωτό ιμάτιο με πλούσιες πτυχώσεις. Φέρουν κοθόρνους, οι οποίοι είναι διακοσμημένοι με κόκκινο και κίτρινο χρώμα, ενώ τα ακροδάχτυλα των ποδιών τους έχουν αποδοθεί με εξαιρετική λεπτομέρεια.

Τα ακροδάχτυλα των ποδιών τους έχουν αποδοθεί με εξαιρετική λεπτομέρεια

Στέκονται επάνω σε μαρμάρινα βάθρα μήκους 1,33μ. και πλάτους 0,68μ., τα οποία έχουν αποκαλυφθεί, προς το παρόν, σε ύψος περίπου 0,30 μ. Η όψη των βάθρων είναι διαμορφωμένη με στέψεις και ορθοστάτες. Ακολουθούν δηλαδή τον τύπο της μαρμάρινης επένδυσης των τοίχων όλων των θαλάμων.

Η απόσταση μεταξύ των δύο βάθρων είναι 1,68μ., όσο και το θυραίο άνοιγμα του πρώτου διαφραγματικού τοίχου με τις Σφίγγες. Στην επιφάνεια του βάθρου της ανατολικής Καρυάτιδος διακρίνεται κόκκινο χρώμα. Επίσης, κατά την αφαίρεση της αμμώδους επίχωσης πλησίον των Καρυατίδων βρέθηκαν τμήματα των χεριών τους.

Αν προσθέσουμε το ύψος των Καρυατίδων και το ύψος των βάθρων επάνω στα οποία πατούν, θα διαπιστώσουμε ότι το σύνολο φτάνει περίπου τα 4,5μ. όσο και το ύψος του διαφραγματικού τοίχου. Σημειώνουμε ότι επάνω από τις Καρυάτιδες υπάρχει επιστύλιο, το οποίο ανεβάζει το ύψος του διαφραγματικού τοίχου κατά μερικά εκατοστά.

Όπως φάνηκε ήδη από την αποκάλυψη των μπούστων τους, τα αγάλματα, τα οποία στο πίσω μέρος τους δεν είναι ολόγλυφα και ελεύθερα, αλλά συμφυή με πεσσό, ανήκουν στο αρχαϊστικό στυλ, μια μίμηση του αρχαϊκού δηλαδή, που ξεκινά περίπου μαζί με την ελληνιστική εποχή και φτάνει έως και τα ρωμαϊκά χρόνια.

Εντυπωσιάζουν οι Καρυάτιδες

Κοιτάζοντας με προσοχή τα νέα ευρήματα, διαπιστώνουμε ότι οι χιτώνες των δύο αγαλμάτων έχουν ελαφρές διαφορές τόσο στις πτυχώσεις όσο και στις ταινίες στο στήθος. Δηλαδή, δεν είναι η μία ακριβές αντίγραφο της άλλης.

Η λεπτομέρεια με την οποία έχουν αποδοθεί τα δάχτυλα των πελμάτων, δείχνει καλλιτέχνη που γνώριζε καλά τη γλυπτική. Επίσης, τα αγάλματα έχουν μια ελαφριά υποτυπώδη κίνηση, καθώς φαίνεται να ανασηκώνουν τον χιτώνα από τη μία μεριά. Ο χιτώνας είναι ποδήρης, δηλαδή μέχρι τους αστραγάλους, κάτι συνηθισμένο στην κοινωνία της εποχής και τα παπούτσια τους είναι κόθορνοι.

Λεπτομέρεια από τους κοθόρνους και τις πλούσιες πτυχώσεις του ενδύματος με ίχνη μπλε χρώματος

Οι κόθορνοι είναι υποδήματα με πολύ χοντρή σόλα. Το άνετο και εύχρηστο υπόδημα των αρχαίων μπορούσε να φορεθεί «τοις ποσίν αμφοτέροις», καθώς το κάθε ζεύγος το αποτελούσαν δύο εντελώς όμοια υποδήματα και δεν αντιστοιχούσε κάποιο αποκλειστικά στο δεξί ή στο αριστερό πόδι. Το φορούσαν και γυναίκες και άνδρες. Ο Αισχύλος το μετέτρεψε ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο θέατρο. Με τις υπερβολικά ψηλές σόλες που έβαλε, οι ηθοποιοί κέρδιζαν ύψος και παρουσιάζονταν πιο ψηλοί από τους θεατές.

Οι ομοιότητες των Καρυατίδων της Αμφίπολης με τα γλυπτά της Αθήνας στο Ερέχθειο είναι αρκετές, υπάρχουν όμως και διαφορές.

Οι Καρυάτιδες της Αμφίπολης είναι εντός ταφικού μνημείου (τύμβος Καστά), ενώ οι Καρυάτιδες του Ερεχθείου ήταν σε περίοπτη θέση, ορατές από πολλά σημεία του Ιερού Βράχου της Ακρόπολης. Και οι Αθηναίες Κόρες, όμως, φρουρούσαν κατά την παράδοση έναν τάφο, τον τάφο του μυθικού βασιλιά της Αθήνας, του Κέκροπα.

Πρόκειται για μορφές που παραπέμπουν στον τύπο της Κόρης, αγάλματα με ελαφρύ χαμόγελο, βοστρύχους, ενώτια και χειριδωτό χιτώνα. Οι βόστρυχοι παριστάνονται πλούσιοι, για να μη μένει ο λεπτός λαιμός σαν αδύνατο σημείο, το οποίο ήταν εύκολο να σπάσει, αλλά το κεφάλι να στηρίζεται και στην κόμμωση.

Στις μορφές των Καρυατίδων της Αμφίπολης σώζονται ίχνη κόκκινου και μπλε χρώματος, επειδή ήταν καταχωμένες και διατηρήθηκαν. Και οι Καρυάτιδες του Ερεχθείου ήταν επιφανειακά ζωγραφισμένες στην αρχαία εποχή, αλλά τα χρώματα χάθηκαν με το πέρασμα του χρόνου. Τόσο της Αμφίπολης όσο και του Ερεχθείου λειτουργούν ως κίονες. Κρατούν δηλαδή με τη μαρμάρινη κορμοστασιά τους το βάρος του υπερκείμενου επιστυλίου και βοηθούν να διατηρείται η στατικότητα της κατασκευής.

Οι Καρυάτιδες της Αμφίπολης είναι μεταγενέστερες των Καρυατίδων του Ερεχθείου, τουλάχιστον κατά 100 χρόνια. Ακολουθούν και οι δύο το στυλ της εποχής τους, που όμως είναι διαφορετικό. Του Ερεχθείου ανήκουν στον κλασικό ρυθμό, λιτό και μεγαλοπρεπή, της Αμφίπολης έχουν τα στοιχεία της ελληνιστικής περιόδου.

Πηγή: Αγγ. Κώττη, Έθνος 1, Έθνος 2

ΠΗΓΗ: http://erroso.blogspot.gr/2014/09/blog-post_22.html?